Αξιότιμε κύριε καθηγητά, σας καλωσορίζουμε στο Αποστακτήριο και θα αρχίσουμε τη συζήτησή μας ρωτώντας σας για τον τρόπο με το οποίο γράψατε αυτό το βιβλίο. Η δημιουργία ρόλων, όπως ο εγγονός, ο παππούς και ο καθρέπτης, ο σκηνικός χώρος, οι όμορφοι διάλογοι, οι περιγραφές, προσδίδουν μια λογοτεχνική χροιά στα κείμενα, που τα καθιστούν πιο εύπεπτα ακόμα και για τους μη γνώστες εξειδικευμένων επιστημονικών θεωριών. Πώς και γιατί επιλέξατε μια τόσο πρωτότυπη συγγραφική οδό; 

Σας ευχαριστώ πολύ για το ενδιαφέρον σας να διαβάσετε το βιβλίο μου. Το βιβλίο είναι αποτέλεσμα μακροχρόνιας εσωτερικής ενδοσκόπησης, τόσο επιστημονικής όσο και φιλοσοφικής, με την έννοια της κατανόησης των φυσικών διεργασιών αλλά και της κατανόησης της ‘μεσότητας’ δηλ. του μέτρου που αφορά στον σεβασμό των ανθρώπινων και κοινωνικών ορίων, αντίστοιχα. Η συνύπαρξη στο βιβλίο μου των επιστημονικών, δύσκολων, σε πολλά σημεία αναφορών μου, αλλά και των φιλοσοφικών και κοινωνικών προσεγγίσεων προέκυψε ως προσωπική ανάγκη να ερμηνεύσω ή καλύτερα να προσεγγίσω τα επιστημονικά προβλήματα στα οποία οι θετικές επιστήμες λειτουργούν πολλές φορές με αξιώματα και παραδοχές. Επίσης η επιστημονική στατιστική προσέγγιση δε με ικανοποιούσε από τα φοιτητικά μου χρόνια και οι κατανομές των γεγονότων άφηναν πολλά ερωτήματα στην προσέγγιση της αλήθειας. Ο ‘παππούς’ στο βιβλίο μου εμφανίσθηκε ως εννοιολογική οντότητα  και αποτελούσε φιγούρα αλλά και σύμβολο μάθησης και διδασκαλίας μέσα από την συσσωρευμένη σοφία και πείρα. Η βιβλιοθήκη και ο εγγονός ή καλύτερα ο νεαρός επιστήμονας αποτελούσαν τα συμπληρωματικά στοιχεία των συμμετεχόντων στην εικόνα. Επίσης ήταν τα κανάλια μεταφοράς των γνώσεων και της διαχρονικής σοφίας μέσα στο περιβάλλον της βιβλιοθήκης, όπου τα βιβλία ήταν οι φυσικοί σύμμαχοι του ‘παππού’, αλλά και τα εργαλεία του νέου επιστήμονα για την κατανόηση πολύπλοκων ερωτημάτων. Τέλος ο καθρέπτης. Πάντα ψάχνουμε να αντικρίσουμε το είδωλο των διαλεκτικών μας αντιθέσεων, αυτό δηλαδή το οποίο μάς οδηγεί στην αυτογνωσία και να συζητήσουμε μαζί του. Ο καθρέπτης δεν είναι τίποτα άλλο από το πάζλ των εικόνων του εαυτoύ μας σε κάθε δεδομένη στιγμή ή περίοδο της ζωής μας και εμφανίζεται όταν είμαστε έτοιμοι να τον αντικρίσουμε. Οι εικόνες στον καθρέπτη στην αρχή είναι ορατές, στη συνέχεια θολώνουν και επανέρχονται σε υψηλότερη ‘ανάλυση’ και πάντα διαφορετικές, ακολουθώντας το μονοπάτι των δικών μας επιλογών και δείχνοντας τον βαθμό της αυτογνωσίας αλλά και ελευθερίας που κατακτάμε με τη συνεχή μας προσπάθεια. Η επιλογή αυτού του τρόπου συγγραφής αποτελούσε για εμένα ανάγκη έκφρασης και αναφοράς σε γεγονότα, επιστημονικά δεδομένα και πρότυπα γνώσης, τα οποία καθοδηγούσαν αλλά και ταλαιπωρούσαν τις μνήμες μου από τη μικρή μου ηλικία - τις ταλαιπωρούν ακόμα και σήμερα – και έπρεπε να εκφρασθούν. Το βιβλίο αυτό και η δομή που επέλεξα ικανοποιούν σε μεγάλο βαθμό την ανάγκη αυτή. 

