Ο ποιητής Suleyman Rustam (1906-1989) του Αζερμπαϊτζάν

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη

Ο Suleyman Rustam (1906 -1989), ήταν ποιητής του σοβιετικού  Αζερμπαϊτζάν, θεατρικός συγγραφέας και δημόσιο πρόσωπο. Οι τιμητικές διακρίσεις που απέσπασε κατά τη διάρκεια του βίου του, αρκετές. Βραβευμένος με το Κρατικό Βραβείο Στάλιν του δευτέρου βαθμού (1950), Ήρωας της Σοσιαλιστικής Εργασίας (1976) και μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης από το 1940. Ο Suleyman Rustam γεννήθηκε στο χωριό Novxanı από την οικογένεια ενός σιδερά. Σπούδασε σε ένα ρωσοταταρικό σχολείο μέχρι την επανάσταση, αλλά από μικρή ηλικία φάνηκε το ταλέντο του στη λογοτεχνία, το οποίο και ενισχύθηκε κατάλληλα από τους παιδαγωγούς του. Αρχικά σπούδασε σε Τεχνική Σχολή στο Μπακού, στη συνέχεια στο Πανεπιστήμιο της ίδιας πόλης, ενώ το 1929, συνέχισε τις σπουδές του στη σχολή Γραμμάτων και Τεχνών του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μόσχας. Από πολύ νωρίς ενεπλάκη στα πολιτικά πράγματα και αναρριχήθηκε σε υψηλές θέσεις στη Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν. Ο Suleyman Rustam, δεν ήταν μόνο  ποιητής, αλλά και  μεταφραστής κι ακόμα μεγάλος λογοτέχνης. Μετέφρασε έργα των Γκριμπογιέντοφ, Πούσκιν, Λέρμοντοφ, και πολλών άλλων σοβιετικών ογκολίθων, στη μητρική του γλώσσα. Αλλά και τα δικά του έργα μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες του κόσμου, και βεβαίως στα ρωσικά. Όταν πέθανε, θάφτηκε στο δημόσιο νεκροταφείο του Μπακού όπου θάβονται οι μεγάλες προσωπικότητες του κράτους, όπως πρόεδροι, επιστήμονες και καλλιτέχνες.

Η πρώτη συλλογή  ποιημάτων του, ‘‘Από τη θλίψη στην ευτυχία’’, γράφτηκε στα  1927, και ήταν αφιερωμένη στην Κομσομόλ, τον εμφύλιο πόλεμο και το θάρρος των στρατιωτών που αγωνίστηκαν για τη σοβιετική εξουσία. Το κύριο θέμα των επόμενων  έργων του, που γράφτηκαν στη δεκαετία του 1930 (Ρομαντισμός της νύχτας), ήταν η προσπάθεια δημιουργίας ενός είδους ρομαντισμού στη  συλλογική εργασία της εποχής εκείνης. Το ποίημα  ‘‘Ο καλός σύντροφος’’,  ήταν εξαιρετικά αφιερωμένο στην εργασία και τα κατορθώματα των βαμβακοκαλλιεργητών στις στέπες. Στο μυθιστόρημά του ‘‘Qachaq Nebi’’, εμβάθυνε κοινωνικά και ιστορικά, και έδωσε μια κοινωνική αντίληψη σε αυτό. Οι κύριοι ήρωες του εν λόγω μυθιστορήματος, είναι ένας διάσημος ηγέτης του εθνικού κινήματος του 19ου αιώνα και η  γενναία γυναίκα του και συναγωνίστρια. Η υπόθεση, εν πολλοίς, αναμενόμενη! Ο Nebi, ο γιος ενός φτωχού αγρότη, που εργαζόταν στο αγρόκτημα ενός μπέη, δεν άντεξε τη σκληρότητα και τον κακό τρόπο με τον οποίο τον μεταχειριζόταν το αφεντικό του, με αποτέλεσμα να φύγει μέσα στα βουνά και να γίνει έτσι ένας “qachaq”, δηλαδή φυγάς. Σιγά-σιγά συγκέντρωσε γύρω του κι άλλους δυσαρεστημένους αγρότες και εξοργισμένους φτωχούς ανθρώπους, οι οποίοι πήραν βιαίως  χρήματα και υλικά αγαθά  από τους πλούσιους και τα διένεμαν στους φτωχούς.

