ΔΙΑΨΕΥΣΗ ΕΙΔΗΣΗΣ ΑΝΕΥΡΕΣΗΣ ΤΑΦΟΥ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΦΘΙΩΤΙΔΑ

Την Πρωταπριλιά του 2010, «σελίδα» της Λαμίας στο Διαδίκτυο, η οποία δε λειτουργεί πλέον, δημοσίευσε, ως Πρωταπριλιάτικο ψέμα, πως βρέθηκε ο τάφος του Αχιλλέα στη Δυτική Φθιώτιδα, είδηση, που ναι, μεν, διαψεύστηκε αργότερα, από τους συντάκτες της, αλλά, εν τω μεταξύ, είχε διαδοθεί σε πολλούς αναγνώστες της σελίδας αυτής, μα, το χειρότερο, αναδημοσιεύτηκε από άλλες σελίδες του Διαδικτύου, που δεν τη διέψευσαν ποτέ, δε.

Η ΔΙΑΨΕΥΣΗ:

«Σελίδα» Λαμίας στο Διαδίκτυο: επειδή βλέπουμε τις τελευταίες μέρες αυτό το θέμα οι αναγνώστες να το αναδεικνύουν, σας ενημερώνουμε ότι αναρτήθηκε την Πρωταπριλιά του 2010 και θεωρήθηκε πολύ πετυχημένη "πρωταπριλιάτικη φάρσα", αφού με το θέμα ασχολήθηκε τοπικός και αθηναϊκός τύπος, επιστήμονες, αρχαιολόγοι, η δε έφορος αρχαιοτήτων που αναφέρουμε, δέχτηκε δεκάδες συγχαρητήρια τηλεφωνήματα.

Τη φάρσα, αποκαλύψαμε το βράδυ της ίδιας μέρας.

Αυτά προς άρση τυχόν παρεξηγήσεων! 17 Απριλίου 2011 4:26 μ.μ.

Το ακόμα πιο άσχημο είναι ότι τα περί ανεύρεσης τάφου Αχιλλέα στη Δυτική Φθιώτιδα τροφοδότησαν κι άλλες εικασίες, δηλαδή ότι η αρχαία Φθία βρισκόταν εκεί και για το λόγο αυτόν «έθαψαν τον Αχιλλέα στον τόπο του», κάτι που είναι μεγάλη ιστορική ανακρίβεια, καθώς:

Από τα Έπη του Ομήρου και άλλους ποιητές, συγγραφείς και μελετητές της αρχαιότητας, είναι γνωστό πως η αρχαία Φθία βρισκόταν στην Ανατολική Φθιώτιδα, ενώ ο Αχιλλέας δεν τάφηκε στην Ελλάδα.

Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ ΟΙ 4 ΠΟΛΕΙΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ, ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΕΚΤΕΙΝΟΤΑΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΝΕΑ ΑΓΧΙΑΛΟ ΩΣ ΤΑ ΦΑΡΣΑΛΑ, ΤΗ ΛΑΜΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΩΡΑΙΟΥΣ, ΗΤΑΝ: ΤΟ ΠΕΛΑΣΓΙΚΟΝ ΑΡΓΟΣ Ή ΚΡΕΜΑΣΤΗ ΛΑΡΙΣΑ, ΟΠΩΣ ΛΕΓΟΤΑΝ Η ΚΩΜΟΠΟΛΗ ΠΕΛΑΣΓΙΑ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΑ, Η ΑΛΟΣ, Η ΑΛΟΠΗ και Η ΤΡΑΧΙΝΑ.

«Ιλιάδα», ραψ. Β΄, στίχοι 681-685

«Νυν αυ τους όσσοι το Πελασγικόν Άργος1 έναιον, οι τ’ Άλον, οι τ’ Αλόπην, οι τε Τρηχίνα νέμοντο, οι τ’ είχον Φθίην ηδ’ Ελλάδα καλλιγύναικα, Μυρμιδόνες δε καλεύοντο και Έλληνες και Αχαιοί, των αυ πεντήκοντα νεών ην αρχός Αχιλλεύς».

Μετάφραση:

«Κι απ’ τ΄ Άργος το Πελασγικόν όσ’ ήλθαν και απ’ την Άλον και απ’ την Τραχίνα πληθυσμοί και απ’ την Αλόπην όσοι, κι όσοι απ’ την καλλιγύναικα Ελλάδα και την Φθίαν, και Μυρμιδόνες και Αχαιοί και Έλληνες λέγονταν, πενήντα πλοία και αρχηγός εις όλους ήταν ο Αχιλλέας».