Σε ποιους θεωρείτε πως απευθύνεται το βιβλίο σας; Αν θέλετε τη δική μου ταπεινή άποψη, εκτός από ορισμένα κεφάλαια, που ενδεχομένως απαιτούσαν ειδικευμένες γνώσεις, το υπόλοιπο βιβλίο διαβάζεται με εξαιρετικό ενδιαφέρον. 

Το βιβλίο ‘ζει’ με τον συγγραφέα, από τη γέννησή του, και ο συγγραφέας ζει μαζί του.  Ο συγγραφέας δεν μπορεί και δεν πρέπει να επιλέξει το αναγνωστικό κοινό. Είναι λάθος να προηγείται η επιλογή του αναγνωστικού κοινού και εν συνεχεία η συγγραφή του βιβλίου, με εξαίρεση τα εκπαιδευτικά και τα επιστημονικά βιβλία. Το αναγνωστικό κοινό αποτελείται από ανθρώπους όπου ο καθένας παρουσιάζει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Τις ανάγκες και τις απαιτήσεις του κάθε ανθρώπου πρέπει να μπορεί να ξεκλειδώσει ένα βιβλίο. Η διαδικασία αυτή ξεκινάει από τον τίτλο του βιβλίου που δημιουργεί το πρώτο ερέθισμα. Απαιτούνται τα κατάλληλα ερεθίσματα αλλά και ο κατάλληλος χρόνος για την ενεργοποίηση του αναγνώστη. Η προσφορά της ‘πληροφορίας’, της όποιας ‘πληροφορίας’  μέσα από το βιβλίο, ενεργοποιεί τον αναγνώστη και, αν είναι ευαίσθητος δέκτης σε κάποιες από τις ενότητες του βιβλίου, ωφελείται από αυτές. Υπάρχουν βιβλία που έχουμε όλοι διαβάσει που μπορούν να μας ωφελήσουν στο σύνολο τους, μπορούν όμως και να μας προσφέρουν γνώση ή και σημαντικά ερεθίσματα σε επιμέρους τμήματά τους, ξεκλειδώνοντας πόρτες του νου και της ψυχής μας. Ο κάθε ένας από εμάς μπορεί να διαβάσει ένα βιβλίο ή να παρατηρήσει ένα έργο τέχνης με διαφορετική ματιά. Αν ο συγγραφέας ή ο καλλιτέχνης κατορθώσει να προσεγγίσει τον ‘επισκέπτη’ ενός βιβλίου ή ενός έργου τέχνης μέσα από τις άπειρες εκφάνσεις συναισθημάτων και νοητικών αναγκών, τότε το έργο έχει πετύχει τον σκοπό του και έχει βρει το κοινό του, όχι πληθυσμιακά, αλλά ατομικά. Η αλυσίδα επικοινωνίας και τα κοινωνικά δίκτυα θα ενεργοποιηθούν αυτόματα, θα αυτό-οργανωθούν και θα  δημιουργήσουν το αναγνωστικό κοινό στο οποίο απευθύνεται το βιβλίο και για το οποίο με ρωτήσατε. Τα ποιοτικά αλλά αν θέλετε και τα ποσοτικά χαρακτηριστικά του βιβλίου αποτιμώνται μέσα από την διαχρονικότητά του. 

