ΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΜΑΡΙΑ ΤΣΟΛΙΑ

Της Μαρίας Ζαβιανέλη

Αν  είχαμε μια μηχανή του χρόνου και γυρίζαμε πίσω ποιον  ποιητή (που δεν    ζει πια) θα ήθελες να ρωτήσεις  για την ποίηση του; 

Τον λατρεμένο μου Νίκο Καββαδία, εκείνον που παράτησε τα πινέλα κι έπιασε την πένα για να εκφράσει τον βαθύ έρωτα για το θηλυκό στοιχείο, τη θάλασσα και τη γυναίκα. Τόσα χρόνια μετά την εκπόνηση της μεταπτυχιακής μου εργασίας πάνω στο έργο του, έχω ακόμη την αγωνία για το αν η προσέγγισή μου ήταν σωστή…. 

Η ποίηση προσεγγίζεται με τις αισθήσεις; 

Από τον αναγνώστη; Φυσικά, το πιστεύω, αν ο δημιουργός μπορεί να δημιουργεί τις ανάλογες εικόνες, να ανακινεί την μνήμη και τη φαντασία που είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένες με τις φυσικές αισθήσεις. 

Από τον δημιουργό με όλο του το είναι, άλλωστε και στις δύο περιπτώσεις συμμετέχουν και ο νους και το συναίσθημα που έχουν το δικό τους πεδίο αισθήσεων. 

Η έμπνευση είναι μια ιστορία «εκεί έξω» αρκεί να έχεις το κατάλληλο βλέμμα να την δεις; 

Το εκεί έξω και το βαθιά μέσα δεν διαχωρίζονται, ο ου-τόπος του καθενός είναι η ψυχή του, αρκεί να είναι ανοιχτός για να εκφράσει αυτό που κρύβει μέσα του ή να γονιμοποιήσει σε λόγο αυτό που προσλαμβάνει ως ερέθισμα. Την έμπνευση δεν την αναζητάς, εκείνη έρχεται και σε βρίσκει. Και δεν εκβιάζεται. Ένα «εκπαιδευμένο βλέμμα» μπορεί να δημιουργήσει ένα καλό κείμενο που όμως πιθανότατα δεν θα έχει «ψυχή»…. 

Θυμάσαι το πρώτο σου ποίημα; (κατά προσέγγιση όχι ημερολογιακή μνήμη) 

Ήμουν στην Πρώτη Λυκείου, ναι, το θυμάμαι ακόμη, είχε θέμα τη θάλασσα και ήταν το μοναδικό με ρίμα που έγραψα ποτέ!!! 

Ποιες ώρες αγαπάς να γράφεις ; Αν κάτι σε εμπνέει θα το σημειώσεις πχ σε ένα χαρτάκι; 

Θα υπέθετε κανείς ότι όσοι γράφουν έχουν τον δικό τους απομονωμένο χώρο, όπου τίποτε και κανείς δεν μπορεί να διασπάσει την προσοχή και τη συγκέντρωσή τους, αλλά δεν είναι έτσι. Όταν σε κυνηγούν οι λέξεις κάθε μέρος και κάθε στιγμή είναι ιδανικά. 

Ναι, κρατώ σημειώσεις, είτε στο χαρτί είτε -με το όποιο ρίσκο- στη   μνήμη μου. 

Η γραφή καταλαγιάζει την ψυχή σου; 

Η γραφή είναι εσωτερική ανάγκη, δεν γράφει κανείς για να γράψει, αν και αυτό φυσικά γίνεται και παρατηρείται συχνά, γράφει κανείς επειδή δεν μπορεί να κάνει αλλιώς, επειδή κάτι μέσα του ζητάει απεγνωσμένα διέξοδο και απαιτεί να υπάρξει. Η γραφή είναι τοκετός, δεν είναι διασκέδαση, είναι μια επίπονη διαδικασία. Όταν, όμως, αυτό το εσώτερο που αγωνιά να δει το φως εκφραστεί και πάρει μορφή, νιώθεις λύτρωση, πληρότητα, γαλήνη. Οι λέξεις θεραπεύουν…. Και ο δημιουργός γίνεται κοινωνός όσων η ψυχή του ζητά να μοιραστεί… 

«Η λογοτεχνία είναι μια σοβαρή υπόθεση για μια χώρα, είναι το πρόσωπο της» L.S ARAGON 

Συμφωνώ, και αυτό ισχύει για κάθε μορφή τέχνης, αλλά η λογοτεχνία ως άμεση έκφραση και έκφανση του λόγου, ως ένα είδος καταγραφής της ιστορίας, απεικονίζει το παρελθόν και το παρόν μιας χώρας, ανάλογα σε ποια εποχή εκτυλίσσεται για παράδειγμα ένα μυθιστόρημα, αλλά και τις εκάστοτε ανάγκες των ανθρώπων, την πραγματικότητά τους και το επίπεδό τους. Αντικατοπτρίζει τις συνθήκες υπό τις οποίες ζουν οι άνθρωποι και την νοοτροπία τους. Είναι μια αύρα που δημιουργεί μια συγκεκριμένη μοναδική ατμόσφαιρα, ακόμη κι αν ένα λογοτεχνικό δημιούργημα διαβαστεί μεταφρασμένο σε άλλη γλώσσα. 

Βιβλιοπωλεία κλείνουν. Οι Έλληνες δεν διαβάζουν ... Σε τι κατά την γνώμη σου οφείλεται αυτή... η ανάπαυση στους καναπέδες, στα καφέ στην τιβι; 

Τα τελευταία χρόνια διανύσαμε μια περίοδο πλαστής ευμάρειας που ευνόησε την εγγενή τάση για ικανοποίηση των υλικών μας αναγκών και τους έδωσε εύκολη τροφή, σε βάρος της πνευματικής περιέργειας και αναζήτησης. Σ’αυτό συνέβαλαν και τα ΜΜΕ που προώθησαν -με το παραπάνω- ανάλογα πρότυπα. Αφεθήκαμε να κατευθυνθούμε σε λιγότερο ουσιαστικούς δρόμους, επειδή δεν επιδείξαμε την ωριμότητα να διαμορφώσουμε μια πολιτιστική ταυτότητα, συνολικά. Κι αν χρησιμοποιώ αόριστο, είναι επειδή θέλω να πιστεύω ότι σιγά-σιγά, - και λόγω των συνθηκών πλέον - αφυπνιζόμαστε και επανεκτιμούμε τις αξίες μας.  

Η αγοραστική δύναμη του βιβλίου έχει μειωθεί, σαφώς, τόσο το κόστος της έκδοσης όσο και το κόστος της αγοράς έχουν αυξηθεί, το διαδίκτυο προσφέρει σε πολλές περιπτώσεις δωρεάν ανάγνωση. 

Είμαστε στον τυφώνα μιας οικονομικής κοινωνικής κρίσης... και πάντα σε ανάλογες συνθήκες η γνώση θυσιάζεται πρώτη τόσο από την εξουσία όσο και από τους πολίτες. Θέλω να πιστεύω όμως ότι το βιβλίο δεν θα χάσει ποτέ την καθαρή του αξία, αυτή του να το κρατάς, να το αγγίζεις, να το μυρίζεις, να το αφήνεις δίπλα σου και να το ξαναπιάνεις στα χέρια σου, να έχεις κάτι απτό να σε συντροφεύει. 

Η επιτυχία ενός αγαπημένου βιβλίου  προέρχεται από ''μεθοδεύσεις'';  Η από  στόμα σε στόμα - ψυχή με ψυχή ; 

Οι «μεθοδεύσεις» φυσικά βοηθούν στην επιτυχία ενός βιβλίου, στο να ακουστεί, να γίνει γνωστό, ασχέτως της αξίας του, αυτό είναι αλήθεια. Αλλά είναι επίσης αλήθεια ότι ένα αγαπημένο βιβλίο, μπορεί να έχει επιτυχία, ακόμη κι αν δεν ακουστεί ιδιαίτερα, «από  στόμα σε στόμα και από ψυχή σε ψυχή» και ίσως αυτό τελικά να συνιστά την πραγματική, ουσιαστική του απήχηση. 

Ποια είναι τα μηνύματα που λαμβάνεις από την επαφή σου με τους ανθρώπους που αγαπούν την λογοτεχνία; 

Τη δίψα.. Παρά τα όσα συμβαίνουν γύρω μας υπάρχει δίψα για διάβασμα, δίψα για νέες δημιουργίες και κάθε καινούργια  προσπάθεια  γίνεται αποδεκτή με χαρά… Από την άλλη, επειδή όλο και περισσότεροι ασχολούνται με την γραφή, ο πήχυς έχει τοποθετηθεί πλέον αρκετά ψηλά, υπάρχει απαίτηση ποιότητας. 

Βιογραφικό

Η Μαρία Τσολιά γεννήθηκε τον Νοέμβριο του 1966 στην Άρτα. 

Σπούδασε Φιλοσοφία, Παιδαγωγική και Ψυχολογία στην Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και  Γαλλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης. Η μεταπτυχιακή της εργασία στην Νεοελληνική Φιλολογία αφορά στην εικονοθεσία στο έργο του Ν. Καββαδία. 

Εργάστηκε επί μακρόν ως Γραμματεύς Διευθύνσεως και Σύμβουλος σε θέματα Ανθρωπίνων Πόρων. Την τελευταία δεκαετία εργάζεται στον ευαίσθητο τομέα της Μετανάστευσης.