Ο Στράβωνας, δε, στα «Γεωγραφικά» (βιβλίο Θ΄ αριθμ. 435-440) γράφει:

«Είθ’ εξής παραπλεύσαντι σταδίοις εκατόν ο Εχίνος υπέρκειται. Της δ’ εξής παραλίας εν μεσογαία εστίν η Κρεμαστή Λάρισα, είκοσι σταδίους2 αυτής διέχουσα, η δ’ αυτή και Πελασγία λεγομένη Λάρισα».

Ενώ, σε άλλο σημείο αναφέρει: «Και Άλος, δε, και Λάρισα η Κρεμαστή και το Δημήτριον υπ’ εκείνω, πάσαι προς έω της Όρθρυος».

Μετάφραση: Μετά από εκατό στάδια βρίσκεται ο Αχινός και πιο πέρα, 20 στάδια εσωτερικά της παραλίας, η Κρεμαστή Λάρισα, η οποία λέγεται και Πελασγία. Και οι πόλεις Άλος, Κρεμαστή Λάρισα και Δημήτριο, κάτω από εκείνο (το βασίλειο) βρίσκονται όλες, προς την ανατολική πλευρά της Όθρης.

Ο Στράβωνας έζησε από 67 π.Χ. μέχρι 23 μ.Χ. ενώ ο Όμηρος τον 9ο π.Χ. αιώνα.

1. Η πόλη "Άργος Πελασγικόν" (σ.σ. ή Κρεμαστή Λάρισα) είναι στην περιοχή της σημερινής Πελασγίας (βλ. H. M. Chadwick: The Heroic Age, 1912, σελ. 280, σημ. 1). ( Βλ. και Πλατή Δ. "Λαμία", Αθήνα 1973, σελ. 15 -19).

Δημοσίευση: http://www.mikrosapoplous.gr/iliada/BIBLIO_2_591_710.htm

2. Το στάδιο υπολογίζεται σε 184,83 μέτρα, και η απόσταση παραλίας Πελασγίας - Κρεμαστής Λάρισας 3.696 μέτρα, όσο πράγματι είναι

Στην αρχαιότητα, τμήματα της σημερινής Μαγνησίας και μικρό μέρος του Νομού Λαρίσης ανήκαν στη Φθία, ενώ και στις αρχές του 20 αιώνα μ.Χ. τα χωριά Πτελεός, Σούρπη, Αχίλλειον, Άγιοι Θεόδωροι, Γαύριανη, της Μαγνησίας, ανήκαν στο Νομό Φθιώτιδας. Άλλωστε, και ο αρχαιολογικός χώρος της γειτονικής Νέας Αγχιάλου φέρει την ονομασία «Φθιώτιδες Θήβες». Από κει με πέρα άρχιζε η περιοχή της Ιωλκού, όπου βασίλευε ο Πελίας.

Μετά την ανακάλυψη των τάφων Αγαμέμνονα και Κλυταιμνήστρας στις Μυκήνες, οι ήρωες της εποχής εκείνης δεν αποτελούν μυθικά πρόσωπα, ούτε τα γεγονότα μύθο. Το ίδιο, λοιπόν, κι ο σύγχρονός τους Αχιλλέας.

Όπως αναφέρει και ο Ευριπίδης στο έργο του «Ιφιγένεια εν Αυλίδι»: «Οι πολεμοχαρείς εκ Φθίας Μυρμιδόνες επέβαιναν σε 50 πλοία, που στην πρύμνη τους είχαν χρυσά αγάλματα Νηρηίδων. Μαζί με το Πελασγικόν Άργος, συμμετείχαν και η Άλος (κοντά στον Αλμυρό), η Αλόπη (κοντά στις Ράχες) και η Τραχίς (κοντά στη Λαμία). (Υπάρχει, δε, κι άλλη αρχαία τραγωδία, οι «Τραχίνιες» του Σοφοκλή, που αναφέρονται στην Τραχίνα, που σήμερα λέγεται Ηράκλεια (λόγω του Ηρακλή και της γυναίκας του Δηιάνειρας που έζησε εκεί).