Γράφετε για την έμφυτη ικανότητα κάποιων ανθρώπων να παράγουν Τέχνη ή να μπορούν να διακρίνονται σε διάφορους τομείς. Αν κατάλαβα σωστά, αναφέρεστε σε κάποιο αρχέγονο παρελθόν που διαδραματίζει καίριο ρόλο στον ανθρώπινο εγκέφαλο και ενδεχομένως καθορίζει την πορεία ορισμένων ατόμων. Μπορείτε να μας το εξηγήσετε πιο απλουστευμένα; 

Πολύ καλά το θέτετε. Πάντα με απασχολούσε το θέμα γιατί κάποιοι άνθρωποι παρουσιάζουν ιδιαίτερες ικανότητες. Θα μπορούσα να αναφέρω τομείς, όπως της επιστήμης, των τεχνών, της πολιτικής, της δημιουργίας. Υπάρχουν άνθρωποι με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που η κοινωνία τούς θεωρεί, και σωστά, ως ιδιαίτερα ικανούς συνανθρώπους μας. Γιατί κάποιος μπορεί και κατανοεί εύκολα μαθηματικές έννοιες, έχει δηλαδή την ικανότητα αντίληψης του χώρου, των συμβόλων, με μεγαλύτερη ευκολία από κάποιον άλλον; Άλλος συνάνθρωπός μας μπορεί να χειρίζεται εύκολα δημόσια θέματα και να έχει ικανότητες στη διαχείρισή τους και να ασχολείται π.χ. με την πολιτική. Και οι δύο είναι χρήσιμοι και ικανοί, αλλά και πολλοί άλλοι, όπως ποιητές, καλλιτέχνες, δημιουργοί. Πού όμως οφείλονται αυτές οι έμφυτες εν πολλοίς ικανότητες; Κατά τη γνώμη μου, η οποία αναφέρεται μέσα στο βιβλίο, οι ιδιαίτερες αυτές ικανότητες έχουν γενετικό υπόβαθρο, το οποίο ενισχύεται ή αντιθέτως αποδυναμώνεται από το περιβάλλον. Θα αναρωτιόταν κάποιος, όλα δηλαδή καθορίζονται από τα γονίδια μας τα οποία μεταφέρουν τις πληροφορίες που στον μακρόκοσμο (στον κόσμο που ζούμε και βλέπουμε) εμφανίζονται ως ανθρώπινες δράσεις και συμπεριφορές; Οι επιστήμες σε διάφορα πεδία, έχουν προσθέσει σημαντικές γνώσεις, όπως την προσέγγιση της κατάστασης που χαρακτηρίζεται ως ‘ισορροπία’. Δεν θα το αναλύσω, αλλά θα προσθέσω και τις καταστάσεις ‘μη ισορροπίας’. Οι καταστάσεις ‘μη ισορροπίας’, σε ένα βιολογικό σύστημα, όπως είναι ο ανθρώπινος οργανισμός, ειδικά ο ανθρώπινος εγκέφαλος, το νευρικό μας σύστημα κ.λπ.. είναι δυναμικές καταστάσεις οι οποίες εξελίσσονται συνεχώς και παράγουν πρωτότυπα αποτελέσματα. Σε καταστάσεις ‘μη ισορροπίας’ λοιπόν τα συστήματα, όπως π.χ. ο ανθρώπινος εγκέφαλος, παράγουν σημαντικό έργο και νέες συμπεριφορές και δεξιότητες, προσπαθώντας να προσαρμοσθούν και να εξελιχθούν. Οι ιδιαίτερες λοιπόν ανθρώπινες ικανότητες, κατά τη γνώμη μου, σχετίζονται με τις  καταστάσεις ‘μη ισορροπίας’ οι οποίες για κάποιους λόγους εμφανίζονται σε συγκεκριμένους ανθρώπους λόγω γονιδίων αλλά και λόγω του κατάλληλου περιβάλλοντος στο οποίο μεγαλώνουν και τις οποίες δεν μπορούμε εύκολα να διακρίνουμε. Για να απαντήσω λοιπόν περιληπτικά, το αρχέγονο παρελθόν είναι το γενετικό μας υπόβαθρο που καθορίζει εν πολλοίς τις ιδιαίτερες ανθρώπινες δεξιότητες, οι οποίες σχετίζονται με δυναμικές καταστάσεις ‘μη ισορροπίας’ και επηρεάζονται από το περιβάλλον. Η σύγχρονη επιστήμη έχει προσεγγίσει αυτές τις καταστάσεις ‘μη ισορροπίας’ με φυσικές και μαθηματικές παραμέτρους και τις έχει ερμηνεύσει πειραματικά καθώς και πώς επηρεάζουν την ανθρώπινη βιολογία και τις  ανθρώπινες δεξιότητες. 

