(Μια αναφορά στον Τίμο Μωραιτίνη) 

Είναι ελάχιστες οι φορές όμως υπάρχουν, όπου νιώθεις πως ένας και μόνον άνθρωπος, εκφράζει μιάν ολάκερη εποχή και μόλις αυτός φύγει απο τούτο τον μάταιο κόσμο, αίφνης νομίζεις πως έφυγε μαζί του και η εποχή η οποία τον χαρακτήριζε. Η διαδραστική σχέση αναμεταξύ ατόμου και κοινωνίας για ορισμένες προσωπικότητες, καταντά να ισοπεδώνεται σε τέτοιο σημείο, ώστε να μην έχεις πλέον την πλήρην συναίσθηση του που σταματά το άτομο, η μονάδα και που αρχίζει το σύνολο, η κοινωνία και η εποχή όπου έζησε κάποιος.

Το πέρασμα του χρόνου για μιάν αθεράπευτα ρομαντική φύση και ο γενικότερος ετεροχρονισμός ανάμεσα σε αυτό που υπήρξε και στο παρόν, κάνουν τις προσωπικότητες που ξεχωρίζουν απο μιάν εποχή, να ξεχωρίζουν ακόμη περισσότερο. Πάντως ως γενικότερη διαπίστωση η αξιακή σταθερότητα και οχι η προσαρμογή στο σήμερα, μας έχουν δώσει λαμπρά εξαιρετικώς παραδείγματα, ανθρώπων κυρίως του πνεύματος όπου ασχολείται τούτη εδώ η στήλη, οι οποίοι αρνούμενοι να εγκαταλείψουν το παρελθόν, έσωσαν τις καλύτερες στιγμές του έστω και κάπως εξιδανικευμένες, ώστε να μπορούμε εμείς να τις θαυμάσουμε αλλά και να τις συγκρίνουμε με το κενό μας σήμερα, το σήμερα που απέχει χιλιάδες έτη φωτός απο το οχι και τόσο μακρινό μας τότε. Απέχει δυστυχώς ή ευτυχώς δυσανάλογα πολύ τουναντίον. 

Η σημερινή μου αναφορά, έχει να κάνει με έναν θρύλο πραγματικά των νεοελληνικών μας γραμμάτων, τον άνθρωπο και λογοτέχνη ο οποίος μπόρεσε μέσα στο διάβα της ζωής αυτής, να αποδόσει με τον καλύτερο τρόπο τις εμπειρίες όπου ο καθείς μας αποκομίζει απο την ζωή. Αυτή εξάλλου είναι και μια εξαιρετικά θετική ιδιότητα της λογοτεχνίας στην κάθε της μορφή. Το να μπορεί να αποδόσει μέσα απο τα φίλτρα του συγγραφέα ή του ποιητή, τον προβληματισμό, την αγάπη για την ζωή με τα όποια εμπόδια της με έναν τρόπο ψυχαναλυτικό, με έναν τρόπο εν τέλλει βοηθητικό για τους άλλους. Διαβάζουμε διότι έτσι ανοίγουμε πολλά παράθυρα συναντίληψης του κόσμου είναι η αλήθεια. Διαβάζουμε και γράφουμε όσοι γράφουμε, διότι η τέχνη δρά ως περιγραφική διαδικασία της ζωής και ως μονόλογος με πάρα πολλά πρόσωπα. 

Ο Τίμος Μωραιτίνης γεννιέται κατά πάσα πιθανότητα εκεί γύρω περί τα 1876. Όντας γόνος μάλλον μεγαλοαστικής οικογένειας με τον πατέρα του καθηγητή στην αντίστοιχη σχολή της Ιατρικής του Πανεπιστημίου των Αθηνών και την μητέρα του γόνο πλούσιας επίσης οικογένειας εμπόρων της Πόλης, ο Μωραιτίνης και το γενεολογικό του δέντρο κρίνονται ως σημαντικά στην γενικότερη ιστορία των Αθηνών. Εξάλλου ο ίδιος μέσα απο το έργο του αποκαλείται και είναι λάτρης της Αθήνας όπως και λάτρης της προπολεμικής Ευρώπης και ιδιαίτερα της Γαλλίας και των Παρισίων. 

Ο Μωραιτίνης δεν είναι μόνον πολυγραφότατος ως λογοτέχνης, είτε αναφερόμαστε στην ποίηση είτε στην πεζογραφία ή το Θέατρο, αλλά είναι και ένας εξαιρετικά επιτυχημένος άνθρωπος των γραμμάτων της εποχής του. Είναι κατά μιάν έννοια πολύ τυχερός όπου η πένα του βρίσκει κοινό ώστε να διαβαστεί και να ακουστεί απο την σκηνή του Θεάτρου και κάθε του σχεδόν έργο κυρίως τα θεατρικά του, αποτελούν κοσμικό, πολιτιστικό και ακόμη ακόμη και εμπορικό γεγονός. Οτι γράφει διακρίνεται απο μιάν ευπρέπεια του λόγου, μιάν καθαρότητα των νοημάτων και μιάν αριστοκρατική θα έλεγε κανείς διάθεση απόδοσης της πραγματικότητας, δίχως αυτή να εκφεύγει στις ατραπούς της ωραιοποίησης και του εξαγνισμού προσώπων και καταστάσεων. Αποτελούν τουναντίον ηθογραφίες μιάς εποχής Ο Μωραιτίνης δεν έχει έλθει ευτυχώς είς τα νεοελληνικά μας γράμματα προκειμένου να ωραιοποιήσει καταστάσεις, αλλά για να προβληματίσει και να αποδώσει τους προβληματισμούς αυτούς στον κόσμο που τον διαβάζει και τον ακούει με έναν ωραίον, εύσχημο τρόπο. Έναν τρόπο ενός ευπατρίδη της λογοτεχνίας. 

