«...σε έρωτα ή θάνατο θα πάμε» είναι ο πρωτότυπος τίτλος μιας ιδιαίτερης ποιητικής συλλογής που έφτασε σ’ εμάς από τη Λευκωσία. Το ερωτικό στοιχείο έντονο, αλλά διαφορετικό απ’ ό,τι έχουμε συνηθίσει. Δεν υπάρχει ο ενθουσιασμός, η λαχτάρα, ο αισθησιακός ρομαντισμός. Όλα πηγάζουν από την εμπειρία, την ωριμότητα και τη στεγανότητα μιας ηλικίας, που ξέρει πια τι ζητά. Γι’ αυτό και πολλά ποιήματα έχουν τη μορφή νουθεσίας, συμβουλής, προτροπής για τη σωστή απόφαση. Η ποίηση της Ευφροσύνης Μαντά – Λαζάρου εξωτερικά μοιάζει ανάλαφρη και λιτή, αλλά κρύβει μέσα της τόσα νοήματα, που σε βάζουν στη διαδικασία να τ’ ανακαλύψεις. Υπήρχαν φορές  που διάβασα κάποιο  ποίημα τουλάχιστον δυο με τρεις φορές για να κατανοήσω  πλήρως τους στόχους του. Και ομολογώ πως με ικανοποίησε αυτή η ρεαλιστική ματιά με την οποία βλέπει τον έρωτα η ποιήτρια καθώς συμβαδίζει και με τις δικές μου προτιμήσεις. Πολλοί επίσης λένε πως η απομόνωση και παράθεση φράσεων ή στίχων από ένα ποίημα καταστρέφει το νόημα του. Υπάρχουν ωστόσο φράσεις - "κλειδιά" στην ποίηση της Ευφροσύνης Μαντά – Λαζάρου, οι οποίες περικλείουν μέσα τους ολόκληρα νοηματικά σύνολα ή που με περισσότερη τόλμη, θα μπορούσαμε να τις χαρακτηρίσουμε ως φιλοσοφικούς στοχασμούς. Σας παραθέτω μερικά, διάσπαρτα στο βιβλίο, παραδείγματα τέτοιων φράσεων :


  • Τα μελαγχολικά ρομάντζα … είναι .. στο μυαλό της αυτοχειρίας των ανέραστων
  • Ο Πάρις κάποια μέρα το ελπίζω πως θα με απαγάγει άθελά μου…
  • Ο έρωτας που προσφέρθηκε δεν επιστρέφεται. Κατατίθεται …
  • Ίδιος κόσμος, ίδιο όνειρο παράγει…

 

Σε πολλά ποιήματα ένιωσα τη δημιουργό να παρουσιάζεται ως τρίτο μάτι, που παρακολουθεί με ουδετερότητα σχεδόν τα τεκταινόμενα, ενώ αλλού , όπως στο ποίημα "Έτσι με τρόπους απλούς", αναπτύσσει έναν ιδιότυπο εσωτερικό διάλογο. Για την ποιήτρια έρωτας και ζωή είναι ταυτόσημες έννοιες, που πρέπει να πορεύονται μαζί. Με έρωτα πρέπει να κοιτάς τα πάντα αν και η ίδια φαίνεται να γνωρίζει πως δυστυχώς δεν είναι πάντα έτσι. Ο έρωτας  εύκολα γίνεται νωθρή συμβίωση, γίνεται μοναχικός, γίνεται νοσταλγία της παιδικής ηλικίας, γίνεται αποκύημα της φαντασίας μας. Μου άρεσε το έξυπνο ποίημα "Ελένη", διότι για κάθε παραμελημένη γυναίκα πάντα θα υπάρχει κι ένας Πάρις... Μου άρεσε επίσης το σουρεαλιστικό "Γράμμα από νησί", αλλά κυρίως το ομώνυμο ποίημα του βιβλίου. Πράγματι, ο έρωτας  θέλει τόλμη. Κι αν η καταδίκη σε θάνατο όσων φοβούνται ν' αγαπήσουν φαντάζει υπερβολική, τότε η αφάνεια της ζωής τους είναι δεδομένη.