Την περίοδο της Τουρκοκρατίας, η Πελασγία ονομαζόταν Γαρδίκιον ή Γαρδίκι (όπως και πολλές ακόμη κωμοπόλεις της Ελλάδας) που σημαίνει κωμόπολη, αλλά για να ξεχωρίζει από τις υπόλοιπες, αποκαλούνταν Γαρδίκιον Κρεμαστής Λαρίσης. Το 1926, το Δημοτικό Συμβούλιο του Γαρδικίου Κρεμαστής Λαρίσης (από το φρούριο στην πλαγιά της περιοχής, το οποίο σώζεται ακόμη και φέρει ανά διαστήματα πύργους, τρεις πύλες και μία πυλίδα, πλάτους 1,36 μ.) αποφάσισε η κωμόπολη να λάβει το όνομα Πελασγία, στηριζόμενο στα παραπάνω γραφόμενα του Στράβωνα, ενώ ως σφραγίδα του Δήμου καθιερώθηκε κεφαλή του Αχιλλέα, παρόμοια με αυτήν που έφεραν νομίσματα που μόνο στην περιοχή αυτή βρέθηκαν και είχαν κοπεί μετά την αυτονομία που απέκτησε η περιοχή από τον Δημήτριο Πολιορκητή.

[ Αναφορές του Βιργίλιου στην «Αινειάδα» μιλούν για τον «Λαρισαίο Αχιλλέα»1. Δε χωράει αμφιβολία πως ο Ρωμαίος ποιητής τον συνδέει με τη Λάρισα Κρεμαστή η οποία ανήκε στην περιοχή της Όθρυος που θεωρούνταν πως εξουσίαζε ο αρχηγός των Μυρμιδόνων και όχι στην πρωτεύουσα της Θεσσαλίας2.

Αυτή η ειδική σχέση της Λάρισας Κρεμαστής με τον Αχιλλέα παρουσιάζεται και στο νόμισμα που έχει κόψει η πόλη μετά την αυτονομία (302 π.Χ.) που της παραχώρησε ο Δημήτριος Πολιορκητής, το οποίο κυκλοφορούσε παράλληλα με τα νομίσματα των διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου3. Στη μία όψη του εικονίζεται κεφαλή του Αχιλλέα με πλούσια μαλλιά και στην άλλη η Θέτιδα να ιππεύει ιππόκαμπο και να κρατάει ασπίδα (του Αχιλλέα;) πάνω στην οποία υπάρχει το μονόγραμμα ΑΧ (Αχιλλέας ή Αχαιοί;)4.Τα παραπάνω νομίζω πως αντανακλούν παγιωμένες αντιλήψεις για αλληλεξάρτηση του Αχιλλέα και της μητέρας του με την Κρεμαστή Λάρισα αλλά και όλη την Αχαΐα Φθιώτιδα γενικότερα. Εννοείται πως σε αυτές τις πεποιθήσεις αναδύεται βασικά ένα θρησκευτικό στοιχείο που αφορά δυνάμεις που συνδέονταν με την περιοχή.

Προϋπόθεση αυτής της θέσης είναι η πληροφορία του Ησίοδου πως η Όθρυς αποτελούσε θεϊκό βουνό στο οποίο ήταν εγκατεστημένο το συμβούλιο των Τιτάνων, όπως γράφει στη «Θεογονία»5.

1. Οι αναφορές στην «Αινειάδα» έχουν ως εξής: «Quos neque Tydides, nec Larissaeus Achilles», 2,197 και «et Tydides et Larissaeus Achilles», 11,404.

2. Βλ. τα επιχειρήματα στο kennedy Benjamin Hall, P. Vergili Maronis Bucolica, georgika, Aeneis. The wοrk of Virgil with commentary and appendix, London 1876, σ. 414 και Anthon Charles (Ed.), Classical Dictionary, New York 1869, λ. Larissa, σ. 723.

3. Βλ. Heyman C., «Achille-Alexandre, sur les monnaies de Larissa Cremaste en Thessalie», Studia Hellenistica 16, (Antidorum W. Peremans) Louvain–La Neuve 1968, 115-125.

4. Βλ. περιγραφή του νομίσματος στο Forrer L. , The Weber Collection, V. II Greek Coins, London 1924, σ. 220.

5. «Θεογονία», 631-633.