Ως ανεφέρθη, γεννιέται κατά πάσα πιθανότητα στα 1876 ή τέλος πάντων κάπου εκεί κοντά χρονολογικώς. Εγκαταλείπει τα μαθήματα του στον Πανεπιστήμιο των Αθηνών, ώστε να ασχοληθεί αποκλειστικά με το γράψιμο. Γράψιμο είς το οποίον έχει πολύ μεγάλη ευκολία όσο και κλίση. 

 Συνεργάζεται με με πάρα πολλές αν οχι όλες τις γνωστές εφημερίδες και περιοδικά της εποχής του, αλλά ταυτόχρονα γράφει και για το Θέατρο με εξαιρετική επιτυχία τουλάχιστον απο το 1905 ως και το 1930. Αργότερα θα ταυτιστεί τόσο πολύ με την πόλη των Αθηνών και την ιστορία της ώστε θα χαρακτηριστεί ως ο τροβαδούρος της παλιάς Αθήνας. Ασχολήθηκε επίσης και με την ιστορία και λαογραφία της πόλης την οποία αγάπησε ως τίποτε άλλο στον κόσμο και την ύμνησε μέσα απο τα κείμενα του, είτε αναφέρεται κάποιος στα χρονογραφήματα, στα έργα τα θεατρικά ή την ποίηση του. 

Υπήρξε επίσης ιδρυτικό μέλος της ΕΣΥΕΑ και ένας απο αυτούς όπου φρόντισαν για τον κλάδο των δημοσιογράφων ως πραγματικός πνευματικός πατέρας του. Δημοσιογράφων φυσικά μιάς άλλης εποχής όπου ο δημοσιογράφος ήταν παράλληλα και δάσκαλος και επιμορφωτής του λαού, ο οποίος κι αυτός διψούσε να μάθει οχι μόνον τις ειδήσεις της κάθε ημέρας αλλά και να διδαχτεί απο τα εκφραστικά μέσα και το ύφος των κειμενογράφων του τότε. 

Γενικώς ο Μωραιτίνης που πεθαίνει στα 1952, υπήρξε ο τροβαδούρος οχι μόνον της παλιάς Αθήνας αλλά και ένας άνθρωπος των γραμμάτων ο οποίος τιμήθηκε στην εποχή του, αλλά ως είναι σύνηθες σε τούτο τον τόπο παραμένει προκλητικά λησμονημένος διότι τόλμησε να πρεσβεύσει το ωραίον και την καλλαισθησία η οποία ως γνωστόν κατατρέχεται στην Ελλάδα του σήμερα. 

Τα κείμενα του όμως για όποιον θα ήθελε να τα δεί, τον κρατούν και θα τον κρατούν αιωνίως στην μνήμη του κοινωνικού ασυνείδητου, ως μια γλυκιά, ευάρεστον φωνή των νεοελληνικών γραμμάτων, η οποία επέρασε και εχάθει ως το κελάιδισμα ενός σκοπού μιάς άλλης εποχής, μιάς εποχής τόσο γλυκιάς, τόσο όμορφης όπου ακόμη κοιμάται και αρνείται πεισματικώς να ξυπνήσει. 

Μιάς εποχής τέλος άκρατου ρομαντισμού, η οποία βρίσκεται εν υπνώσει μέσα στην εξαθλιωμένη απο όλες τις απόψεις "σύγχρονη" ζωή, προστατευμένη απο την αχλή του χρόνου η οποία προσφέρεται μόνον για τα μάτια όσων επιθυμούν πραγματικά να την δούν και να την νιώσουν. 

ΘΕΑΤΡΙΝΟΙ

Ένα πρωί ανοίγει η αυλαία,

Με γέλιο, με τραγούδι ή με κλάμα,

Κι αρχίζει η παράσταση. Το δράμα,

Δεν έχει τίτλο ούτε συγγραφέα.

Και ρόλους παίζουμε μεγάλους και σπουδαίους

Πότε τους ήρωες, τους δυστυχείς ή τους μοιραίους,

Πότε ιππότες με τη μάσκα την αστεία,

Πότε το δούλο, τον ελεύθερο, το σκλάβο,

Κι ακούγονται φωνές απ' την πλατεία:

Μπράβο, Παλιάτσο! Μπράβο!

Το υστερνό το δάκρυ που θα τρέξη,

Θα 'ναι του έργου η πράξη η τελευταία ...

Τώρα θα έρθη άλλος θίασος να παίξη.

Εμείς ετελειώσαμε: ΑΥΛΑΙΑ. 

Ο ΑΛΛΟΣ

Κανείς δεν ξέρει κι ούτε θα με μάθη

Και ας διαβαίνω με τον κόσμο όλο μαζί,

Βαθιά, μεσ' της ψυχής μου έχω τα βάθη

Τον άλλον που κλεισμένος πάντα ζη.

Με ξέρουν μόνον κάποιες ερημιές,

Εκεί που ανθίζουν τ' άγρια τα κρίνα,

Του κάμπου τα λουλούδια, οι κυκλαμιές,

Κάποια φτωχά δρομάκια στην Αθήνα.

Κρυφομιλώ με τη μικρή μου καμαρούλα

Και, πού και πού, η σιωπή της μ' απαντά.

Και τάπαμε πολλές φορές με τη βροχούλα

Στο παραθύρι μου κοντά.

Κανείς δεν ξέρει αυτόν που 'χω στα βάθη.

Μα ποιος σκοτίσθηκε να μάθει...

Τίμος Μωραιτίνης

Πάνος  Χατζηγεωργιάδης 
Μουσικοσυνθέτης, Λογοτέχνης 
Member of Performing Rights Society/London/UK.