Δείγματα γραφής:



Ελένη


Λοιπόν Μενέλαέ μου

σ’ έχω επινοήσει κουφό

για να μπορώ ν’ ακούω τις σκέψεις μου

χωρίς να ταράζομαι

έτσι όπως μου επιστρέφονται ανεξαργύρωτες

από το ύψος του τίμιου κρεβατιού μας


Θ’ αγνοήσω την αδιαφορία σου

και θα υποθέσω πως είσαι

ο δυστυχής ένας κουφός

Έτσι κι εγώ θα ονομαστώ Ελένη

Κι ο Πάρις κάποια μέρα

το ελπίζω

πως θα με απαγάγει

άθελά μου


Ας μην το έπαιζες κουφός

Μια λέξη μου ας καταδεχόσουν

να εξαργύρωνες

 


Γράμμα από νησί


Τα νησιά που βυθίζονται στην ομίχλη τους το χειμώνα

σκεπάζονται με τη θαλπωρή των ονείρων τους

Κλωσάνε τους έρωτες του καλοκαιριού

Τινάζουν άσπρα σεντόνια στο κύμα τις περιπτύξεις

των λαβωμένων τους σωμάτων

Δουλεύει αργά, βασανιστικά η προσμονή νυμφίου

Κεντάει με κόκκινη κλωστή όλο το χειμώνα κήπους

Το καλοκαίρι μέσα από τα άνθη τους

θα πετάξουν με ορμή σμήνος αγαπησιάρικα πουλιά

 

 

 


Αλέξανδρος Ακριτίδης

 

 

 

 






Μυθιστόρημα - Εκδόσεις Γαβριηλίδης

Η «τελευταία πόλη» είναι ένα αντιπολεμικό και ψυχολογικό έργο, που φέρει την υπογραφή του αξιολογότατου Διονύση Μαρίνου. Ο τρόπος γραφής του ωστόσο είναι τόσο ιδιαίτερος και τόσο διαφορετικός από τους άλλους, που σου προκαλεί εντύπωση. Όλη η υπόθεση του βιβλίου στηρίζεται στο πρότυπο του ομηρικού ή καβαφικού ταξιδιού για την εύρεση της Ιθάκης. Μόνο που εδώ ως Ιθάκη λογίζεται ένας τόπος σωτηρίας και λύτρωσης. Κι αν το ταξίδι γνώσης κι εμπειρίας του Οδυσσέα είχε αίσιο τέλος, το ταξίδι της διωγμένης οικογένειας έχει από την αρχή προδιαγεγραμμένο προορισμό. Η γνώση των νέων τόπων γίνεται φόβος, ενώ οι εμπειρίες, που βιώνουν τα μέλη της, μόνο με το θάνατο μπορούν να συσχετιστούν.

Όταν τελείωσα και την τελευταία σελίδα του βιβλίου ένιωσα όπως ακριβώς όταν πήγα σε κινηματογράφο της Θεσσαλονίκης για να δω τους 300 του Λεωνίδα. Και εξηγούμαι ευθύς. Όπως στο κόμικ του Frank Miller, έτσι και στην «τελευταία πόλη» ο δημιουργός δεν ενδιαφέρεται για τη ρεαλιστική απόδοση του έργου με βάση τα γνωστά ιστορικά στοιχεία. Πράγματι η μάχη των Θερμοπυλών, όπως και ο Γιουγκοσλαβικός εμφύλιος ήταν πραγματικά γεγονότα. Σε καμία όμως περίπτωση η τοπιογραφία, τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά και οι ανθρώπινες φιγούρες δεν λαμβάνουν αληθοφανή γνωρίσματα. Οι περιοχές, που διασχίζει η κυνηγημένη οικογένεια της «τελευταίας πόλης» μοιάζουν βγαλμένες από σενάρια επιστημονικής φαντασίας ή από ταινίες πυρηνικού ολέθρου και περιβαλλοντολογικής καταστροφής. Οι μορφές, που περιγράφει ο συγγραφέας, μοιάζουν απόκοσμα τέρατα ενός άλλου πολιτισμού, που έχει ραγδαία αποσαθρώσει τον δικό μας. Οι ουρανοί σκούροι, μολυσμένοι και μελαγχολικοί θυμίζουν την ατμοσφαιρική ρύπανση της βιομηχανικής κινέζικης πόλης Linfen. Η φυσική ομορφιά της βαλκανικής Γιουγκοσλαβίας αποκρύπτεται διαρκώς, ενώ οι βαλκανικές πόλεις μοιάζουν με κάτι διαφορετικό από αυτό που γνωρίζουμε…. Κι αν πράγματι πολλές πρώην Γιουγκοσλαβικές πόλεις καταστράφηκαν, είναι έκδηλο πως μια αίσθηση "υπερβολής" διαπερνά πέρα ως πέρα το βιβλίο.

