ΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ

Της Μαρίας Ζαβιανέλη

Ας αρχίσουμε από την τέχνη. Η ίδια η τέχνη μπορεί να οριστεί ως μια προσπάθεια προσηλωμένη να αποδώσει το ύψιστο είδος δικαιοσύνης στο σύμπαν, με την φανέρωση της αλήθειας. Ο καλλιτέχνης ζητά την αλήθεια και στέλνει το κάλεσμα του; 

Η τέχνη θεωρώ ότι ερμηνεύει τον άνθρωπο, τη ζωή και τον κόσμο γενικότερα. Περιγράφει, αναλύει, επισημαίνει, μα δεν φτιάχνει ούτε μπορεί να φτιάξει τον κόσμο. Ο καλλιτέχνης αναζητά την αλήθεια, αλλά κυρίως στοχεύει στις ψυχές και στον λογισμό των ανθρώπων. Προτείνει μια άλλη αισθητική, μια άλλη πρόσληψη της ζωής, επιχειρεί να κινητοποιήσει την παρατήρηση, τη σκέψη και τον στοχασμό. Πασχίζει για την εσωτερική καλλιέργεια που θα φέρει τη δικαιοσύνη και την αλήθεια, η οποία ωστόσο δεν υπόκειται σε συγκεκριμένους ορισμούς. Ούτε κινείται μονάχα προς μία κατεύθυνση, ούτε μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι κατέχει την απόλυτη αλήθεια. 

Πότε άρχισε το ταξίδι της λογοτεχνικής σας πορείας; 

Δεν μπορώ να το προσδιορίσω με χρονική ακρίβεια. Θαρρώ ότι από πάντα έγραφα, ακόμη κι όταν δεν είχα δοθεί με προσήλωση στη γραφή. Ωστόσο με ζέση, με πάθος, με πειθαρχία και με κοπιώδη προσπάθεια ξεκίνησα το 2000 κι αφότου άρχισα να γράφω τη συλλογή διηγημάτων "Μόνο να τους άγγιζα". 

Γιατί ξεκινήσατε αυτό τα ταξίδι; Ανάγκη για έκφραση; Προσωπική ευχαρίστηση; Ή για την μοιρασιά ιδεών και σκέψεων με τους αναγνώστες; Από ότι έχω καταλάβει δεν χρησιμοποιείτε την γραφή ως διέξοδο ή δεκανίκι. 

Ποτέ δεν αντιμετώπισα τη γραφή ως δεκανίκι ή ως δρόμο διαφυγής. Θέλησα να μετρηθώ με τη γλώσσα και με τις ικανότητες που πίστεψα ότι διαθέτω. Να γράψω για μένα, για τους αναγνώστες, για όλους και για κανέναν. Να μοιραστώ τις ιδέες μου και να επικοινωνήσω. Να βιώσω τη γοητεία κατά τη διαδικασία της γραφής και να διαγωνιστώ στις ψυχές και τον νου των αναγνωστών, κάτι που μπορεί να το ονομάσει κανείς φιλοδοξία ή ματαιοδοξία. Θέλησα να καταθέσω τη δική μου άποψη, τη δική μου αισθητική, το δικό μου λογοτεχνικό όραμα. Πολλές φορές αναρωτιέμαι γιατί ξεκίνησα και ποια ήταν αυτή η εσωτερική ανάγκη να εκφραστώ. Πάλεψα να βρω συγκεκριμένες απαντήσεις, χωρίς όμως ικανοποιητικές αποκρίσεις. Στο τέλος έγραψα ένα στίχο: Όλοι ξεκινούν για τη δόξα, στο δρόμο κάποιοι γίνονται ποιητές. Ελπίζω οι αναγνώστες να με κατατάξουν μια μέρα στους ποιητές. 

Με ποια εφόδια διαγράψατε την μέχρι τώρα επιτυχημένη λογοτεχνική σας πορεία; 

Με το χάρισμα του γραφιά που πλέκει το λόγο με τρόπο ώστε να γίνεται γοητευτικός στους αναγνώστες, με την παρατήρηση, με τη φαντασία, με τη συνεχή άσκηση και μαθητεία και με την κοπιαστική δουλειά. 