Η «Ιλιάδα» τελειώνει πριν τον θάνατο του Αχιλλέα, για να έχουμε στοιχεία περί της ταφής του από εκεί. Στην «Οδύσσεια», όμως, ραψωδία 24, στίχοι 80-84, γίνεται για πρώτη φορά λόγος για τον τύμβο τον οποίο ανήγειραν οι Αχαιοί προς τιμήν του πολεμιστή τους Αχιλλέα, σε μια μη κατονομαζόμενη χερσόνησο του Ελλησπόντου.

[ Σύμφωνα με το χαμένο ποίημα «Αιθιοπίς» που αποδίδεται στον Αρκτίνο της Μιλήτου, όταν σκοτώθηκε ο ήρωας, γύρω από τη σωρό του, έγινε αγώνας για να τον πάρουν από τα χέρια των Τρώων, οι σύντροφοί του και να τον μεταφέρουν στο στρατόπεδο των Αχαιών. Ο θρήνος κράτησε 17 ημέρες, πήραν μέρος η Θέτιδα και οι άλλες Νηρηίδες από την θάλασσα και οι Μούσες από τα βουνά, ενώ παραβρέθηκαν και θεοί. Το ακρογιάλι αντηχούσε όλη την νύχτα από τους θρήνους των πολεμιστών, γύρω από το νεκρό πολέμαρχο, που όμοιος του δεν είχε σταθεί ποτέ, κανένας ως τότε. Οι Μυρμιδόνες είχανε πέσει μπρούμυτα καταγής κι έκλαιγαν το βασιλιά τους, που τους φερνότανε πάντοτε σαν να ήσαν ίσοι του και, μ’ όλο που ήτανε τόσο δυνατός, ποτέ του δεν δειχνόταν άκαρδος και αυστηρός. Ο Αίαντας είχε γονατίσει κι έσφιγγε στην αγκαλιά του το κορμί του σκοτωμένου πολέμαρχου που τον έδεναν μαζί του δεσμοί συγγένειας και μεγάλης φιλίας.

Μετά την ταφή του, σε μιαν ακτή του Ελλήσποντου, αφού υψώθηκε τύμβος ψηλός για να τον βλέπουν από μακριά οι ναυτικοί, έγιναν αγώνες με έπαθλα πολύτιμα δώρα της Θέτιδας και των θεών. Στους αγώνες αυτούς ο Οδυσσέας, νικώντας τον Αίαντα, πήρε ως έπαθλο τα όπλα του Αχιλλέα που τα είχε φτιάξει ο Ήφαιστος.

Σύμφωνα με την παράδοση, η Θέτιδα μετέφερε τη στάχτη του νεκρού γιου της, αργότερα, στις εκβολές του Δούναβη, στον Εύξεινο Πόντο, στην νήσο Λευκή. http://2gym-giann.pel.sch.gr/axilleas/dethax.doc ].

[Σ.σ. Η εκδοχή αυτή μπορεί να ισχύει, καθώς το νησί αυτό είναι υπαρκτό και θεωρείται από τους ξένους ως σημείο ταφής της στάχτης του Αχιλλέα].

Ο Ευριπίδης, στην τραγωδία του «Εκάβη», στίχοι 107-153, περιγράφει τη θυσία της σκλάβας Πολυξένης (μικρότερης κόρης Πριάμου - Εκάβης) πάνω στον τάφο του Αχιλλέα, όταν οι Έλληνες βρίσκονταν στη Θρακική Χερσόνησο.

Χορός γυναικών προς Εκάβη:

«Βγήκε ένας λόγος πως στη σύναξή τους, οι Αχαιοί βουλήθηκαν θυσία να κάμουν στον Αχιλλέα την κόρη σου. […]. Τον τάφο του Αχιλλέα να ράνουν με νιάτα αιμάτου».

ΣΥΝΕΠΩΣ, Ο ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΤΑΦΗΚΕ ΜΑΚΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΦΘΙΩΤΙΔΑ ΚΙ ΕΠΕΙΔΗ ΠΟΛΛΟΙ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΝ ΝΑ ΟΙΚΕΙΟΠΟΙΗΘΟΥΝ ΤΟΝ ΑΧΙΛΛΕΑ ΩΣ ΔΙΚΟ ΤΟΥΣ ΓΕΝΝΗΜΑ, ΠΛΑΝΩΝΤΑΙ ΠΛΑΝΗ ΜΕΓΑΛΗ.

Νίκος Μπατσικανής, συγγραφέας - ποιητής ( batsikanisnikos@gmail.com )