Στις καθημερινές μας συζητήσεις συχνά λέμε ότι όσο πιο μορφωμένος είναι κάποιος τόσο πιο απλός είναι στη ζωή του. Στο βιβλίο σας διαβάσαμε παρομοίως ότι όσο εμβαθύνουμε στην επιστημονική γνώση, τόσο καλύτερα θα γνωρίσουμε τον εαυτό μας και τις αδυναμίες του. Κι όμως σε κάθε έκφανση της ζωής μας η ημιμάθεια πρωταγωνιστεί. «Απρόβλεπτη έκπληξη» το ονομάζετε, όταν δεν επιβραβεύονται οι προσπάθειες στα πλαίσια των κοινωνικών προτεραιοτήτων... Πείτε μας δυο λόγια περί τούτου; 

Καταλαβαίνω το σκεπτικό της ερώτησής σας. Οι περισσότεροι από εμάς θεωρούμε ότι η όποια προσπάθειά μας πρέπει να επιβραβεύεται από την κοινωνία, από την πολιτεία και μάλιστα απαιτούμε πολλές φορές να μεταφράζεται με βάση τις δικές μας ανάγκες και τις δικές μας απαιτήσεις. Τελικά, τα πράγματα δεν είναι έτσι. Η όποια επιτυχία μας πρέπει να θεωρείται ως αντίδωρο προς την κοινωνία που ανήκουμε και αυτό σημαίνει υπέρβαση του εγώ μας, υπέρβαση των αδυναμιών μας, μόρφωση, κυρίως παιδεία. Η μη επιβράβευση με την υλική διάσταση που συνήθως έχουμε στο μυαλό μας είναι η ‘απρόβλεπτη έκπληξη’ η οποία στην πραγματικότητα δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη, αλλά κοινό τόπο στις προσπάθειές μας. Αν αυτό το κατανοήσουμε δε θα απαιτούμε τη μετάφραση της όποιας προσπάθειας και επιτυχία μας,  ως κοινωνικά αναγνωρίσιμη και βραβευμένη υλικά, αλλά ως κοινωνικά αναγνώσιμη. Η επιβράβευσή μας θα είναι η μετάβαση από μια κοινωνική κατάσταση σε μια καλύτερη, προς όφελος όλων μας. Η κοινωνία, η πολιτεία γνωρίζει πώς να αναγνωρίζει, είτε ενστικτωδώς, είτε μέσα από θεσμούς και κανόνες την προσφορά των μελών της. Θα πρέπει να είμαστε ευτυχείς όταν, με βραβεύσεις αναγνώρισης της προσφοράς μας και όχι με βραβεύσεις ικανοποίησης των φιλοδοξιών μας, δημιουργούμε πρότυπα συμπεριφοράς, ειδικά στους νέους ανθρώπους. Θα αναφερθώ στον μεγάλο μας στοχαστή Νίκο Καζαντζάκη διαλέγοντας από την ‘Ασκητική’ του, το παρακάτω:  ‘Όταν υψώνεσαι σε μια γενναία πράξη, η ράτσα σου ολάκερη υψώνεται και αντριεύει’. 

Αναφέρεστε στα θετικά που έχει αποφέρει στην ανθρωπότητα η επιστημονική έρευνα. Πολλές φορές ωστόσο σημαντικά επιστημονικά επιτεύγματα ενδεχομένως γεννήθηκαν μέσα από παράνομες δραστηριότητες χωρίς κανέναν ηθικό φραγμό. Θα φέρω ως παράδειγμα αναφορές για πειραματικούς εμβολιασμούς στην Αφρική, τα αμερικανικά πειράματα στο «Πρότζεκτ της Γουατεμάλα» ή ακόμα και τον διαβόητο Δρ Γιόζεφ Μένγκελε του Άουσβιτς. Πόσο αθώα τελικά ήταν η εξελικτική πορεία της επιστήμης;   

