«Δεν θα ξαναγράψω ποτέ πια άλλα διηγήματα και άλλα διηγήματα»
Π. Ένιγουεϊ
Εκδόσεις Θράκα
Αυτό το βιβλίο δεν θα το προσεγγίσω με τον γνωστό συμβατικό τρόπο που ακολουθώ συνήθως. Θα επιλέξω να το προσεγγίσω με τον τρόπο που το ίδιο διεκδικεί για τον εαυτό του. Με σαρκαστική και ειρωνική διάθεση. Κι επειδή θα νομίζετε ότι υπερβάλλω, θα ξεκινήσω ευθύς αμέσως να σας περιγράφω αυτήν τη πρωτότυπη αναγνωστική εμπειρία που είχα από το «Δεν θα ξαναγράψω ποτέ πια άλλα διηγήματα και άλλα διηγήματα» του Π. Ένιγουεϊ.
Υπήρχαν στιγμές που ένιωθα να βασανίζομαι στο μέγιστο βαθμό συνεχίζοντας αδιάκοπα να διαβάζω τις σελίδες αυτού του βιβλίου, αλλά πάντα κάτι με κράταγε ν’ αντέξω ως το τέλος. Πρόκειται για διάφορες γνώσεις και απόψεις σχετικά με τη λογοτεχνία, βαλμένες άτσαλα σε ένα τσουβάλι, το οποίο κατρακυλάει στον γκρεμό. Ένα βιβλίο που αναφέρεται στο διήγημα χωρίς να έχει ούτε ένα διήγημα μέσα, τουλάχιστον με τη μορφή που όλοι γνωρίζουμε… Ψέματα, μάλλον διάβασα μερικά που μου άρεσαν αρκετά, γιατί ήταν αγνά, αυθεντικά και πρωτότυπα, όπως η Έκθεση Δ΄ Δημοτικού, το τρίαθλο, το φρέαρ. Άλλα πάλι ήταν λίγο δυσνόητα και οι λόγοι της δημιουργίας τους παραμένουν άγνωστοι, αλλά είπαμε, θα δώσουμε βάση στον βαθύτερο στόχο του συγγραφέα Π. Ένιγουεϊ και όχι στο καθαυτό κείμενο.
Τι είναι λοιπόν η Τέχνη και πώς πρέπει να την προσλαμβάνουμε; Με σοβαρότητα, με ταμπού, με παγιωμένα δεδομένα ή με υπέρμετρη ελευθερία; Θυμήθηκα μια περίπτωση που συζητήσαμε στο Πανεπιστήμιο, όπου ένα πεσμένο πορτοφόλι στο πάτωμα του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης «Tate Modern» του Λονδίνου, έγινε πόλος έλξης και θαυμασμού για τους επισκέπτες που το πέρασαν για έκθεμα… Και για να μιλήσουμε σοβαρότερα, αυτό λοιπόν το βιβλίο είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση όπου το βαρύ τίμημα της αξιολόγησής του πέφτει στον αναγνώστη και όχι στον συγγραφέα. Εκείνος ξέρει καλά τι έχει δημιουργήσει… Ο αναγνώστης όμως; Αν αυτό το βιβλίο εξεταζόταν από διάσημους κοινωνιολόγους, όπως ο Bourdieu και ο Mannheim, τι θα έλεγαν; Πιθανόν ότι όλα είναι σχετικά κι ότι εξαρτάται από τον δέκτη το πώς θα αντιμετωπίσει το έργο. Από το πώς το εκλαμβάνει και το αντιλαμβάνεται ανάλογα με το κοινωνικό και μορφωτικό υπόβαθρό του. Άρα τα χαμηλότερα μορφωτικά στρώματα μπορεί να πουν: «τι είναι αυτά που μας γράφει εδώ ο Ένιγουεϊ!!;;» τα μεσαία να πουν: «πρέπει να είναι σπουδαία τα νοήματά του, αλλά λίγο δυσνόητα», ενώ η υψηλή “κουλτουριάρικη” μερίδα να προσποιηθεί ότι κατανόησε πλήρως αυτήν την “υψηλότατη” γραφή, που άλλωστε δεν είναι για τους πολλούς…
