Ποίηση - Εκδόσεις Προμετωπίδα

Η πρώτη ποιητική συλλογή του Βαγγέλη Κούτση με τον πρωτότυπο τίτλο Τοις "κυνών" ρήμασι πειθόμενοι είναι ένα ιδιαίτερα προσεγμένο και καλογραμμένο βιβλίο. Αν και αφιερώνει περισσότερο χρόνο στην «ακτινογραφία» του κοινωνικού γίγνεσθαι της χώρας μας, επεκτείνεται και σε άλλες θεματικές όπως ο έρωτας, η ίδια η ποίηση, η γλώσσα και η ψυχοσύνθεση του ατόμου. 

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά. Σε μια κοινωνία που όλα καταρρέουν ο άνθρωπος αναμετριέται με τις δυνάμεις που τον «καταδιώκουν». Ανεργία, πολυπολιτισμικότητα, μετοίκηση στο εξωτερικό, αστική αποξένωση, γενική αποχαύνωση. Νέοι που βλέπουν τα όνειρα της επαγγελματικής αποκατάστασης να σβήνουν, νέοι που τους στερείται η χαρά από τα μάτια, ξεπεσμένη τηλεόραση γεμάτη σεξιστικά μηνύματα, που τους παρασύρει αρνητικά. Και όλα αυτά από μια κοινωνία, που πασχίζει να τους «εξοστρακίσει», όπως λέει κι ο ποιητής, από τη γη που τους γέννησε. Ο Βαγγέλης Κούτσης έχει διαπιστώσει με τα ίδια του τα μάτια πως οι επαναστάσεις μπορεί και να μην πετυχαίνουν πάντα. Πως οι φωνές εύκολα φιμώνονται. Όπως γνωρίζει καλά επίσης πως όλοι μας φέρουμε το δικό μας μερίδιο ευθύνης στην κρίση και πως η κατάρρευση της ευμάρειας, ιδιαίτερα στο αστικό πεδίο, είναι ένα γεγονός αδιαμφισβήτητο. Τι προτείνει λοιπόν; Να αποποιηθούμε επιτέλους το ρόλο του αρνιού και να γίνουμε λύκοι. Να γίνουμε δηλαδή πιο αντιδραστικοί και ίσως πιο επιθετικοί. Ειδάλλως η αποδοχή της ήττας θα μας οδηγήσει σε βαθύτερο τέλμα. 

Για τη θεματική του έρωτα δεν σχημάτισα συγκεκριμένη εικόνα. Αλλού επικριτικός και αλλού ωριμότερος, τους εξετάζει, τους κατηγοριοποιεί, τους περιγράφει. Έρωτες χαμένοι, ανεπαρκείς, γεμάτοι πάθη και ιδιαιτερότητες. Σε ένα όμορφο ποίημά του προτείνει την αποποίηση του εγώ μέσα στη σχέση, προκειμένου να δώσουμε περισσότερη σημασία στα άτομα που μας νοιάζονται και μας αγαπούν. 

