Συνέντευξη με τον συγγραφέα, κ. Δημήτρη Κασάμπαλη στο

«Αποστακτήριo του λόγου και της Τέχνης»

Ιούνιος 2012

Της Φωτεινής Γκόγκου

Δημοσιογράφου - Απόφοιτης Ανθρωπιστικών Σπουδών

…Με αφορμή το ιστορικό του μυθιστόρημα

«Το μυστικό του Μυστικού Δείπνου»

{Το βράδυ του Μυστικού Δείπνου εκτυλίσσεται το παράδοξο μιας συμβολικής πράξης ανθρωποφαγίας. Χρησιμοποιώντας κόκκινο κρασί και άζυμο άρτο ο Ιησούς προτρέπει τους μαθητές να τραφούν με το σώμα και το αίμα Του.

Γιατί; Σε τι αποσκοπεί μια τέτοια πράξη; Πώς συνάδει με τις γενικότερες αρχές του κινήματος; Τι ακριβώς συνέβη εκείνο το βράδυ; Τι θέματα συζητήθηκαν και τι αποφάσεις ελήφθησαν;

Το ανά χείρας βιβλίο, χωρίς να απομακρύνεται από το πλαίσιο του ιστορικού μυθιστορήματος, φιλοδοξεί να δώσει απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα.

Η Ιστορία μοιάζει περισσότερο με κατασκευή Lego παρά με παζλ, τα κομμάτια του οποίου έχουν εξορισμού μια και μόνη σωστή θέση. Με τα ίδια ιστορικά γεγονότα μπορεί κανείς να προτείνει διαφορετικές ιστορικές ερμηνείες, όπως με τα ίδια κομμάτια Lego μπορεί να συναρμολογήσει διαφορετικές κατασκευές.

Υπ’ αυτήν την έννοια ο Δημήτρης Κασάμπαλης χρησιμοποίησε τα ίδια δομικά στοιχεία (τα ίδια γεγονότα, πολλές φορές τους ίδιους διαλόγους) των ευαγγελικών κειμένων συνδυάζοντάς τα με διαφορετικό τρόπο, ώστε να προκύψει μια νέα κατασκευή, μια νέα ερμηνεία τού Θείου Πάθους, μια νέα εκδοχή των γεγονότων που περιγράφουν τις τελευταίες ημέρες της ζωής του Ιησού στην Ιερουσαλήμ}

Κύριε Κασάμπαλη χαιρόμαστε πάρα πολύ που δεχτήκατε να μας παραχωρήσετε αυτή τη συνέντευξη. Ποια ήταν η αφορμή που σας ώθησε να γράψετε το βιβλίο: «Το μυστικό του Μυστικού Δείπνου»;

Τα ευαγγελικά κείμενα ανέκαθεν ασκούσαν μία παράξενη γοητεία επάνω μου. Είναι γραμμένα σαν παραμύθι και μπορούν να αιχμαλωτίσουν την παιδική φαντασία. Μαζί με τους άθλους τού Ηρακλή, τον Τρωικό πόλεμο και τις περιπέτειες του Οδυσσέα αποτέλεσαν την πρώτη ύλη της δικής μου προσωπικής λογοτεχνίας. Κι ενώ τις θεϊκές επεμβάσεις στα δρώμενα των ηρώων του Τρωϊκού πολέμου ή της Οδύσσειας τις θεωρούσα “μυθολογική” άδεια, τα κενά στην αφήγηση των ευαγγελίων και οι συγκριτικές αναντιστοιχίες μεταξύ τους μού προξενούσαν τότε εντύπωση αλλά κι ανησυχία .Έτσι χωρίς να το καταλάβω, άρχισα να «το ψάχνω»! Να βλέπω τα κείμενα των ευαγγελίων με κριτικό, αλλά συμπαθητικό, μάτι. Για παράδειγμα από παιδί του δημοτικού είχα την απορία γιατί οι μαθητές του Χριστού ποτέ δε βαφτίστηκαν, ή αφού η βάπτιση συμβολίζει τον εξαγνισμό του σώματος και του πνεύματος και κατά συνέπεια οδηγεί στην άφεση αμαρτιών, γιατί χρειάστηκε να βαπτιστεί ο Υιός τού Θεού, ο μόνος αναμάρτητος; Διάφορες τέτοιες σκέψεις απασχολούσαν μονίμως το μυαλό μου στο βαθμό που, από κάποια στιγμή και μετά, θεώρησα ότι άρχισα σιγά σιγά να διακρίνω τον ιστορικό πυρήνα των διηγήσεων κι αφαιρώντας, αυτό που εγώ θεωρούσα «μεταγενέστερες προσθήκες», είδα να αναδύεται μια άλλη ερμηνεία των ευαγγελίων.

Εξωτερικά διαβάσαμε τι πραγματεύεται το συγκεκριμένο βιβλίο. Μήπως στα ενδότερά του ωστόσο κρύβεται κάτι πιο βαθύ;

Για να απαντήσω όσο πιο απλά μπορώ, στο βιβλίο μου ισχυρίζομαι ότι ο Ιησούς από την αρχή της αποστολής του γνώριζε το μαρτυρικό του τέλος, και η ανατροπή, αν θέλετε, στη δική μου ερμηνεία είναι ότι όχι απλώς το γνώριζε αλλά ήταν και επιδίωξή του. Για τον λόγο αυτό επιλέγει το Πάσχα να μεταβεί στην Ιερουσαλήμ. Μεταβαίνει ως Αμνός του Θεού,  ως το τέλειο σφάγιο, ως ο αίρων  τις αμαρτίες του κόσμου δια μέσου της εξαγνιστικής θυσίας του.

Αν προσεγγίσουμε το θείο Πάθος υπ’ αυτή την οπτική γωνία  θα δούμε όλα τα γεγονότα των τελευταίων ημερών του Ιησού στην Ιερουσαλήμ αποκτούν διαφορετικό νόημα, και τολμώ να πω, αποκτούν, επιτέλους, νόημα. Διότι με την ανάγνωση που μέχρι σήμερα κάνουμε, πώς εξηγείται ότι το πλήθος των προσκυνητών το πρωί της μιας ημέρας κατά την είσοδό του στα Ιεροσόλυμα τον υποδέχεται ως λυτρωτή, ως το νέο Βασιλιά Δαυίδ και το πρωί της επόμενης ζητάει τη θανάτωσή του; Με ποιά λογική; Με την καθιερωμένη ανάγνωση των ευαγγελίων, η στάση του ιουδαϊκού λαού παραμένει μυστήριο, με τη δική μου ερμηνεία η εμμονή τους στην καταδίκη του Ιησού είναι πλήρως εναρμονισμένη με τη θεία αποστολή του. Ο Ιησούς πρέπει να καταδικαστεί εις θάνατον γιατί με αυτό το τρόπο, με την πανίερη θυσία του εκπληρώνεται η αποστολή του στη γη. Γι’ αυτό ζητούν την απελευθέρωση του Βαρραβά και την καταδίκη του Ιησού. Γι’ αυτό ζητούν το αίμα του, το εξαγνιστικό, να πέσει επί τας κεφαλάς αυτών και  των τέκνων των!

Και βεβαίως το γεγονός  ότι ο  Ιούδας είναι ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου. Αυτός ωθεί τις εξελίξεις, αυτός είναι ο καταλύτης των εξελίξεων. Ο Ιούδας είναι αυτό που λέμε «το τραγικό πρόσωπο». Με την ερμηνεία που προκύπτει από τη δική μου θεώρηση, αυτός που παραμένει πιστός στις αρχές του κινήματος είναι ο Ιούδας. Είναι ο προδομένος και όχι ο προδότης.

Γιατί επιλέξατε να ασχοληθείτε στην παρούσα φάση με το ιστορικό μυθιστόρημα;

Η συγγραφή αυτού του βιβλίου δεν είναι επιλογή της παρούσας φάσης. Ξεκίνησε πριν από πολλά χρόνια. Είναι αυτό που λέμε «έργο ζωής». Πέρασαν 20 χρόνια από την ημέρα που συνέλαβα την ιδέα μέχρι την έκδοση του βιβλίου. Βέβαια δεν είχα την πολυτέλεια να γράφω κάθε μέρα, αλλά χρειάστηκαν χρόνια συστηματικής και επίπονης έρευνας. Έφτασα στο σημείο να εγγραφώ στην Φιλοσοφική Σχολή του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδας, από την οποία και τελικά αποφοίτησα, με κύριο στόχο να διερευνήσω τις φιλοσοφικές επιρροές που θα μπορούσε να είχε ο Ιησούς και το γενικότερο φιλοσοφικό κλίμα που επικρατούσε εκείνες τις ημέρες στην περιοχή της Ιουδαίας. Την εποχή του Ιησού, στην Ιουδαία ο Ελληνικός τρόπος σκέψης έχει κατακτήσει τους περισσότερους Ιουδαίους. Οι ραβίνοι ντύνονταν με αρχαίες ελληνικές χλαμύδες και μιλούσαν Ελληνικά. Η πεντάτευχος μεταφράζεται στα Ελληνικά από την ανάγκη των Εβραίων διανοουμένων και ραβίνων που ζούσαν στην Αλεξάνδρεια και δεν μπορούσαν να κατανοήσουν τα κείμενα της Τορά που ήταν γραμμένα στην Εβραϊκή.

Όπως σημειώνετε στον πρόλογο του βιβλίου σας, θέλετε να δώσετε μία νέα ερμηνεία του Θείου Πάθους και μία νέα εκδοχή των γεγονότων που περιγράφουν τις τελευταίες ημέρες της ζωής του Ιησού στην Ιερουσαλήμ. Ωστόσο αυτή η νέα ερμηνεία δεν φοβηθήκατε ότι θα μπορούσε να συναντήσει τις αντιδράσεις της Εκκλησίας;

Στόχος μου ήταν να διηγηθώ την ιστορία του Θείου Πάθους, τις τελευταίες ημέρες της ζωής του Ιησού στα Ιεροσόλυμα, με τρόπο διαφορετικό από αυτό της Εκκλησίας αλλά χωρίς να «σκανδαλίζω». Πρόθεσή μου ήταν να εντάξω το ιστορικό μυθιστόρημα στην ορθόδοξη άποψη χωρίς να την αποδέχομαι αλλά και χωρίς να την απορρίπτω. Το ξέρω, ακούγεται οξύμωρο! Τα ιστορικά γεγονότα παραμένουν ως έχουν, αυτό που αλλάζει είναι η ερμηνεία που τους αποδίδω. Σαν το νερό στο ποτήρι. Ο αριθμός των μορίων του νερού μες το ποτήρι παραμένει ό ίδιος. Αυτό είναι το γεγονός. Το αν το ποτήρι είναι μισό γεμάτο ή μισό άδειο αυτό είναι θέμα ερμηνείας!

Μια εξ ίσου μεγάλη δυσκολία που αντιμετώπισα  ήταν και η εξής: Ήθελα να γράψω ένα βιβλίο το οποίο ναι μεν θα έδινε μια νέα ερμηνεία του θείου Πάθους, αλλά χωρίς να θεωρείται αιρετικό, και παράλληλα χωρίς να θεωρείται συμβατικό και θρησκόληπτο. Ήθελα να προβληματίζει και να κεντρίζει το ενδιαφέρον τόσο του θρησκευόμενου όσο και του σκεπτικιστή ή και του υλιστή ακόμη. Αυτό ίσως ήταν το δυσκολότερο μέρος του βιβλίου. Έπρεπε η γραφή να ισορροπήσει πάνω σε μία λεπτή γραμμή πατώντας ανεπαίσθητα πότε από την μία πλευρά της γραμμής και πότε από την άλλη, χωρίς ποτέ να απομακρύνεται από αυτή.

Τι θα θέλατε ο αναγνώστης να εκτιμήσει περισσότερο σε αυτό το βιβλίο σας;

Θεωρώ πώς η ιδέα είναι πρωτότυπη. Στο τέλος του βιβλίου απενοχοποιούνται όλοι και το θρησκευτικό οικοδόμημα παραμένει όρθιο. Αυτή είναι η μεγαλύτερη αρετή του βιβλίου, ασχέτως αν η λογοτεχνική απόδοση πέτυχε ή όχι. Αυτό θα το κρίνουν οι αναγνώστες. Επίσης, εξ ίσου αξιοπρόσεκτο είναι το γεγονός ότι στο δικό μου μυθιστόρημα δεν είχα πολλά περιθώρια ή πλάσω νέες εικόνες αφήνοντας την φαντασία μου να με πάει όπου επιθυμούσε εκείνη. Δηλαδή τι θέλω να πω. Στον Τελευταίο Πειρασμό, παραδείγματος χάριν, ο Καζαντζάκης, εμφανίζει τον Χριστό Εσταυρωμένο να μπαίνει στον πειρασμό να σκεφτεί πώς θα ήταν η ζωή του αν δεν είχε ακολουθήσει αυτόν το δρόμο, αλλά είχε παντρευτεί τη Μαρία Μαγδαληνή, είχε κάνει μαζί της παιδιά και ευτυχισμένος έφτανε στα βαθιά γεράματα. Μια πολύ δυνατή στιγμή αν φανταστεί κανείς ότι σ’ αυτόν τον πειρασμό υποκύπτει την στιγμή της κορύφωσης της αποστολής του. Αυτό όμως δεν εξάγεται από καμία ευαγγελική πηγή ότι ο Ιησούς όντας επάνω στο σταυρό είχε ή θα μπορούσε να είχε τέτοιες σκέψεις. Αυτή η κατάσταση είναι κάτι που γέννησε το ευφάνταστο μυαλό του συγγραφέα. Αντιθέτως εγώ ήμουν υποχρεωμένος να ακολουθήσω το δρόμο που η προσέγγισή μου αναδείκνυε ως πιθανό ιστορικό πυρήνα.

Ποιο ήταν το έναυσμα ώστε να ασχοληθείτε με τη συγγραφή βιβλίων; Θέλατε να εκφράσετε κάποια πράγματα ή η συγγραφή ήταν πάντα κομμάτι της ζωής σας;

Νομίζω ότι γράφω από μικρό παιδί. Οι τσέπες μου είναι γεμάτες σημειώσεις. Πολλές φορές οι ιστορίες εξελίσσονται στο μυαλό μου και δε μεταναστεύουν εύκολα από κει. Άλλες καταγράφονται κι αποθηκεύονται στο «σκληρό μου δίσκο» κι άλλες διαγράφονται σε σύντομο χρονικό διάστημα για να παραχωρήσουν τη θέση τους σε καινούργιες. Νομίζω ότι ο τρόπος που σκέφτομαι, ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνομαι τον κόσμο γύρω μου θα πρέπει να είναι αυτός του συγγραφέα. Κάθε εμπειρία που ζω υποσυνείδητα τη βλέπω γραμμένη στο χαρτί ή να παίζεται στο θέατρο.

Παλαιότερα ως φοιτητής και ομογενής είχατε ασχοληθεί με τα πολιτιστικά δρώμενα της ελληνικής παροικίας της Ν. Υόρκης. Ποια είναι αυτά που αποκομίσατε από αυτή την ενασχόλησή σας;

Θίγετε μία πολύ ευαίσθητη και σημαντική περίοδο της νιότης μου. Θα πρέπει να έχετε ακούσει αυτό που λέγεται ότι οι Έλληνες του εξωτερικού είναι πιο Έλληνες από τους Έλληνες που ζουν στην Ελλάδα. Είναι στην ανθρώπινη φύση να εκτιμάς κάτι αφού πρώτα το χάσεις. Την εποχή εκείνη στην Νέα Υόρκη, τέλη δεκαετίας 70 αρχές δεκαετίας 80,  υπήρχε μια απίστευτη δυναμική στην Ελληνική ομογένεια. Θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες, λογοτεχνικές βραδιές, χορευτικά συγκροτήματα από κάθε γωνιά της Ελληνικής γης, πάσης φύσεως πολιτιστικές εκδηλώσεις, καθώς και έντονη πολιτική δραστηριότητα των τοπικών συλλόγων και της Ομοσπονδίας των Ελληνικών Συλλόγων της Νέας Υόρκης.  Εκείνη η εποχή με διαμόρφωσε και άφησε μέσα μου ανεξίτηλα τα ωραία σημάδια της.

Πόσα και ποια βιβλία έχετε εκδώσει μέχρι σήμερα;

Ξεκίνησα με την ποιητική συλλογή «Αναζητώντας την Ελένη» η οποία εκδόθηκε το 1988 στην Νέα Υόρκη από τις εκδόσεις «Anthe Publications» και αργότερα στην Αθήνα από τις εκδόσεις «Κορφή». Το 1995 με τα διηγήματα «Ο Βόλος πριν την Αργοναυτική Εκστρατεία» συμμετέχω στον Πανελλήνιο Διαγωνισμό Τηλεοπτικού Σεναρίου της ΕΡΤ και κερδίζω το 2ο Βραβείο. Μαζί με άλλα δύο σενάρια εκπροσωπήσαμε την Ελλάδα στον Πανευρωπαϊκό Διαγωνισμό «Prix Geneva». Την ίδια χρονιά τα διηγήματα εκδόθηκαν από τις εκδόσεις «Κορφή».

Το 1999 από τις εκδόσεις «Κέδρος» κυκλοφόρησε το βιβλίο «55 Πειρατεχνήματα» με 55 εικονογραφημένα, «φευγάτα» πειράματα Φυσικής και Χημείας, για μικρούς αλλά κυρίως για μεγάλους λάτρεις των μυστικών και της μαγείας της φύσης.