Συνεπώς μια σειρά ερωτηματικών πλανάται στη σκέψη του αναγνώστη. Γιατί ο συγγραφέας επιλέγει αυτή την οδό της "υπερβολής" και των μη - ρεαλιστικών περιγραφών; Γιατί χρησιμοποιεί τόσο έντονα τη μεταφορά και την πεσιμιστική περιγραφικότητα; Η ερώτηση είναι εύκολο ν’ απαντηθεί μόλις τελειώσεις το βιβλίο. Ο Διονύσης Μαρίνος, άριστος χρήστης της ελληνικής γλώσσας, δεν θέλει να δημιουργήσει ένα κοινότυπο αντιπολεμικό βιβλίο, όπως γίνεται συνήθως, όπου θίγονται οι ανθρώπινες πράξεις, τα επακόλουθα προβλήματα του πολέμου, η προσφυγιά και ο θάνατος. Ίσως γι’ αυτό αποφεύγει να προσδιορίσει τα αντίπαλα στρατόπεδα. Δεν τον ενδιαφέρει να μας περιγράψει αν οι άνθρωποι που αναφέρει είναι Σέρβοι, Κροάτες ή μουσουλμάνοι της Βοσνίας. Δεν αποσκοπεί στην εκατέρωθεν απόδοση ευθυνών ή στο ποιος τελικά θα επιζήσει απ’ αυτή τη δίνη. Εξάλλου όλοι έχουν μεγάλες απώλειες. Αυτό που επιδιώκει κυρίως είναι να μας σοκάρει. Να μας αηδιάσει για όσα γίνονται γύρω μας. Να κάνει το στομάχι μας να σφιχτεί απ’ την απέχθεια. Να μας φοβίσει. Άρα κύριος στόχος του η αποτροπή και η καταδίκη τέτοιων καταστάσεων. Η σκέψη πως κάλλιστα θα μπορούσαμε κι εμείς να ζήσουμε τέτοιες στιγμές, όπως η φωτιά που έκαψε κυριολεκτικά τη γειτονιά μας. Κι αν δεν μπορούμε να αντικρύσουμε την ωμή βία με τα μάτια μας, ο Διονύσης Μαρίνος με "θράσος" τη σερβίρει στη σκέψη μας….

 


 

Αλέξανδρος Ακριτίδης


Η τρίτη ποιητική συλλογή που φθάνει στο Αποστακτήριο από τον κύριο Χαράλαμπο Βασιλάκη τιτλοφορείται «Σαν ψηλαφούν τα ακροδάκτυλα». Έχει ήδη επισημανθεί η ωριμότητα που διακρίνει τον λόγο του κύριου Βασιλάκη καθώς και η ικανότητα να μην πλατειάζει αλλά και να μην παρεκτρέπεται από την πορεία του. Αυτό που θέλει να σου πει, στο δηλώνει ευθέως χωρίς φιοριτούρες ή περιστροφές. Η ποίησή του είναι κυρίως μετρική και κάπου κάπου γίνεται ομοιοκατάληκτη, αλλά σε ποικιλία μορφών. Η γλώσσα του είναι ρεαλιστική και σκληρή, με πολλούς αρχαϊσμούς, που για εμάς τους νεώτερους γίνεται συχνά δυσπρόσιτη. Αυτό το «χρονικό» ωστόσο χάσμα είναι αυτονόητο όταν έχεις διδαχτεί έναν συγκεκριμένο τρόπο γραφής κι ανάγνωσης. Το ίδιο συμβαίνει και με κάποιες λέξεις που «δυστυχώς» έχουν χαθεί από το πλούσιό μας ελληνικό λεξιλόγιο… Ακόμα όμως και ιστορικά να βλέπαμε το ζήτημα, ειδικά στην ποίηση, η ανάλογη χρήση της γλώσσας από τους Ρομαντικούς ποιητές, όπως τον Παράσχο, τον Σούτσο, τον Ραγκαβή και άλλους, κρίθηκε τελικά ως ακατάλληλη για την ποίηση και τώρα πια ξεπερασμένη. Βέβαια αναφέρομαι μόνο στους αρχαϊσμούς και όχι στο ύφος ή την θεματολογία του κύριου Βασιλάκη, που ουδεμία σχέση έχουν με τον στομφώδη και βαριά συναισθηματικό Ρομαντισμό. Χρήσιμη θα ήταν μια περαιτέρω εξέταση του θέματος από τη ματιά του κορυφαίου στο αντικείμενο ακαδημαϊκού Λίνου Πολίτη.