Αντιλαμβάνομαι την ερώτησή σας και τις μνήμες που μεταφέρουν όλα όσα αναφέρετε. Η επιστήμη υπάρχει για να εξυπηρετεί τον άνθρωπο και τις ανθρώπινες αξίες. Η επιστήμη έχει ηθική και η ηθική της είναι οι ανθρώπινες αξίες. Η συνειδητή χρήση των επιστημονικών εργαλείων, της επιστήμης και της έρευνας με στόχο την εφαρμογή της εναντίον της ανθρωπότητας είναι απαράδεκτη και καταδικαστέα. Η χρήση επιστημονικών μεθόδων και εργαλείων εναντίον του ανθρώπου ως ύπαρξη και ως προσωπικότητα αποτελούν εγκλήματα καταδικαστέα από την επιστημονική κοινότητα, αυτό είναι σαφές. Υπήρξαν ‘επιστήμονες’ στο παρελθόν οι οποίοι δεν μπόρεσαν να διακρίνουν το περιβάλλον και τις κοινωνικές ανάγκες οι οποίες υπερτερούν οποιασδήποτε επιστημονικής προσπάθειας ή και ανακάλυψης. Οι κοινωνικές ανάγκες και ο άνθρωπος ως διαχρονική αξία δεν μπορεί να αποτιμηθεί με κανέναν τρόπο και ιδιαίτερα η ανθρώπινη ζωή. Το πνεύμα, η σκέψη, η επιστημονική ενόραση ήταν και είναι πάντα ελεύθερα να παράγουν έργο, τέχνη, επιστήμη, πολιτισμό. Δεν μπορούν να εγκλωβισθούν σε μικρόψυχες και ανελεύθερες κατευθύνσεις και σε αυταρχικές λογικές και συμπεριφορές. Η Επιστήμη ήταν και θα είναι πάντα ταυτόσημη με την ελευθερία. Οι επιστήμονες έχουμε την ευθύνη και την υποχρέωση να διαφυλάξουμε τα αγαθά που η έρευνα και η τεχνολογία προσπορίζει και να τα επιστρέψουμε στην κοινωνία και στον άνθρωπο. 

Διαβάσαμε με μεγάλη προσοχή τις αναφορές σας για τον μη ορατό κόσμο, τον μικρόκοσμο και πώς αυτός μπορεί να καθορίσει σημαντικές διεργασίες που γίνονται στον πλανήτη μας. Με προεκτάσεις επιστημονικές, κοινωνικές, ιατρικές, θεολογικές κ.ά Κι επειδή είναι αρκετά επίκαιρο το θέμα, ο COVID-19 δεν είναι επίσης μια “οντότητα” που ανήκει σε αυτόν τον μικρόκοσμο; Κι αν ναι, είναι πράγματι ένα δημιούργημα μιας φύσης που “εκδικείται” ή υπάρχει ευθύνη και στον ανθρώπινο παράγοντα; Η γνώμη σας θα μας διαφώτιζε ιδιαίτερα. 