Ο συγγραφέας κάθε φορά που παραδίδει ένα έργο στον εκδότη του υπογράφει συμβόλαιο και με την συνείδηση του; 

Το έχει υπογράψει πολύ πιο πριν, αν και αυτό δεν θεωρώ ότι αφορά όλους τους συγγραφείς. Ούτε θεωρώ ότι απαιτείται κάθε φορά κάποιο συμβόλαιο. Ο συγγραφέας διαθέτει ή δεν διαθέτει λογοτεχνικό όραμα κι αυτό είναι το μόνιμο συμβόλαιο με τη συνείδησή του. 

Ποιο η ποια πρόσωπα θα θέλατε να ευχαριστήσετε; Πρόσωπα που στάθηκαν στο πλάι σας στις χάρες άλλα και στις πίκρες; 

Το γνωρίζουν οι ίδιοι και δεν θέλουν να το ανακοινώνω δημόσια. 

Αναμφισβήτητα το ταλέντο και η σκληρή εργασία αποφέρουν ένα πολύ καλό αποτέλεσμα στην τέχνη. Οι δημόσιες σχέσεις πόσο βοηθούν; 

Προσωπικά δεν κάνω δημόσιες σχέσεις. Ωστόσο σίγουρα βοηθούν ως προς την προβολή ενός έργου, ενώ επιβάλλουν, διευρύνουν ή αντίθετα υποσκάπτουν τον πνευματικό όγκο του δημιουργού. Στην περίπτωσή μου θεωρώ ότι αυτό είναι δουλειά του εκδοτικού οίκου. Δουλειά του λογοτέχνη είναι να γράφει. 

Το αναγνωστικό κοινό της Ελλάδας είναι ποσοστιαία το μικρότερο στην Ευρώπη. Πέραν αυτού σημασία έχει τι διαβάζει κανείς. Δυστυχώς κυριαρχούν τα ελαφρά αναγνώσματα, ενώ η λογοτεχνία με δυσκολία φθάνει στο πλατύ κοινό. Γιατί συμβαίνει όμως αυτό; 

Γιατί χάσαμε ή δεν ανακαλύψαμε ποτέ τον πνευματικό βηματισμό μας. Υστερούμε σε αισθητική, σε παιδεία και σε εσωτερική καλλιέργεια. Προτάξαμε ως αξίες της ζωής μας το κυνήγι του εφήμερου, προσκολληθήκαμε άκριτα σε θεωρίες και συνθήματα και γίναμε μιμητές κάθε εισαγόμενης αισθητικής σαβούρας. Γεμίσαμε τις ντουλάπες μας και αδειάσαμε τις ψυχές μας. Αποκοπήκαμε ακόμη και από τις παραδοσιακές αξίες μας. Στηθήκαμε ως άβουλα όντα εμπρός στην τηλεόραση και άλωσε ό,τι καλό υπήρχε μέσα μας και μας μεταφέρθηκε από την προφορική παραδοσιακή διαπαιδαγώγηση. Τα πρότυπα της επιτυχίας είχαν να κάνουν κυρίως μόνο με το χρήμα. Μετρούσαμε τους ανθρώπους και τους μετράμε ακόμα με τη δύναμη της τσέπης τους. Από κει και πέρα φταίνε και τα ίδια τα βιβλία πολλών ελλήνων συγγραφέων που δεν μπορούν να αγγίξουν τους αναγνώστες. 

Αναμφισβήτητα αγαπάτε το ιστορικό μυθιστόρημα. Εγώ έτσι έχω καταλάβει. Υπάρχει κάποιος ήρωας σας που τον έχετε στην καρδιά σας; Τον αγαπάτε ξεχωριστά; 

Αγαπώ την κοινωνική ιστορία που γράφουν οι απλοί άνθρωποι. Αυτοί που απάνω τους πατούμε. Γι' αυτό και ονομάζω τα τελευταία βιβλία μου κοινωνικά μυθιστορήματα με καμβά την ιστορία. Σε κάθε βιβλίο δένομαι με κάποιον ήρωα περισσότερο από τους άλλους. Από το Ιμαρέτ ξεχώρισα τον παππού Ισμαήλ, στον οποίο και προσπαθώ να του μοιάσω ως προς την στωικότητα, την ανάλυση των γεγονότων και την πρόσληψη της ζωής γενικότερα. Στους Άγιους και δαίμονες έβαλα σε μια ιδιαίτερη θέση τον Ανθία, ίσως γιατί μου θύμιζε αρκετά από τη νεότητά μου. Στην Ουρανόπετρα ο Αδάμος έχει το αντριλίκι που έχει λείψει στις μέρες μας. Δυναμικός, ανθρώπινος, μάγκας, μπεσαλής, ερωτικός και τρυφερός κατά περίπτωση. 