Η θεματολογία του Χαράλαμπου Βασιλάκη σε σχέση με την πρώτη του ποιητική συλλογή,  «Η ζωή μου ένα ταξίδι», έχει εν μέρει αλλάξει. Κι αν εκείνη η συλλογή εστίαζε την προσοχή της στα κοινωνικά φαινόμενα ή σε μια συνολική αποτίμηση της ζωής, αυτά τα νέα ποιητικά δημιουργήματα κινούνται ως επί το πλείστον σε τρεις διαφορετικούς θεματικούς άξονες. Φιλοσοφικά, θρησκευτικά και αυτοαναφορικά, χωρίς ωστόσο να λείπουν και κάποιες άλλες διάσπαρτες θεματικές, που ακολουθούν διαφορετικούς προσανατολισμούς.

Η φιλοσοφική διάσταση της συλλογής έχει να κάνει με τον παράγοντα άνθρωπο. Ο ποιητής επιχειρεί μια διείσδυση στον ψυχικό κόσμο του ατόμου και σε τυχόν ηθικά ζητήματα που ανακύπτουν μέσα στην πορεία του στη ζωή. Πνευματικά διλλήματα, ροπή προς την αμαρτία, τάση για φυγή, διαχείριση συναισθημάτων, διαπροσωπικές σχέσεις. Είναι πολλά τα ποιήματα σ’ αυτή τη συλλογή που ρίχνουν το βάρος τους σε ηθικούς προβληματισμούς και θέτουν σε δοκιμασία αξίες όπως η φιλία, η αρετή, η τιμιότητα, η αυτοεκτίμηση, η φερεγγυότητα. Κρυψίνοια, Έπεα πτερόεντα, Παρεκτροπές, Ευτυχία, Ού τα χρήματα φίλοι αλλ’ ο φίλος χρήματα, Αρρυθμίες, Διαιτησία, Συνηγορία, είναι μερικά από τα ποιήματα αυτής της κατηγορίας.

Η δεύτερη βασική θεματική, που επίσης συνάντησα σε αρκετά ποιήματα, στρέφεται γύρω από θέματα θρησκείας και πίστεως. Ο ποιητής νιώθει την ανάγκη να θέσει τη θρησκεία κάτω από δύσκολα διλλήματα. Τον βασανίζουν θεωρητικά ζητήματα της σύγχρονης επιστήμης, όπως η δημιουργία του κόσμου αλλά και νιώθει πως συχνά η ανθρώπινη πίστη καταρρέει υπό την επιρροή κίβδηλων επιρροών. Θεωρεί πως μόνο η στροφή στην πίστη θα μπορέσει τελικά να σώσει τον σύγχρονο άνθρωπο από τον λάθος δρόμο και κατακρίνει κάθε παρά φύσιν πράξη, που υπονομεύει τη θεϊκή αρμονία της φύσης. Σχετικά ποιήματα οι Νεολογισμοί, οι Κατακόμβες, Βακτηρία, Προσδοκίες, Αφορισμός, Χριστούγεννα, Η θυσία του Αβραάμ.

Η τρίτη μεγάλη κατηγορία που εντόπισα είναι τα λεγόμενα αυτοαναφορικά ποιήματα. Και επειδή ο όρος χρησιμοποιείται συχνά από τον γράφοντα, οφείλω να εξηγήσω και τη σημασία του. Τα αυτοαναφορικά, είναι ποιήματα, που μιλούν για την ποίηση. Ποιήματα που διαβάζοντάς τα σου εξηγούν τον λόγο ή την διαδικασία για την οποία έχουν γραφτεί, ενώ ένας από τους κύριους εκπροσώπους του είδους είναι ο Κωνσταντίνος Καβάφης. Αυτά ωστόσο που εντοπίστηκαν στη νέα ποιητική συλλογή του κύριου Βασιλάκη είναι πραγματικά αρκετά και ίσως αυτό να αποτελεί τη μόνη μου ένσταση στο βιβλίο. Απόφθεγμα, Τοίχοι, Παρηγορία, Μια προσωπογραφία, Ανακούφιση, Poetas, Φωταψίες, Έπαρση.

Σαφώς και όπως προελέχθη σε 87 ποιήματα θίγονται και πολλά άλλα πράγματα, όπως η αναμέτρηση με το ένδοξο αρχαίο παρελθόν, γνωστά ιστορικά θέματα, η φυγή του χρόνου, ο απολογισμός της ζωής, η πολιτική κατάσταση, η πορεία του πολιτισμού, ο έρωτας. Θα κλείσω με τρία ποιήματα αντιπροσωπευτικά της ποιητική γραφίδας του Χαράλαμπου Βασιλάκη, που επιλέχτηκαν λόγω της διαφορετικότητάς τους…..


Ελπίδες


Πιασμένες οι ελπίδες χέρι – χέρι

στήνουν χορό με τον ξανθό Απρίλη.

Η άδολη νεότης επιχαίρει·

ο Φοίβος έχει μόλις ανατείλει.

Στην συντροφιά προστίθεται ο Έρως·

ευοίωνο διαγράφεται το θέρος.

Με τον καιρό ο ζήλος ξεθυμαίνει.

Φυλλοροούν σταδιακά οι σχέσεις·

τα νέφη στον ορίζοντα πυκνώνουν.

Την προσμονή διαδέχονται διαψεύσεις·

τα άγουρα χαμόγελα παγώνουν!

 


Κλυδωνισμοί


Στην πλήρη ωριμότητα προσάραξε η Ήβη.

Στα έγκατα του σκάφους η αντλία,

άνιση μάχη δίνει με τον χρόνο

Βάσει σχεδίου η εκκένωση του πλοίου·

τηρούνται αποστάσεις ασφαλείας.

Οι λέμβοι μόνον είδος εν ανεπαρκεία!

 


Αντιφάσεις


Θνητού πέφυκα πατρός·

μητρός εγγείου γόνος.

Ζυμώθηκα μ’ αναστολές,

συσσωρευμένες ενοχές

και κρίματα αιώνων.

Αισθάνομαι ως μέτοικος

στην χώρα των προγόνων!



Αλέξανδρος Ακριτίδης

Εκδόσεις Μανδραγόρας

Με χαρά λάβαμε πριν από λίγες μέρες το νέο ποιητικό έργο της Ελένης Αρτεμίου – Φωτιάδου με τον τίτλο «Κατεπείγον». Ήδη είχαμε παρουσιάσει σ’ αυτή τη σελίδα προηγούμενα έργα της, ένα από τα οποία, η ποιητική συλλογή «Αλεξ-ήνεμος»,  απέσπασε το 2011 το βαρυσήμαντο Βραβείο Κώστα Μόντη από το Ινστιτούτο Πολιτισμού της Κύπρου. Αυτό που επίσης μας εξέπληξε ήταν το γεγονός ότι αυτή τη φορά η ποιήτρια αποφάσισε να καταπιαστεί με ένα από τα δυσκολότερα ποιητικά είδη, το Χαϊκού με μορφή συλλαβών 5-7-5. Άρα τα περιθώρια του λόγου αναγκαστικά στενεύουν και απαιτείται περισσότερη προσοχή, αυτοσυγκέντρωση και ευφυΐα.

