ΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΝΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΑΚΗ

Της Μαρίας Ζαβιανέλη

Πότε άρχισε το ταξίδι της συγγραφικής σας πορείας;  

Το γράψιμο από πάντα θα έλεγα πως ήταν αναπόσπαστο κομμάτι του εαυτού μου. Συμπορευόταν με μένα, με τη ζωή μου. Κι εγώ σαν να γλιστρούσα μέσα σε αυτό που ήθελε να μου υποβάλει. Πίστευα και πιστεύω πως η αλήθεια της ζωής  βρίσκεται κάπου στο δρόμο της γραφής. Για να γίνω πιο συγκεκριμένη, πιστεύω στην  αλήθεια του μυθιστορήματος. Το δυσκολότερο για μένα είδος που απαιτεί συνεπή αγώνα μιας ολόκληρης ζωής για να κατορθωθεί. Δουλειά σχολαστική και επίπονη. Να κεντάς πάνω στο χαρτί. 

Κάθε άνθρωπος γεννιέται μ’ ένα ταλέντο και φτάνει μια στιγμή που το ανακαλύπτει, μαθαίνει να το καλλιεργεί και γίνεται ένα μαζί του. Εσείς, πότε το ανακαλύψατε;  

Νομίζω δεν το ανακάλυψα. Εκείνο μάλλον με διάλεξε και με επισκέφτηκε αυθόρμητα στην προσπάθειά μου να ξεχωρίζω τα σημαντικά από τα ασήμαντα, να μπορώ να φωτίζω τα πρόσωπα και να μιλάω τη γλώσσα τους. 

Τι στοιχεία χρειάζεται ο γραπτός λόγος για να έχει αξία;  

Μα, όταν έχεις να πεις κάτι σοβαρό. Αν οι λέξεις σου είναι δυνατότερες από τη σιωπή, όπως έχουν πει. Οι αξίες της ζωής, όσο κι αν διαφοροποιούνται στα στάδια της ιστορικής εξέλιξης, παραμένουν σταθερές. Σήμερα όμως όλα πάνε να ανατραπούν. Και δεν πρόκειται απλώς για την τάση καταστροφής του παλιού, φαινόμενο που επισημάνθηκε σε όλα τα στάδια της πολιτισμικής εξέλιξης, αλλά για κάτι χειρότερο. Υπάρχει σήμερα μια απειλητική διάθεση κατάλυσης των αξιών και των προτύπων του πολιτισμού μας. Ποιος θα πείσει τους ανθρώπους ότι αυτό που ζουν φυσικά κάθε μέρα μπορεί να είναι κίνδυνος-θάνατος για τη ζωή; Ποιος έξω από τον λόγο που στηρίζεται σε αξίες θα τους αφυπνίσει; 

Αγαπημένος συγγραφέας. Και γιατί τον ξεχωρίζετε;  

Δεν αρνούμαι την επιρροή που άσκησε στην ψυχή μου ο συγγραφέας του Κίτρινου φακέλου και του 10. Επιλέγω (όχι τυχαία) μόνο δύο από τα 25 βιβλία που έδωσε ο Μ. Καραγάτσης, με του οποίου το έργο ασχολήθηκα και επιστημονικά (η διδακτορική μου εργασία αναφέρεται στο έργο του). Οι αναγνωστικές εμπειρίες αυξάνονται φυσικά με την πάροδο του χρόνου. Πολλοί συγγραφείς, ξένοι κυρίως, μπήκαν στη ζωή και τη σκέψη μου. Με τα έργα τους ασχολήθηκα, μίλησα σε συνέδρια, έγραψα βιβλιοπαρουσιάσεις και μελέτες. Από τον Κάφκα και τον Τζόυς μέχρι τον Παμούκ και τους νεότερους. 