Μερικά πατριωτικά ποιήματα, όπως “Μια μέρα θα έρθει’’, “Για τους γιους του Αζερμπαϊτζάν’’, “Η απάντηση του γέρου’’, κ.α.  γραμμένα κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου ήταν αφιερωμένα στη γενναιότητα και την ανιδιοτέλεια του σοβιετικού λαού, στην ακλόνητη πίστη τους και βεβαίως στη νίκη επί του εχθρού τους. Στο πολύ γνωστό ποίημα, “Μητέρα και ταχυδρόμος’’(1942), μια μητέρα ενός στρατιώτη  που λείπει στην πρώτη γραμμή του μετώπου για τέσσερις μήνες,   λέει στον ταχυδρόμο ότι αν δεν της φέρει κάποια επιστολή από το γιό της, να μην ξανάρθει! Κι ο απογοητευμένος ταχυδρόμος φεύγει, ξέροντας βέβαια  ότι η ηλικιωμένη μητέρα του στρατιώτη δεν ήθελε να τον προσβάλλει, αλλά απλώς εξεδήλωσε με αυτόν τον τρόπο τις ταλαιπωρίες και τις στενοχώριες της. Με τη σειρά της, η μητέρα εκφράζει επίσης τη λύπη για τη συμπεριφορά της αυτή. Τελικά, όμως, ο ταχυδρόμος φέρνει την πολυαναμενόμενη επιστολή, ενώ ο  ταχυδρόμος και όλη η γειτονιά χαίρονται την ευτυχία της ηλικιωμένης μητέρας. Αυτό το ποίημα, γραμμένο με μεγάλη συναισθηματική δύναμη, διεγείρει βαθιά τον  αναγνώστη, προκαλώντας του βαθιά  συγκίνηση. Κατά τη διάρκεια της μεταπολεμικής περιόδου, ο ποιητής έγραψε μια συλλογή ποιημάτων, τις “Δύο ακτές’’(1949),  αφιερωμένη στη σκληρή ζωή των απόρων του Αζερμπαϊτζάν στο Ιράν και στην μεταπολεμική άνθηση του Σοβιετικής Δημοκρατίας του  Αζερμπαϊτζάν. Τα δημοσιευμένα του έργα είναι πολλά, όπως ‘‘Από τη θλίψη στην ευτυχία’’(1927), “ Ο ήρωας χωρίς χέρι’’ (1928), ‘‘Ένας καλός σύντροφος’’(1933), “Αστέρι’’ (1934), “Ο ρομαντισμός μιας νύχτας’’ (1940), “Η καρδιά της Μάνας’’ (1942), ‘‘Πελαργοί’’(1942), “Μητέρα και ταχυδρόμος’’(1942), “Θα έρθει μια μέρα’’ (1943), “ Δύο ακτές’’ (1949), “Η καρδιά του Gafur’’ (1950), “ Τραγούδια της ζωής’’ (1958), “Λόγια για ένα ρώσο αδελφό’’ (1960), “Σε ηλιόλουστες ακτές’’ (1963), “Σκέψεις της άνοιξης’’(1964), και “ Ένα μικρό κομμάτι για την αγάπη’’ (1966). Στο παρακάτω ποίημα, αναφέρεται με νοσταλγία στην πόλη Ταμπρίζ, η οποία σήμερα ανήκει γεωγραφικά στο Ιράν.

Η δική μου Ταμπρίζ

Ποτέ δεν κουράζομαι να αναζητώ την  ομορφιά σου,

Ταμπρίζ μου, Ταμπρίζ μου,  πανέμορφη Ταμπρίζ μου!

Δεν θ’ αφήσω ποτέ να σ’ αγκαλιάσουν ξένοι,

Άσε με να τυλίξω τα χέρια μου γύρω απ’ το λαιμό σου !

Ο αδερφός σου  μιλά τη γλώσσα σου, έχει το αίμα σου,

Ο στενός σου φίλος μοιράζεται την αγωνία σου

Έχει έρθει στο γλέντι σου, στη γιορτή σου.

Με συνάντησες με αλάτι και ψωμί,

Με συνάντησες με λουλούδια από τον κήπο σου,

Με συνάντησες με την τίμια καρδιά σου,

Ταμπρίζ μου, Ταμπρίζ μου,  ω δική μου Ταμπρίζ!

Άσε την αντάρα να φύγει από πάνω σου, Ταμπρίζ μου!

Μόνο όσοι έχουν βρεθεί σε απομόνωση μπορούν να σε καταλάβουν,

Όσοι έχουν ρίξει δάκρυα ενώ χωρίζατε, σε αγαπάνε,

Όσοι έχουν ζήσει μαύρη ζωή σκοτεινή, μπορούν να σε καταλάβουν,

Παίρνω λουλούδια απ’ τον κήπο σου Ταμπρίζ μου,

Η θλίψη μου ήρθε πάλι Ταμπρίζ μου!

Πόσο όμορφες είναι οι ιτιές κάτω στους δρόμους,

Και τα ανδρειωμένα παιδιά κάτω από τη σκιά των ιτιών

Που ακούνε τις συμβουλές των παππούδων τους,

Και το αίμα τους βράζει, Ταμπρίζ μου!

Αυτά τα θαρραλέα αγόρια είναι θαυμάσια, Ταμπρίζ μου!