Τα διάβασα όλα ένα προς ένα. Και ως λάτρης της στατιστικής άρχισα να καταμετρώ τις προτιμήσεις της. Χωρίς να μετατρέψω στα μάτια σας αυτό το πλούσιο έργο σε ένα άκομψο αριθμητικό σύνολο, θα σας παραθέσω εν ολίγοις αυτά που εκμαίευσα.

Αν και σε παλαιότερα έργα της, η  Ελένη Αρτεμίου – Φωτιάδου, δίνει μεγαλύτερη βαρύτητα στη μαρτυρική πατρίδα της ή σε στοιχεία που αναδύουν πικρία και πόνο, εδώ διαφοροποιείται αισθητά, ανοίγοντας μια νέα σελίδα. Τα θεματικά μοτίβα της πολυποίκιλα, χρησιμοποιούνται συχνά ως ποιητικές μεταφορές προκειμένου να θίξει καταστάσεις ή να παραθέσει σύγχρονους προβληματισμούς. Άλλοτε δανείζεται σκηνές από τη Μυθολογία, την Ιστορία και το Παραμύθι και άλλοτε μεταδίδει απευθείας αυτά που την απασχολούν, για τον χρόνο που περνά, την οικολογία, τη διαδικασία της γραφής. Έκδηλη είναι η ευαισθησία που διαχέει στο λόγο της, ενώ οι φράσεις της είναι δεμένες αρμονικά και σφιχτοδεμένες. Δεν ήταν λίγες οι φορές που εντόπισα ένα όμορφο χιούμορ κρυμμένο κάτω από ορισμένα Χαϊκού, χαρακτηριστικό που έδινε μια πιο ανάλαφρη αίσθηση στην ανάγνωση.

Η «απογραφή» μου όμως έβγαλε κι ένα άλλο συμπέρασμα. Μια από τις μεγαλύτερες θεματικές που εντόπισα, διάσπαρτη σε περίπου 30 από τα 122 συνολικά ποιήματά, ήταν ο έρωτας. Ο έρωτας που μπορεί να είναι απλός, δύσκολος, στοργικός, φανερός, κρυφός, λιτός, παθιασμένος, με στέρεες βάσεις ή χτισμένος σε σαθρό έδαφος… Αποφάσισα για το τέλος, να σας παραθέσω ένα δείγμα από αυτή τη νέα δουλειά, επιλέγοντας με μεγάλη δυσκολία μόλις δέκα ποιήματα. Τα πρώτα πέντε αντλήθηκαν από την ομάδα του «έρωτα», ενώ τα υπόλοιπα πέντε είναι ευρύτερης θεματολογίας. Καλή σας ανάγνωση λοιπόν!...

ΑΝΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΟΣ


Λευκή σημαία

υψώνω στην αγάπη

Παραδίνομαι!


ΕΡΩΤΙΚΟΣ ΔΕΙΠΝΟΣ


Λάβε και φάγε!

Τούτο εστί το σώμα

της αγάπης μου


ΑΝΑΧΡΟΝΙΣΜΟΣ


Άργησες πολύ

και κρύωσε στο πιάτο

η προσμονή μου


ΛΗΨΗΣ ΕΛΛΕΙΨΗ


Κακή η λήψη

της αγάπης κι έμεινα

χωρίς εικόνα


ΠΑΣΠΑΡΤΟΥ


Ένα φιλί σου

πόρτες μ’ ανοίγει παντού

γλυκό πασπαρτού

 

***********


ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟ ΛΑΘΟΣ


Κλίνοντας σκέψεις

ανακάλυψα χρόνους

απολεσθέντες


DNA


Επιβάλλεται

ονείρων και πράξεων

ταυτοποίηση


ΠΑΡΑΧΑΡΑΚΤΗΣ ΖΩΗΣ


Προτάσσω ψεύδος

Παραποιώ αλήθειες

Επιβιώνω


ΑΝΑΜΕΝΟΝΤΑΣ


Αναρωτιέμαι

πού βρίσκονται οι σκέψεις

που δεν έκανα


ΒΑΤΕΡΛΟ


Ένα Βατερλό

εκθρονίζει μονίμως

τους υπερόπτες

 

 

 



Αλέξανδρος Ακριτίδης