Ο Π. Ένιγουεϊ είναι καλός γνώστης της Ελληνικής γλώσσας, διαβασμένος οπαδός της Ελληνικής αλλά και ξένης λογοτεχνίας. Μετριόφρων αλλά και καυχησιάρης ταυτόχρονα, καυστικός αλλά και αυτοσαρκαστικός. Διαθέτει ένα ιδιαίτερο χιούμορ και δείχνει συμπάθεια στον σουρεαλισμό. Το βιβλίο δεν έχει συγκεκριμένη δομή, γιατί δεν θέλει να έχει. Προσφέρει όμως σημαντικές πληροφορίες στον αναγνώστη αλλά και στον πιο έμπειρο λογοτέχνη. Από επεξηγήσεις λημμάτων λεξικού και λογοπαίγνια μέχρι δοκίμια και αλλόκοτα κείμενα, που απλά διασπούν και αλλοιώνουν τα δεδομένα της συγγραφικής τέχνης. Προσφέρει επίσης και πολλές λευκές σελίδες ώστε να μπορείς να γράψεις τι αποκόμισες από αυτήν την πρωτόγνωρη αναγνωστική εμπειρία…
Για όλα τα παραπάνω λοιπόν την ευθύνη έχει ο Π. Ένιγουεϊ, ο οποίος μάλιστα προβλέπει την ανυπολόγιστη επιτυχία και ανταπόκριση γι’ αυτό το βιβλίο του από το αναγνωστικό κοινό της Ελλάδας και όχι μόνο… Σπάει το κατεστημένο, σαρκάζει θεσμούς και ανθρώπους του λογοτεχνικού χώρου, όπως η Εκκλησία, οι Λογοτεχνικοί Σύλλογοι, οι εκδότες και οι εκάστοτε κριτικοί (ελπίζω εγώ να τη γλιτώσω στο μέλλον από τα νύχια του) και γενικά δεν χαρίζεται ούτε στον εαυτό του.
Όποιος δηλώσει ότι κατάλαβε πλήρως τα νοήματα του βιβλίου, χρειάζεται ενδεχομένως κάποιες συνεδρίες με ειδικό, μα όποιος τα κατανόησε πράγματι αλλά δεν το παραδεχτεί δημόσια, μπορεί να την γλιτώσει. Οι πίνακες του Νταλί πλέον μου φαίνονται πιο οικείοι και κατανοητοί, όπως επίσης και οι πειραματισμοί του Γκαουντί στα κτίρια. Κι αυτοί το ίδιο έκαναν άλλωστε. Δημιούργησαν μια εντελώς ανεξάρτητη και καινοτόμα τεχνοτροπία, όπως και ο τρόπος που επέλεξε ο Π. Ένιγουεϊ να γεμίσει το βιβλίο του…
Κι αφού τελειώνει η περίεργη παράσταση που εκτυλίχθηκε μπροστά στα μάτια μας, οι κουρτίνες της αυλαίας κλείνουν και ο Π. Ένιγουεϊ στέκεται κρυμμένος πίσω τους και γελάει μαζί μας... Είμαστε βέβαιοι λοιπόν πως «δεν θα ξαναγράψει ποτέ πια άλλα διηγήματα και άλλα διηγήματα» ή θα ακολουθήσει κάποια στιγμή και ένα δεύτερο τσουνάμι που θα μας αποτελειώσει ολοκληρωτικά;
Κύριε Π. Ένιγουεϊ, τελικά μας άρεσες…
Αλέξανδρος Ακριτίδης
Συγγραφέας - Πτυχιούχος Ανθρωπιστικών Σπουδών
Σελίδα του βιβλίου: