Σταυρούλα Φραγκουδάκη "Αγκυροβολημένα Όνειρα"
Ποιητική Συλλογή
Εκδόσεις Πηγή, 2020
Βιβλιοκριτική - Κείμενο: Γρηγόρης Σκιαδάς 

Η ποιητική συλλογή της Σταυρούλας Φραγκουδάκη “Αγκυροβολημένα Όνειρα” περιλαμβάνει 25 ποιήματα και αποτελεί μια προσωπική κατάθεση ψυχής.  Η ποίησή της μπορεί να χαρακτηριστεί ως ποίηση “των συναισθηματικών στιγμών.” Στέκεται στις μικροστιγμές της ζωής οι οποίες όλες μαζί την καταδεικνύουν ως μια διαδοχική ροή συμβάντων, αποδίδοντάς της, παράλληλα, την έννοια της συνέχειας και της ολότητας. Ο χώρος και ο χρόνος είναι για τη δημιουργό γενεσιουργά στοιχεία με πλήρη οντότητα -ζωτικής σημασίας στη λογοτεχνική της πορεία. Στην ποιητική της σύνθεση επιχειρεί την κατάτμηση των παραπάνω εννοιών και την ανάδειξη της σημασίας των στιγμών ως ουσιώδη αυτοδύναμα μέρη ζωής που τελικά χαρακτηρίζουν ή επηρεάζουν το όλο.

Η ποίησή της στηρίζεται σε δυο βασικούς πυλώνες. Ο πρώτος είναι οι εικόνες που δημιουργεί με τον ποιητικό λόγο για να επικοινωνήσει τόσο με το δικό της όσο και με τον έξω κόσμο. Είναι εικόνες όλο ένταση, νοσταλγική διάθεση και ζωντάνια αισθήσεων. Είναι αυτές που τη συντροφεύουν από νεαρή ηλικία και χαράσσουν την μνήμη της προσδίδοντας μια ιδιαιτερότητα στη δημιουργική της ικανότητα. Παράλληλα, με το λεξιλόγιό της οδηγεί τον αναγνώστη σε ένα νοητικά οπτικοποιημένο ταξίδι λόγου στο χωροχρόνο επενδύοντας στην αίσθηση μιας βιωματικής συμπόρευσης μαζί του. Ο ποιητικός της λόγος μοιάζει με πινέλο ζωγράφου που απεικονίζει τις σκέψεις του με χρώματα και σχήματα. Βασίζεται έντονα στην εκφραστική απεικόνιση της σκέψης της την οποία καθιστά κυρίαρχο στοιχείο στα ποιήματά της.

Ο δεύτερος πυλώνας καταδεικνύει το ενεργό συναισθηματικό περιβάλλον της δημιουργού μέσα από το οποίο εμπνέεται, δημιουργεί αλλά παράλληλα -αναλύοντας τις παραμέτρους του- καλεί τον αναγνώστη σαν συνταξιδιώτη της. Στα ποιήματά της καταθέτει τον ψυχοσυναισθηματικό της κόσμο προσβλέποντας τον αναγνώστη ως συμμέτοχο και κοινωνό αυτού του κόσμου. Με αυτόν μοιράζεται στοχαστικά ιδέες, έννοιες και κινητοποιεί το ψυχοπνευματικό του “είναι” εμπλέκοντάς τον σε μια διαδικασία ενδοσκοπικής προσέγγισης.

Στα ποιήματά της τα “όνειρα” δεν φαίνονται “αγκυροβολημένα.” Ταξιδεύουν στο χωροχρόνο της ποιήτριας και συμπαρασύρουν τον αναγνώστη στο δικό της κόσμο ανακαλώντας ο ίδιος, παράλληλα, τα δικά του βιώματα ή οράματα. Συνεπώς, ενυπάρχει μια αντίφαση ανάμεσα στη στωικότητα του τίτλου της συλλογής και στο δυναμικό ποιητικό περιεχόμενο που μας δίνει την αίσθηση της κίνησης ή της αλληλεπίδρασης των εμπλεκομένων. Η ποιήτρια αλληλοεπιδρά με τον αναγνώστη σε ένα γνωστικό και βιωματικό επίπεδο βαθύτερο του λόγου της.

Ο λόγος της είναι λυρικός, στοχοκεντρικός, αποκαλυπτικός και δεσμεύει συναισθηματικά τον αναγνώστη υποβάλλοντάς τον σε διαδικασίες ψυχικής ταύτισης μαζί της. Περιγράφει το πραγματικό αποδεχόμενη καταστάσεις χωρίς να “επιχρυσώνει” τα συναισθήματά της. Με το στίχο της θέτει ερωτήματα στον εαυτό της και τον αναγνώστη με μια ενδοσκοπική διάθεση αναζήτησης στοιχείων που χαρακτηρίζουν ή αποτυπώνουν τη ζωή. Ο λόγος της είναι λόγος αναπόλησης του χθες που όμως ορίζει το τώρα και ψυχικά ή πνευματικά βελτιώνει την ύπαρξή της. Δεν μένει στωικά στο χθες και τα βιώματά της αλλά με όχημα αυτό προχωρά στο σήμερα και το αύριο. Γίνεται αυστηρή, επικριτική με τον εαυτό της στην αναζήτηση της πραγματικότητας και στη “συνάντησή” της με την αυτογνωσία. Η ποίησή της μοιάζει σαν κάλεσμα ενδοσκόπησης και αναστοχασμού.

Ο διάφανος στίχος της καταδεικνύει την ιδιαίτερη δεξιότητά της στην επιλογή γλωσσικών στοιχείων τα οποία στην απλότητά τους μαρτυρούν ουσία σκέψης και δημιουργική αυτοσυγκέντρωση στην απόδοση νοήματος. Η προσεκτική επιλογή των γλωσσικών σχημάτων απεικονίζουν τον ψυχισμό της ποιήτριας και την προσπάθεια επικοινωνίας της με τον αναγνώστη μέσω εννοιών, ιδεολογικοπνευματικών σχημάτων ή ηθικών στάσεών της. Τον θέτει σε πνευματική εγρήγορση “προκαλώντας” ερωτήματα που οδηγούν στην αυτοκάθαρση και των δύο.

Οι λεξιλογικές της επιλογές χαρακτηρίζονται από περιεκτικότητα συναισθημάτων, ιδεών και σκέψεων. Χωρίς να πλατειάζει στην ποίησή της συμπυκνώνει τα ποιητικά της θέλω και τους εννοιακούς της στόχους μέσα σε λίγες γραμμές. Απλές έννοιες και καταστάσεις -συχνά μη αξιοποιήσιμες νοητικά από μας- όπως η σιωπή, η ανάσα ή αντικείμενα όπως μια γραφομηχανή, ένα καΐκι αποκτούν οντότητα και προσεγγίζονται υπαρξιακά. Το φως και η θάλασσα -το υγρό στοιχείο γενικά- αναδεικνύονται δομικά στοιχεία στη συλλογιστική προσέγγιση των θεμάτων της ενώ το μπλε του νερού, η δύναμή του ή οι σταγόνες του καταδεικνύονται ως ειδοποιά στοιχεία και πηγές συναισθημάτων.

Ο στίχος της χαρακτηρίζεται από μεστότητα και πυκνότητα, πλούσιος σε μεταφορικά στοιχεία αποδίδοντας νοηματικά στην ποίηση της ένα δεύτερο αλληγορικό επίπεδο. Ο λόγος της εμπεριέχει μια δυναμική και εναλλάσσεται ανάμεσα στο απλό, καθημερινό και το παντοτινό ή αιώνιο. Αντικείμενα ή αισθήσεις αποκτούν ουσιαστική υπόσταση ζωντανεύοντας αναμνήσεις ή γεννώντας όνειρα. H ποίησή της είναι ελκυστική, πλούσια σε οξύμωρα σχήματα, αιφνιδιαστικές μετατοπίσεις από το ειδικό στο γενικό˙ συχνά το τελείωμα του λόγου της εκπλήσσει ή συναρπάζει απρόσμενα ευχάριστα. Πολλά ποιήματά της χαρακτηρίζονται από ανατρεπτικούς συλλογισμούς, απρόσμενες εξελίξεις στιγμής που μας γοητεύουν στην ανάγνωσή τους. 

ΣΚΙΑ

Σε κλάσματα δευτερολέπτου, σε στιγμή αδυναμίας,

σε κείνη τη στιγμή που αφήνεις λίγο το μυαλό να φύγει από

το όριο που έχεις βάλει εσύ ο ίδιος –εκεί, λοιπόν,

σε επισκέπτεται η σκιά.

Τα μάτια σου τα έχεις ανοιχτά, μα μια σκιά πάντα θα είναι

εκεί από τη στιγμή που, για λίγο, έχασες τον έλεγχο˙

που για λίγο έζησες χωρίς όρια.

Πλέον, θα σε ακολουθεί για να σου θυμίζει ότι κάποια στιγμή

θέλησες να ζήσεις εκτός ορίων.

Να ζήσεις ξεχωριστά απ’ τη ζωή που έχεις επιλέξει.

Μην θυμώνεις…

Μάθε να ζεις με ό,τι σου έφερε η στιγμή…

εκείνη τη στιγμή που το μυαλό σου ταξίδεψε

και σε έκανε να αισθανθείς ελεύθερος με κάθε κόστος.

ΠΟΥ ΝΑ ΣΕ ΒΑΛΩ 

Περίμενα να έρθεις αγαπημένε μου.

Κάθε λεπτό που περίμενα, χτύπος δυνατός στην καρδιά μου.

Σε κάθε χτύπο, η ίδια σκέψη,

πού να σε βάλω, αγαπημένε μου;

Να σε έβαζα κοντά στην πόρτα

του μεγάλου κήπου της καρδιάς μου;

Στο μικρό το παραθύρι, ίσως, της ψυχής μου;

Που να σε βάλω;

Πόσο θα ήθελα να σε τύλιγα με τη δροσιά του γέλιου μου

και να σε σήκωνα ψηλά στον ουρανό να δεις

την ομορφιά του κόσμου.

Μα, ίσως, πρέπει να μείνεις εδώ στην κουνιστή καρέκλα,

στην άκρη του πιο ωραίου δωματίου μου,

στην καρέκλα της υπομονής, και να κοιτάς τα αστέρια.

Μέχρι να τα μετρήσεις όλα τούτα,

Θα έχω αποφασίσει που να σε βάλω, αγαπημένε μου.

ΣΙΩΠΗ 

Είναι κάποιες στιγμές που με μαγεύει η σιωπή.

Τι είναι σιωπή;

Ανείπωτα λόγια,

λόγια που δεν τα άκουσε κανείς,

που δεν βγήκαν από κανένα στόμα,

που χάθηκαν μέσα μας.

Σιωπή…

Απίστευτη μελωδία ηχεί στα αυτιά μου.

Σιωπή…

Ένα τίποτα,

ένα κενό ησυχίας που σε πλημμυρίζει από εικόνες βουβές.

Σιωπή νυχτοπατεί και απόψε σε πολλές ψυχές. 

Γρηγόρης Σκιαδάς

Συντονιστής Εκπαιδευτικού Έργου Αγγλικής Γλώσσας

Περιφέρεια Εκπαίδευσης Δυτικής Ελλάδας