Η κρίση είναι οικονομική, ηθική, κρίση άξιων κτλ Μήπως όμως οτιδήποτε είναι αληθινό δεν λαβώνεται, και ότι είναι ψεύτικο θα χαθεί; 

Δυστυχώς και το αληθινό λαβώνεται και χάνεται. Πρέπει να αντιλαμβάνεται ο σημερινός άνθρωπος ότι ζούμε σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον, ότι με βάση τα συμφέροντα των κρατών αλλά και των πολυεθνικών εταιριών και άλλων ιδιωτών παίζεται το οικονομικό και το πολιτικό παιχνίδι και πόσα άλλα. Το ζήτημα είναι τι μπορεί να κάνει κανείς μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον, πώς να αντιδράσει και πώς να το εμβολίσει. Για μένα δεν υπάρχει παρά μονάχα ένας δρόμος: η μάχη με κατεύθυνση την καλλιέργεια της ψυχής και του πνεύματος, η οποία και θα καθορίσει άλλους όρους και συσχετισμούς. Από το ποιοι μας εκπροσωπούν στα δημόσια πράγματα, μέχρι ποια είναι η αισθητική της τηλεόρασης και της ζωής μας γενικότερα. Από το ποια είναι η θεματολογία και τι γράφουν οι εφημερίδες, μέχρι ποια είναι τα πρότυπα της επιτυχίας και της αποτυχίας. Από το τι διαβάζουμε, μέχρι τι απαιτούμε ως συμπεριφορά απέναντί μας. Από το ποιες είναι οι πραγματικές ανάγκες μας, μέχρι τη στάση μας απέναντι στη ζωή και στο θάνατο. Από το τι οριοθετεί τον πατριωτισμό, μέχρι την κατανόηση και την προάσπιση της ελευθερίας μας και της ελευθερίας των άλλων. Από τις ατομικές επιδιώξεις μέχρι το συλλογικό όραμα μια άλλης κοινωνίας. 

Βιογραφικό

Ο Γιάννης Καλπούζος γεννήθηκε στο χωριό Μελάτες της Άρτας το 1960. Από το 1982 ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Το 2000 από τις εκδόσεις "Ελληνικά Γράμματα" εκδόθηκε η ποιητική συλλογή "Το νερό των ονείρων" και το μυθιστόρημα του "Μεθυσμένος δρόμος". Το 2002 από τις εκδόσεις "Κέδρος" εκδόθηκε η συλλογή διηγημάτων του "Μόνο να τους άγγιζα". Το 2005 από τις εκδόσεις "Άγκυρα", εκδόθηκε το μυθιστόρημά του "Παντομίμα Φαντασμάτων". Από τις εκδόσεις "Ίκαρος" εκδόθηκαν οι ποιητικές συλλογές του "Το παραμιλητό των σκοτεινών Θεών" (2006) και "Έρωτας νυν και αεί" (2007). Με τη δεύτερη συλλογή ήταν υποψήφιος στη "μικρή λίστα" για το κρατικό βραβείο ποίησης 2008. Ακόμη, από το 1995 έχει υπογράψει τους στίχους 67 τραγουδιών μεταξύ των οποίων τα: "Ό,τι αγαπώ είναι δικό σου" που ερμήνευσε η Γλυκερία, "Δέκα μάγισσες" με τον Γιάννη Σαββιδάκη, "Τι μου 'χει λείψει" με την Ελένη Πέτα, "Γιατί πολύ σ' αγάπησα" με τον Ορφέα Περίδη κ.ά. καθώς και 18 στίχους για το παιδικό θεατρικό "Τρυφεράκανθος". Στα μέσα Νοεμβρίου 2008 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις "Μεταίχμιο" το ιστορικό μυθιστόρημά του με τίτλο "Ιμαρέτ" και υπότιτλο "Στη σκιά του ρολογιού", που κέρδισε το Βραβείο Αναγνωστών του ΕΚΕΒΙ το 2009. Το "Ιμαρέτ" μεταφράζεται στα τουρκικά και στα ιταλικά, ενώ κυκλοφορεί και σε audio book. Το Μάιο του 2011 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις "Μεταίχμιο" το ιστορικό μυθιστόρημά του με τίτλο "Άγιοι και δαίμονες" και υπότιτλο "Εις ταν Πόλιν". Το 2013 το μυθιστορημα "ΟΥΡΑΝΟΠΕΤΡΑ'' απο τις εκδοσεις ''Μεταιχμιο''.