Εκδόσεις Μανδραγόρας
«Το στοίχημα του Ησίοδου και το επιπλέον» του Σπύρου Γεωργίου αποτέλεσε μια έκπληξη αλλά και μια πρόκληση για το Αποστακτήριο. Καθώς ήταν το πρώτο δοκίμιο που λάβαμε, μέσα στον ενάμισι περίπου χρόνο λειτουργίας της σελίδας μας. Γνωρίζοντας ότι το δοκίμιο έχει ως κύριο σκοπό την άσκηση, την εκμάθηση αλλά και την επιστημονική προσέγγιση λογοτεχνικών κειμένων, η αποστολή μας να παρουσιάσουμε αυτό το βιβλίο στους αναγνώστες του Αποστακτηρίου γινόταν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα.
Ο Συγγραφέας σκηνοθετεί έναν υποτιθέμενο διάλογο ανάμεσα στον ποιητή Ησίοδο και τα μέλη μιας οικογένειας, που τον φιλοξενεί στην Οινόη της Λοκρίδας. Χρησιμοποιώντας ως υπόβαθρο το γνωστό μύθο της Πανδώρας στήνεται ένας φιλοσοφικός διάλογος, όπου θίγονται αλλεπάλληλοι προβληματισμοί. Στο επίκεντρο της συζήτησης ο Ησίοδος, ο οποίος προσπαθεί αφενός μεν να μεταδώσει τα δικά του πιστεύω με σαφήνεια και τεκμηρίωση, αφετέρου δε να αποκρούσει τις αντίθετες απόψεις των συνομιλητών του. Η πρακτική αυτή θυμίζει έντονα τον «Πλατωνικό διάλογο», όπου οι συνομιλητές θέτουν τις διάφορες θέσεις τους, οι οποίες συχνά ανατρέπονται. Και τελικώς πείθονται από τον πρωταγωνιστή του διαλόγου να στραφούν προς τη μια βασική γνώση και αλήθεια. Ο Ησίοδος μετουσιώνεται σε έναν φιλόσοφο που συνδιαλέγεται, όπως ακριβώς χρησιμοποιείται η μορφή του Σωκράτη από τον Πλάτωνα. Ένας φιλόσοφος που πασχίζει να πείσει, αλλά και να γεφυρώσει τις αντίθετες γνώμες. Σύμφωνα με τον Mario Vegetti, αυτή η διαλεκτική μέθοδος προϋποθέτει ανθρώπους με τις απαραίτητες γνώσεις ή όπως τους αποκαλεί «….πνευματικά και κοινωνικά άξιους». Έτσι και ο Σπύρος Γεωργίου συμπορεύεται πλήρως με αυτήν την τακτική όταν ξεκαθαρίζει πως «…οι παρευρισκόμενοι στο δείπνο ήταν καλλιεργημένοι άνθρωποι και εξοικειωμένοι με τον διάλογο».
Τα θέματα που θίγονται πολλά. Κάθε φορά που "εξαντλείται" ένα από αυτά, ως Λερναία Ύδρα της μυθολογίας, ξεπετάγονται άλλα τόσα. Η θεοσέβεια, η σωφροσύνη, η ανθρώπινη φύση, ο ρόλος της τελετουργίας, η θνητότητα, η αγάπη, οι ανθρώπινες σχέσεις, το ήθος, η συνείδηση, η ελπίδα, η Τέχνη. Προσωπικά με άγγιξε η διττή διάσταση των εννοιών αγάπη και ελπίδα. Πράγματι ο Σπύρος Γεωργίου μας κάνει να σκεφτούμε ότι καμία έννοια δεν έχει δεδομένη οντότητα. Η υπέρμετρη για παράδειγμα ελπίδα σε κάτι, μπορεί να μας οδηγήσει σε παθητική στάση και σε απραξία. Όπως τονίζει ο συγγραφέας, είναι στιγμές που ο άνθρωπος μπορεί «...να απαρνηθεί την απελπισία και να θεωρήσει αυτονόητη την ελπίδα». Μπορεί όμως μια τέτοια έννοια, όπως η ελπίδα, να έχει δυο διαφορετικές οπτικές; Θεωρώ ότι ακόμα και αυτή η προσέγγιση του θέματος αποτελεί μια φιλοσοφική άσκηση, διότι κατά την αριστοτελική "αρχή της αντιφάσεως", ανάμεσα σε δυο αντιφατικά γνωρίσματα μόνο το ένα είναι αληθές. Και δεν μπορεί μια ιδιότητα να χαρακτηρίζει ή να μην χαρακτηρίζει το ίδιο πράγμα. Αρκεί τα υποστηριζόμενα να μπορούν να αποδειχτούν με την κατάλληλη επιχειρηματολογία (Δημήτριος Κρικώνης: Η Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία).
Πιστεύω ότι αυτό το πάντρεμα του μύθου με τον φιλοσοφικό διάλογο μόνο επιτυχημένο μπορεί να θεωρηθεί, καθώς καταφέρνει να μας εξασκήσει το νου, να μας υπενθυμίσει τις ικανότητες και τις προοπτικές ενός γόνιμου διαλόγου και τελικά, μέσα από αυτή τη διαδικασία, να μας κάνει καλύτερους ανθρώπους.
Αλέξανδρος Ακριτίδης