Υπάρχει κάποιος ήρωας ή ηρωίδα στα βιβλία σας που κάπως τον ξεχωρίζετε ή του έχετε αδυναμία;  

Δεν θα το έλεγα. Κάθε ήρωάς μου είναι πρόσωπο αγαπητό που πάνω απ’ όλα αξιώνει το σεβασμό μου. Ας μην ξεχνάμε ότι οι ήρωες πλάθονται από τον συγγραφέα και απαιτούν από αυτόν να τους απεικονίσει πειστικά και με ειλικρίνεια, αφού μάλιστα είναι σάρκα από τη σάρκα του. Θα σας ομολογήσω κάτι: βρίσκομαι μέσα σε πολλούς από τους ήρωές μου. Πολλοί από τους φίλους που με γνωρίζουν προσωπικά το έχουν επισημάνει. Όταν μου το λένε τους απαντώ ότι γράφοντας μαθαίνω καλύτερα τον εαυτό μου, γιατί ανακαλύπτω πώς βλέπω τους άλλους, τις πράξεις τους, τα έργα τους. Δεν είναι και λίγο… 

Τελικά η τέχνη αποτελεί το μόνο θετικό σημείο αναφοράς της εποχής μας; Ή τουλάχιστον θα ’πρεπε;  

Απ’ ό, τι φαίνεται, ναι. Η τέχνη μένει σταθερό στοιχείο αναφοράς των εποχών. Οι άξιοι δημιουργοί είναι κατά τη γνώμη μου εκείνοι που συμμετέχουν στα δρώμενα των εποχών, που δεν κλείνονται μέσα στο φιλντισένιο πύργο τους, που θέτουν την πένα τους στην υπηρεσία του κοινού καλού, που οι εκδηλώσεις τους αποτελούν οι ίδιες κοινωνική συμπεριφορά. 

Η γραφή; Τι είναι; Διαφυγή; Επικοινωνία; Μεράκι; Όλα μαζί;  

Μιλώντας κατά συνείδηση θα έλεγα πως είναι όλα αυτά μαζί εκτός από το πρώτο. Δεν νομίζω πως διαφεύγει κανείς γράφοντας. Αντίθετα, πρόκειται για χρέος που πρέπει να εξοφληθεί. Δεν φαντάζεστε πόσες ιδέες έχω στο κεφάλι μου. Πόσα πρόσωπα που με αναστατώνουν και θέλουν να γεννηθούν κι άλλα πάλι που έχουν διαγράψει μια πορεία ζωής, όμως μου ζητούν να την αποκαλύψω. Να μιλήσω γι’ αυτήν μέσα από τη δική μου οπτική. Από όλα αυτά δεν διαφεύγει κανείς εύκολα. 

Τα συναισθήματα όταν μάθατε ότι βραβευτήκατε με το Κρατικό βραβείο γνώσεων για παιδιά για το βιβλίο σας «Πηνελόπη Δέλτα, η ζωή της σαν παραμύθι»  

Σε κάθε περίπτωση η αναγνώριση γίνεται πηγή χαράς και αισιοδοξίας. Στην περίπτωση του συγκεκριμένου βιβλίου όμως ήταν διαφορετικά. Η Πηνελόπη Δέλτα με γαλούχησε με τα βιβλία της, με δίδαξε και με διασκέδασε αληθινά. Η μυθιστορηματική βιογραφία που έγραψα, προϊόν μελέτης των βιβλίων, των ημερολογίων και των αναμνήσεών της, ήταν ένας φόρος τιμής στη μνήμη της. Το βραβείο ήταν δικό της. Σε μένα απομένει το συναίσθημα μιας επιπρόσθετης ευθύνης. Από δω και μπρος τι; 

Πολυγραφότατη. 8 μυθιστορήματα, διηγήματα. Θα ‘θελα λίγα λόγια για το τελευταίο «Η πρέσβειρα των Παρισίων»  

Μέσα σε όλα αυτά να προσθέσετε και τα βιβλία που έγραψα για παιδιά και εφήβους. Τρία βιβλία γνώσεων και καμιά δεκαριά μυθιστορήματα. 

