ΦΡΙΝΤΑ ΜΗΤΣΙΟΥ
"ΓΑΜΗΛΙΟΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ"
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ - ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΒΙΤΣΟΣ
«Γαμήλιος Εσπερινός» ονομάζεται το πρώτο βιβλίο της Φρίντας Μήτσιου και πρόκειται για μια εξαίσια συλλογή διηγημάτων που δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητη από τον “ενημερωμένο” αναγνώστη.
Όλη η συλλογή βασίζεται πάνω σε δυο στιβαρές κολόνες με πολύ ισχυρά θεμέλια. Τα βιώματα και την ωριμότητα. Πράγματι, είναι η πιο ολοκληρωμένη και σοβαρή δουλειά, που έχω διαβάσει τα τελευταία χρόνια στο είδος αυτό, το οποίο αγαπώ ιδιαίτερα και υπηρετώ από τη δική μου πλευρά…
Διηγήματα – διαμάντια ζωής, που σε αφήνουν άφωνο από τον ρεαλισμό τους και την ορμητικότητά τους. Διηγήματα που συχνά θυμίζουν παλιές ελληνικές ταινίες, μεταφέροντας με ευκρίνεια στο εσωτερικό τους αξίες και ηθική που έχουν αλλοιωθεί αισθητά στους καιρούς που βαδίζουμε. Κινούνται σε έναν μικρόκοσμο με εντελώς διαφορετικές δομές και κοινωνικούς συσχετισμούς. Τον μικρόκοσμο της γειτονιάς, της πατροπαράδοτης ελληνικής οικογένειας, του γκρίζου και αδελφοκτόνου πολιτικού τοπίου.
Βέβαια υπάρχουν και διηγήματα με πιο σύγχρονη θεματολογία, τα οποία είναι εξίσου δυνατά και ανατρεπτικά. Ένας άνδρας που η οικονομική κρίση τον φέρνει σε απόγνωση, μια αστεία ημέρα στην εφημερία ενός Νοσοκομείου, ένα διαδικτυακό φλερτ, μια αχάριστη “κυρία” που εγκατέλειψε τον άντρα της. Εκείνα όμως που έλκουν κυρίως τον αναγνώστη, είναι όσα έχουν μέσα τους τη χροιά του παλιού, του ξεθωριασμένου. Εκείνα που μυρίζουν χώμα, μούχλα και κολόνια του μπαρμπέρη. Εκείνα που τα σκεπάζει η σκόνη της αλάνας και ο καπνός των φουγάρων από τα τραίνα της μετανάστευσης…
Τα δυο σημαντικότερα κατά τη γνώμη μου διηγήματα είναι ο «Γαμήλιος Εσπερινός» και το «Καλό βράδυ». Ο «Γαμήλιος Εσπερινός» σχετίζεται άμεσα με το είδος του Μελοδράματος, που μεσουράνησε στα κινηματογραφικά δρώμενα της χώρας μας κατά τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, με μόνη διαφοροποίηση την μη ύπαρξη αίσιου τέλους. Άδικες επιθέσεις της μοίρας, συναισθηματικές υπερβολές, δημιουργία ρόλων – θυμάτων, ύπαρξη ενός θανάτου ή μιας αυτοκτονίας. Σύμφωνα επίσης με τον Γάλλο κριτικό κινηματογράφου Max Tessier, δεν ήταν δυνατόν να υπάρχει μελόδραμα “χωρίς οικογένεια” αλλά και χωρίς κάποιες άλλες αρνητικές ενέργειες, όπως σφάλματα, παραπτώματα και αμαρτωλές πράξεις*. Αυτό το διήγημα λοιπόν διαθέτει όλα τα παραπάνω. Σενάρια ζωής σκληρά και τραγικά. Κάπου κάπου και λίγο τραβηγμένα, μα όχι εντελώς ανύπαρκτα. Απλά υπάρχουν φορές που η πραγματικότητα ξεπερνάει τη φαντασία. Ο άνθρωπος κάτω από συγκεκριμένες ψυχολογικές και κοινωνικές “πιέσεις” διαμορφώνει έναν “εξωπραγματικό” εαυτό, που δεν μπορεί να χειραγωγήσει τις πράξεις του και δεν αντιλαμβάνεται τα μοιραία λάθη του. Αν θα επιχειρούσαμε να ανιχνεύσουμε ένα μήνυμα από τη συγγραφέα, ίσως θα ήταν ότι δεν πρέπει ο γονιός να γαλουχεί το παιδί του κάτω από την ομπρέλα μιας “μη αληθινής” πραγματικότητας. Να βοηθάει το παιδί, όπως έχει υποχρέωση άλλωστε, αλλά και να του μαθαίνει να παλεύει για το μέλλον του, να εκτιμάει τον κόπο των ανθρώπων που το μεγάλωσαν, να μην ντρέπεται για την όποια καταγωγή του. Αυτό το διήγημα πάντως διαθέτει μια μεγάλη διδακτική δύναμη και θα το επέλεγα αβίαστα αν θα ήθελα να μεταδώσω στα παιδιά μου μηνύματα ηθικής και ανθρώπινων αξιών.
Το διήγημα «Καλό βράδυ», φέρει στοιχεία που θυμίζουν τον πατέρα του διηγήματος στην Ελλάδα, Γιώργο Βιζυηνό. Μια σχέση παππού – εγγονού που λαμβάνει σχεδόν μυθικές διαστάσεις και μας ταξιδεύει σε αλλοτινές και δύσκολες εποχές. Τότε που η γειτονιά είχε λόγο και ύπαρξη. Που τα σπίτια της πόλης είχαν κήπους και οι παραστάσεις του Καραγκιόζη αποτελούσαν την κορυφαία διασκέδαση… Ένας παππούς που ηρωποιείται με την πρόοδο της αφήγησης και εξαγνίζεται στα μάτια του εγγονού – αφηγητή, που με συγκίνηση αναμοχλεύει παλαιά γεγονότα. Μια σχέση αγάπης και στοργής που ενδυναμώνεται μέσα από πράξεις κι αποφάσεις. Μια παρένθεση μνήμης για όσα με θλίψη και νοσταλγία αφήνουμε πίσω μας, παρασυρόμενοι από τον χρόνο που τρέχει βιαστικά...
Προς το τέλος, η αφήγηση της Φρίντας Μήτσιου λαμβάνει πολιτική χροιά μα όχι για να εκφέρει απαραίτητα μια πολιτική γνώμη, αλλά κυρίως για να καταδείξει τα δεινά που υπέστη ο λαός μας κατά τα δύσκολα χρόνια του Εμφυλίου, της εξορίας, της μετέπειτα Χούντας των Συνταγματαρχών. Εξάλλου και η ίδια ανήκει σε μια γενιά που ταλαιπωρήθηκε από αυτές τις καταστάσεις, που στερήθηκε, που βίωσε το εμφύλιο μίσος και ίσως μέσα από αυτήν την διαδικασία να πραγματοποιεί και την δική της “άσκηση” εξιλέωσης από τις στενάχωρες μνήμες…
Γλαφυρή και γρήγορη γλώσσα, αμεσότητα, χιούμορ, ικανότητα δραματοποίησης, όμορφοι ιδιωματισμοί, όπου απαιτούνται, flash back, αλλαγές στο πρόσωπο αφήγησης και προσαρμογή του λόγου στον ήρωα – ομιλητή, ανάλογα με την καταγωγή του, τη μόρφωσή του, την ηλικία του.
Κλείνοντας θέλω να δηλώσω πως εξεπλάγην όταν διάβασα ότι ο «Γαμήλιος Εσπερινός» είναι το πρώτο επίσημο συγγραφικό έργο της Φρίντας Μήτσιου. Είναι γεγονός πως κάποια πράγματα χρειάζονται το χρόνο τους και τις συγκυρίες τους, όμως ποτέ δεν είναι αργά. Ειλικρινά θα περιμένω με αγωνία την επόμενη δουλειά της, θέλοντας να την διαβεβαιώσω παράλληλα πως, πράγματι, αυτά τα “μικρά” διηγήματα πλούτισαν και ομόρφυναν τον εσωτερικό μου κόσμο…
Αλέξανδρος Ακριτίδης
Λογοτέχνης - Πτυχιούχος Ανθρωπιστικών Σπουδών
*Νίκος Κολοβός, "Sans Famille, Pas Melodrame. Το οικογενειακό μελόδραμα στον ελληνικό κινηματογράφο", στο: Μελόδραμα: Ειδολογικοί και ιδεολογικοί μετασχηματισμοί. Επιμ. Σάββας Πατσαλίδης & Αναστασία Νικολοπούλου. Θεσσαλονίκη: University Studio Press, 2001