Θα κλάψω αν κλαις, θα γελάσω αν γελάσεις,

Θα ζήσω αν ζήσεις, θα πεθάνω αν δεν υπάρχεις,

Θα μοιραστώ όλα όσα έχω μαζί σου,

Άσε με να σε φιλήσω μια ακόμη φορά, Ταμπρίζ μου!

Άσε με να σκορπίσω λουλούδια γύρω σου, Ταμπρίζ μου!

Τι σημαίνουν αυτά τα βαθιά, τα γεμάτα νόημα βλέμματα;

Τι σημαίνουν οι βροχές που έρχονται μέσα απ’ τα μάτια σου;

Τι σημαίνουν αυτά τα φθινόπωρα και οι χειμώνες στην ψυχή σου;

Μη χαμηλώνεις τα μάτια σου, σαν το ορφανό, Ταμπρίζ μου!

Μην είσαι τόσο λυπημένη, Ταμπρίζ μου!

Αναζητώ τα  λουλούδια σου !

Αναζητώ τη γλώσσα σου να μου πει ‘‘Αδελφέ’’ !

Αναζητώ το χώμα και το ανάστημά σου !

Ποτέ δεν κουράζομαι να αναζητώ την ομορφιά σου,

Ταμπρίζ μου! Ταμπρίζ μου! Υπέροχη Ταμπρίζ μου!

 

(Σημειώσεις:

1 . Το Αζερμπαϊτζάν χωρίστηκε σε δύο μέρη, από μια συνθήκη μεταξύ της Ρωσίας και του Ιράν το 1813. Η Ταμπρίζ, σήμερα στο Ιράν, ήταν  το κύριο κέντρο του Νότιου Αζερμπαϊτζάν .

2. Η έκφραση  ‘‘Αλάτι και ψωμί’’ , παραδοσιακά  συμβολίζει τη φιλία και τους δεσμούς μεταξύ των Αζέρων).

 

 

Ο Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης γεννήθηκε στα Τρίκαλα της Θεσσαλίας στις 22 Μαΐου 1953, και αποφοίτησε από το Β’ Εξατάξιο Γυμνάσιο Αρρένων της πόλης τον Ιούνιο του 1970. Σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών από την οποία αποφοίτησε τον Ιούνιο του 1976. Υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία, το χρονικό διάστημα 1976-1979. Ειδικεύτηκε στη Χειρουργική στη Β’ Χειρουργική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, στο Αρεταίειο Νοσοκομείο και το έτος 1986 του απονεμήθηκε ο τίτλος του χειρουργού. Το 1989 ανακηρύχτηκε διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών μετά από εκπόνηση διδακτορικής διατριβής με θέμα: ‘’Αυτομεταμόσχευση επινεφριδιακού ιστού σε πειραματόζωα’’. Μετεκπαιδεύτηκε σε διάφορα νοσοκομεία της Ευρώπης και των ΗΠΑ, κυρίως Westminster Hospital του Λονδίνου, και Mount Zion Hospital του San Francisco.

Από το 1990 εργάζεται στην κλινική Χειρουργικής Ογκολογίας στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου, τα τελευταία χρόνια ως Διευθυντής Χειρουργικής. Είναι μέλος πολλών ιατρικών Εταιρειών, ελληνικών και ξένων, ενώ πολλές εργασίες του έχουν δημοσιευθεί σε ιατρικά περιοδικά. Παράλληλα εδώ και δεκαετίες ασχολείται με την ιστορία της ιατρικής, τον πολιτισμό και τη λαογραφία άλλων λαών και ταξιδεύει αρκετά σε διάφορα μέρη του κόσμου.

Τον τελευταίο καιρό αρθρογραφεί τόσο στον έντυπο όσο και τον ηλεκτρονικό τύπο. Τα αντικείμενα που δημοσιεύει καλύπτουν τον τομέα της βιβλιοπαρουσίασης και βιβλιοκριτικής, γιατρών κατά κύριο λόγο λογοτεχνών, την ιστορία της ιατρικής και τα παραλειπόμενά της και ακόμα παρουσιάζει κάποια ταξιδιωτικά κείμενα από χώρες του εξωτερικού.

Κείμενά του έχουν δημοσιευθεί κατά καιρούς στα παρακάτω έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα: Εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ του Ηρακλείου, Διμηνιαία περιοδική Έκδοση Fresh Magazine, Πνευματικοί Σταλακτίτες, Ιατρικός Τύπος της Αθήνας, Σύγχρονη Ουρολογία, www.medicaltime.gr, www.madeincreta.gr και www.iatrikostypos.com.

Είναι μέλος του Συλλόγου Φίλων Μουσείου Ελληνικής Ιατρικής και του Φιλολογικού, Ιστορικού και Λογοτεχνικού Συνδέσμου (Φ.Ι.ΛΟ.Σ.) Τρικάλων.