Το σημαντικό ωστόσο για μένα είναι το καθεαυτό μυθιστόρημα, ο, τι κι αν αυτό σημαίνει. Η «Πρέσβειρα» είναι ακριβώς αυτό νομίζω. Το μεγαλύτερο μέρος της γράφτηκε στο Παρίσι, όπου και αποφάσισα να χρησιμοποιήσω τις ημερολογιακές σημειώσεις που κρατούσα σε μια μυθοπλαστική αφήγηση. Στην αρχή δυσκολεύτηκα πολύ. Είχα βρεθεί μέσα σε ένα ασυνήθιστο και ετερόκλητο πλήθος ανθρώπων που κατέφυγαν στην ωραιότερη  πόλη του κόσμου συνεχίζοντας παράλληλα να διατηρούν προνόμια και εξουσίες που κουβαλούσαν από την Ελλάδα. Πώς θα αντιδρούσαν όμως όλοι αυτοί, αν συνέβαινε κάτι διαφορετικό, κάτι που θα άλλαζε τα δεδομένα και τις συνήθειες; Στην ερώτηση αυτή θέλησα να απαντήσω γράφοντας το μυθιστόρημα. Από ένα σημείο και μετά όμως όλα πήραν δικό τους δρόμο. Η φαντασία υπερίσχυσε, η σκέψη οργανώθηκε και συντονίστηκε στο δικό της ρυθμό, η πλοκή άρχισε να ξετυλίγεται μέσα στο χαρτί με τρόπο που ειλικρινά δεν είχα υπολογίσει, καθώς η ίδια υπήρξα θύμα των μηχανισμών ενός διαβρωμένου συστήματος. 

Επιτρέψτε μου να μην προχωρήσω περισσότερο. Ο λόγος στον αναγνώστη. 

Ετοιμάζει  κάτι καινούριο η πένα σας αυτές τις μέρες;  

Πάντα υπάρχει κάτι να ετοιμάζεται… μόνο που για να ωριμάσει, θέλει αναμφίβολα το χρόνο του. Προσωπικά δεν γράφω εύκολα. Η «Πρέσβειρα» παράδειγμα άλλαξε πολλές φορές, ούτε θυμάμαι πια πόσες αλλαγές επήλθαν, πόσες σελίδες σκίστηκαν, ακόμα και ολόκληρα κεφάλαια. Αυτή την περίοδο βρίσκομαι σε στάδιο έρευνας. Διαβάζω αρχαίους ιστορικούς, συνδυάζω γεγονότα και πρόσωπα, ενημερώνομαι γι’ αυτά. Το μόνο που μπορώ να πω για το καινούργιο μυθιστόρημα είναι ότι ο χώρος του είναι η αρχαία Αθήνα κυρίως (γιατί θα υπάρχουν εξελίξεις και εκτός Αθηνών) σε μια πολύ κρίσιμη περίοδο, τις αρχές του Πελοποννησιακού πολέμου. Ακόμα όμως βρίσκομαι σε πολύ πρώιμη φάση. Ούτε καν στην αρχή, θα έλεγα.

Βιογραφικό

Η Νένα Ι. Κοκκινάκη γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Ο πατέρας της καταγόταν από το Ρέθυμνο, η μητέρα της από τη Λάρισα. Η Κρήτη και η Θεσσαλία έγιναν οι ρίζες, η ιδιαίτερη πατρίδα που διαμόρφωσε το χαρακτήρα και την έμπνευσή της. Σπούδασε Κλασική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και ασχολήθηκε επιστημονικά με το έργο του Θεσσαλού λογοτέχνη Μ. Καραγάτση. Στη λογοτεχνία εμφανίστηκε στα 1990 με το πεζογράφημα "Η χάρτινη γυναίκα" από τις εκδόσεις "Δόμος". Ασχολείται με το διήγημα, το δοκίμιο και την κριτική βιβλίου (από τις στήλες της "Καθημερινής"). Έχουν εκδοθεί μελέτες της για Έλληνες συγγραφείς, ειδικότερα της γενιάς του '30 και ερμηνευτικά κείμενα για Ευρωπαίους συγγραφείς που ανθολογούνται στα βιβλία του Λυκείου. Δίδαξε σε σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης και υπηρέτησε στην ελληνική Πρεσβεία του Παρισιού. Σήμερα είναι Σύμβουλος Φιλολόγων Καθηγητών στην Αθήνα. Είναι μητέρα δύο παιδιών.