Πολύ σημαντικό και επίκαιρο ερώτημα. Το βιβλίο αναφέρεται και εντοπίζει ως κεντρικό του διακύβευμα την ‘συνομιλία’ ανάμεσα στον μικρόκοσμο (τον κόσμο που δεν είναι ορατός σε εμάς) και τον μακρόκοσμο (τον κόσμο που βλέπουμε γύρω μας). Πως γίνεται αυτή η συνομιλία; Με ποιους όρους; Πώς εμείς μπορούμε να παρέμβουμε σε αυτή; Αποτελούν ερωτήματα διαχρονικά και όχι  απλές ερωτήσεις. Υπάρχει μια απόσταση ανάμεσα στους πραγματικούς νόμους του μικρόκοσμου και στους φυσικούς νόμους του μακρόκοσμου. Η επιστήμη έρχεται ως εργαλείο για να μας προσφέρει τη μεθοδολογία και τις αποδείξεις των διεργασιών που επιτελούνται στον μικρόκοσμο και η επιστήμη πάλι αποτελεί το κανάλι της ‘συνομιλίας’ μας με αυτόν. Ο SARS-CoV-2, αποτελεί μέρος του μικρόκοσμου. Μεγάλωσε, αναπτύχθηκε και απέκτησε ‘μνήμες’ και γενετικές πληροφορίες με βάση τους νόμους και τις διεργασίες στον μικρόκοσμο. Άρα η προσπάθειά μας είναι να κατανοήσουμε πως ο ιός αυτός ’αναπτύχθηκε’, με ποιους νόμους,  τι πληροφορίες μεταφέρει ως πληροφοριακό υλικό (γενετικό του αποτύπωμα) και πώς αυτό εμείς θα το μεταφράσουμε με βάση την επιστήμη μας, σε φάρμακα, σε εμβόλια κλπ. Αρχίζει δηλ. η προσπάθεια να κατανοήσουμε τη γλώσσα του μικρόκοσμου δηλ. τη γλώσσα του SARS-CoV-2, να συνομιλήσουμε μαζί του και να αποκαλύψουμε τα όπλα για να τον τιθασεύσουμε. Η συνομιλία αυτή είναι δύσκολη και χρονοβόρα. Το άλλο γεγονός,  που πρέπει να αναφέρω και σχετίζεται με τον ιό, αφορά στον σεβασμό των φυσικών διεργασιών που επιτελούνται στον μικρόκοσμο και που δεν τις βλέπουμε. Ό,τι δεν βλέπουμε δε σημαίνει ότι δεν υπάρχει και άρα πρέπει να αδιαφορούμε και να το καταστρέφουμε. Τότε η φύση για να επιβιώσει, δημιουργεί μηχανισμούς αντιρρόπησης και παράγει, χωρίς εμείς να το βλέπουμε, ανθεκτικούς και επιθετικούς ιούς, μολυσματικά βακτήρια, νοσογόνους παράγοντες εναντίον του ανθρώπινου ‘εισβολέα’. Ο σεβασμός στη φύση και η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί το πραγματικό όπλο για την επιβίωση μας και τον μοναδικό τρόπο επικοινωνίας με τον μικρόκοσμό μας. Η επιστήμη θα λειτουργήσει ως ο σύνδεσμος της σπουδαίας αυτής, άχρονης και άναρχης ‘συνομιλίας’. 

Αναδεικνύετε το κοντράστ ανάμεσα στη φύση και την τεχνολογία. Από τα πολύ παλιά χρόνια ο άνθρωπος αναζητά την αλήθεια των πάντων και προσπαθεί να “μιμηθεί” τους μηχανισμούς της φύσης. Σαν “Μικροί θεοί”, όπως λένε κάποιοι, που παρεμβαίνουν στα πάντα... Πόσο κοντά είναι να πούμε ότι τελικά τα ξέρουμε όλα; Και δεν αναφέρομαι στην τεχνολογική εξέλιξη, αλλά στην διερεύνηση της φύσης. Μήπως αυτό είναι μια ουτοπία; 

Ας μου επιτρέψετε να πω κάτι που είναι γνωστό, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, και το θεωρούμε ως κοινότοπη φράση. Δε γνωρίζουμε τίποτα ή γνωρίζουμε ελάχιστα από τις δυναμικά εξελισσόμενες φυσικές διεργασίες, στον μικρόκοσμο. Το τι συμβαίνει στον κόσμο που ζούμε δηλ. στον μακρόκοσμο είναι στην πραγματικότητα οι ‘προβολές’ της αλήθειας με επιστημονική μετάφραση για να τις καταλάβουμε, του τι συμβαίνει στον μικρόκοσμο. ‘Οι άνθρωποι μπορούν να έχουν γνώμη αλλά όχι γνώση’, σύμφωνα με την κοσμογονία του Ξενοφάνη. ‘Αυτά τα οποία λένε οι άνθρωποι δεν είναι παρά ‘δοξασίες’ δηλ. κάτι που είναι πιθανόν να μοιάζει με την αλήθεια’. Και συνεχίζει ο φιλόσοφος: ‘Οι θεοί δεν τα έδειξαν όλα εξ αρχής, αλλά οι άνθρωποι με αναζήτηση πιθανόν να τα βρουν’. Χρειάζεται συνεχής, επίμονη και με σεβασμό ‘συνομιλία’ με τη φύση, με τους οργανισμούς και με τα γεγονότα που εξυφαίνονται σε αυτή, χωρίς εμείς να μπορούμε να τα δούμε. Η πολυπλοκότητα των φυσικών διεργασιών στον μικρόκοσμο και η κβαντική λογική των φαινομένων και της εξέλιξης, μέσα από την αρχή της απροσδιοριστίας του μεγάλου Χάιζενμπεργκ, αντικαθιστά την αιτιότητα της κλασσικής φυσικής του μακρόκοσμου, με την τυχαιότητα των γεγονότων του μικρόκοσμου. Και πάλι με τον Νίκο Καζαντζάκη από την ‘Ασκητική’ του: ‘Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο· καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο· το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε ζωή’. Τι μπορούμε να προλάβουμε να γνωρίσουμε, να μάθουμε, μέσα σε μια φωτεινή αναλαμπή, ανάμεσα στην άβυσσο του πριν και του μετά; Ίσως πολύ λίγα, σίγουρα όμως μπορούμε να μάθουμε να είμαστε ταπεινοί και ευγνώμονες. 