Με τι κριτήρια ξεκινάτε κάθε φορά τη συγγραφή ενός νέου βιβλίου;

Νομίζω πως όλοι οι συγγραφείς και γενικότερα οι δημιουργοί ακολουθούν την ίδια λίγο πολύ πεπατημένη.. Κάτι που θα δουν ή θ’ ακούσουν στο δρόμο ή αλλού και θα τους προκαλέσει το ενδιαφέρον το καταγράφουν σ’ ένα κομμάτι χαρτί και οι πιο εξοικειωμένοι με την τεχνολογία, στη συνέχεια το μεταφέρουν στον υπολογιστή τους. Αυτά τα φαινομενικά ασύνδετα μεταξύ τους στοιχεία αποτελούν την πρώτη ύλη γραφής. Ποτέ δεν ξεκίνησα ενσυνείδητα την συγγραφή ενός νέου βιβλίου. Ποτέ δεν είπα στον εαυτό μου «σήμερα θα ξεκινήσω να γράφω». Κρατάω σημειώσεις με τον τρόπο που σας ανέφερα και όταν το συνειδητοποιώ έχει ήδη γράψει τα πρώτα κεφάλαια.

Υπάρχει σκέψη για επόμενο βιβλίο; Αν υπάρχει αυτή η προοπτική, μιλήστε μας για το καινούργιο σας βιβλίο.

Το καινούργιο μου βιβλίο; Την εποχή αυτή στο μυαλό μου βρίσκονται σε εξέλιξη πολλά βιβλία… χα χα!!! Από τη στιγμή που τελείωσα τον «Μυστικό Δείπνο» ένιωσα την ανάγκη να «αποστασιοποιηθώ» από το γράψιμο. Είχα αφιερώσει ένα μεγάλο μέρος της ζωής μου στη συγγραφή του, κι όταν τελείωσε ένιωσα να φεύγει από τις πλάτες μου ένα μεγάλο βάρος που το κουβαλούσα για χρόνια.

Τώρα νιώθω πάλι έτοιμος να συνεχίσω το ταξίδι. Ένα θέμα που με απασχολεί είναι η έννοια της παλιννόστησης, της επιστροφής στην «Ιθάκη». Έχοντας ζήσει για πολλά χρόνια στο εξωτερικό, είχα πάντα τον διακαή πόθο να επιστρέψω στην Ελλάδα, ωραιοποιώντας υποσυνείδητα τα προτερήματα της πατρίδας μου και υποτιμώντας τις προσωπικές μου επιτυχίες στο εξωτερικό. Ένα ερώτημα που με βασανίζει είναι το εξής: αν ο Οδυσσέας δεν ήταν βασιλιάς, αλλά ένας απλός στρατιώτης, θα επέστρεφε στην Ιθάκη; θα υπέμενε όλες αυτές τις περιπέτειες ή θα υπέκυπτε στους πειρασμούς και τις δελεαστικές προτάσεις που προέκυψαν στην πορεία; Με άλλα λόγια, είναι η αγάπη για την πατρίδα η κινητήρια δύναμη που τον οδηγεί στο νησί ή ανάκτηση της χαμένης εξουσίας;

Θεωρείτε ότι η παγκοσμιοποίηση χτυπά και την αγορά του βιβλίου;

Η παγκοσμιοποίηση είναι ένα πολυσύνθετο και πολύπλοκο φαινόμενο, δεν νομίζω ότι είμαι σε θέση να κρίνω ή να προβλέψω τις επιπτώσεις της στην αγορά του βιβλίου. Αν πάλι η ερώτηση αναφέρεται στο κατά πόσον η τεχνολογία θα επιφέρει τις ίδιες σαρωτικές αλλαγές που επέφερε στην αγορά της μουσικής, φοβάμαι πως η απάντηση είναι μάλλον ναι, ίσως όχι το ίδιο έντονες, με την έννοια ότι ένα βιβλίο σε έντυπη μορφή στην πλαζ, στο μετρό ή στο κρεβάτι είναι πολύ πιο εύχρηστο από το αντίστοιχο ηλεκτρονικό σε αντίθεση με ένα cd που, όπου κι αν βρίσκεσαι, με ή χωρίς το περιτύλιγμα, ακούγεται το ίδιο ευχάριστα .

Σας ευχαριστούμε πολύ και σας ευχόμαστε καλή επιτυχία στο συγγραφικό σας έργο.

Κι εγώ σας ευχαριστώ που με καλέσατε στην φιλόξενη συντροφιά σας..

Πληροφορίες για το βιβλίο στον παρακάτω σύνδεσμο:

"Το μυστικό του Μυστικού Δείπνου"