Αλλά ας πιάσουμε το φλέγον ζήτημα της γλώσσας, στο οποίο φαίνεται να δίνει μεγάλη βαρύτητα ο ποιητής. Σωστά διακρίνει την ζημιά που προκαλείται στο λόγο από την χαμηλής ποιότητας τηλεόραση. Συμφωνώ αρκετά επίσης μαζί του με την άποψη πως «άλλη πατρίδα απ’ τη γλώσσα δεν υπάρχει» και πως πρέπει πάση θυσία να την υπερασπιζόμαστε. Και σ’ αυτό ακριβώς το σημείο, η γνώμη του ήρθε να βάλει φρένο στις δικές μου ενστάσεις για αυτό το βιβλίο, που ωστόσο επιθυμώ να καταθέσω. Υπήρχαν ποιήματα με τόσες άγνωστες λέξεις, που ειλικρινά άνοιγα το λεξικό για να μάθω την έννοιά τους. Και πιστεύω πως οι «θεωρητικές» σπουδές μου, βρίσκονται σε αρκετά καλό επίπεδο... Τι θα κατανοούσε συνεπώς ένας πολίτης, μεσαίου ή και χαμηλότερου μορφωτικού επιπέδου από αυτούς τους στίχους;  Σαφώς ελάχιστα πράγματα… Νομίζω ότι πρέπει λοιπόν, αν όχι να βάλουμε νερό στο κρασί μας, τουλάχιστον να προσδιορίσουμε σε ποιους απευθύνεται η ποίησή μας. Βέβαια, όπως το θέτει ο ίδιος, μακάρι να βρισκόμασταν όλοι, γλωσσικά και μορφωτικά σε υψηλότερα επίπεδα, αλλά δυστυχώς αυτό δεν συμβαίνει. Γιατί τα λέω όλα αυτά; Κατά τη δική μου γνώμη, την ποιότητα στην ποίηση δεν την καθορίζουν οι συγκεκριμένες λέξεις, αλλά το κεντρικό μήνυμα που μπορείς να απομυζήσεις. Διευκρινίζω ωστόσο πως αυτή η προσέγγιση αποτελεί τη δική μου ταπεινή άποψη και τίποτα παραπάνω… 

Συνοψίζοντας, αυτό το πρώτο ποιητικό έργο του Βαγγέλη Κούτση, δεν υστερεί ούτε σε ποιότητα, ούτε σε τόλμη. Υπήρχαν αρκετά ποιήματα που μου κέντρισαν το ενδιαφέρον και μου προξένησαν θετικές εντυπώσεις. Ένα από αυτά ήταν το ποίημα με τον τίτλο «Του Χριστού το πάθος», το οποίο ευθέως μου έφερε στο νου τον «Τελευταίο πειρασμό» του Νίκου Καζαντζάκη και ήταν ιδιαίτερα δυνατό και φιλοσοφημένο. Με ενδιαφέρον λοιπόν θα περιμένουμε την ποιητική εξέλιξη του Βαγγέλη Κούτση, γιατί όπως έλεγε ο Ηράκλειτος, «Τά πάντα ρει και ουδέν μένει». Και στον κόσμο που ζούμε αλλά και στις πεποιθήσεις μας…  

Δείγμα γραφής: 

Καιρός να Φεύγουμε 

Φελούκες παν στη θάλασσα 

καράβια παν στο ρέμα 

χάραζες από τ’ άλμπουρα 

ανεμομονοπάτια.

Απ’ τις λαγόνες των Νυμφών 

πιασμένος 

κι απ’ των παιδιών στις σκόλες. 

Τώρα σε βάρβαρες εποχές 

ομοιάζεις θραύσμα 

μιας… ομηρικής άπνοιας 

κι αυτή η πλανεύτρα η Ιφιγένεια 

θυσιασμένη από χρόνια.

Καμιά υδρόγειος δεν έχει 

χώμα και νερό να σε προσφέρει.

Μονάχα κάνε απόφαση 

και τρόχιζε το δοιάκι, 

σ’ αυτά τα χρόνια τ’ αταξίδευτα 

σ’ άλλες πηγές να μετοικήσεις. 

Η αποχώρηση μιας κυρίας

Το τσαρδί της στη Νιο ρημαγμένο 

με τη ρώμη την παλιά ξεπνεμένη, 

η ποίηση σ' εμμηνόπαυση 

δε βογκάει πια.

Γέρασε στην αρχιτεκτονική του άστεως 

ένα στενό μπαλκόνι πήρε αντιπαροχή 

πρόγκηξε τα χελδόνια 

κι εκτρέφει μια παχιά ανοιχτομάτα πουλάδα.

Το απαύγασμά της, τηλεοπτικά τσιτάτα 

κι επιμύθια του παρακμάζοντος Τύπου.

Στη φωτιά που λιγοστεύει 

τ' άστρα απεμπολούν τη νυχτοσύνη 

και οι νοικοκυραίοι ξεδιαλέγουνε φακές 

Αλέξανδρος Ακριτίδης 

Λογοτέχνης - Απόφοιτος Ανθρωπιστικών Σπουδών