Πολύ εύστοχα αναφέρεστε εκτενώς στη συνεργασία Φιλοσοφίας και Επιστήμης προκειμένου να αποσαφηνιστεί ποια είναι η «Αρχή» των πάντων. Ποια η “άγνωστη” δύναμη που οργάνωσε τόσο σωστά το σύμπαν και τους φυσικούς νόμους. Τον μικρόκοσμο και τον μακρόκοσμο, που τόσο όμορφα περιγράφετε. Θα θέλαμε πολύ να ακούσουμε τη δική σας γνώμη. Μπιγκ Μπανγκ λοιπόν ή Θεός; 

Ναι, να σας πω. Δεν αρεσκόμουν ποτέ να βλέπω τη μια όψη του νομίσματος. Φανταστείτε ένα νόμισμα στο αέρα και εμείς να προσπαθούμε να μελετήσουμε ή να αποφανθούμε για την μία ή την άλλη του όψη. Το νόμισμα είναι το ίδιο και οι όψεις του ξεχωριστά δεν έχουν σημασία για μελέτη. Το ίδιο το νόμισμα δε θα έχει αξία αν απομονώσουμε την κάθε μια όψη του ξεχωριστά. Στο βιβλίο μου αναφέρομαι καθαρά στην άχρονη και άναρχη σοφία δημιουργίας των κτισμάτων του κόσμου συνολικά, και στο μεγαλείο της σοφίας που δημιούργησε τους κόσμους και τα σύμπαντα. Ο μονοθεϊστής φιλόσοφος Ξενοφάνης ο οποίος ήταν ο πρώτος ουσιαστικά επιστήμονας θεολόγος και οι απόψεις του αποτέλεσαν αφετηρία για πολλούς επιστήμονες από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, ασχολήθηκε με το θέμα του Θεού, ‘Εις θεός εν τε θεοίσι και ανθρώποισι μέγιστος’. Επίσης η  ύπαρξη τάξης και τα επίπεδα τάξης και αρμονίας που συνάδουν με τη λογική της δημιουργίας των κτισμάτων, με βάση την λειτουργικότητά τους, σχετίζονται άμεσα με τη σοφία των άγνωστων και θαυμαστών φυσικών νόμων στον μικρόκοσμο και στον μεγάκοσμο (δηλ. σύμπαν). Η  επιστήμη προσπαθεί να προσεγγίσει την αλήθεια διατυπώνοντας θεωρίες και στη συνέχεια αποδείξεις μέσα από τις μετρήσεις με βάση τα ανθρώπινα μέτρα και τους νόμους που μπορούμε ως ανθρώπινα όντα να κατανοήσουμε. Οι νόμοι όμως του μικρόκοσμου και του μεγάκοσμου ως αρχέγονα εργαλεία πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι αποτελούν την υπέρτατη και υπεράνθρωπη σοφία του άναρχου και άχρονου όντος, η πίστη στο οποίο γεννά την έννοια του Θεού. 

Κλείνετε το βιβλίο σας νοσταλγικά και ευαίσθητα, με τρόπο που θα ζήλευε κι ένας λογοτέχνης. Με μηνύματα για την αξία της μάθησης, της γνώσης, των οικογενειακών προτύπων. Μάλιστα ορθά αναφέρεστε στα θετικά της ανάγνωσης βιβλίων, που βοηθούν τα παιδιά να ονειρεύονται με περισσότερες εικόνες. Ποια θεωρείτε ότι είναι η διαφορά ανάμεσα στην οπτική “τροφή” της τηλεόρασης και του ιντερνέτ, από ένα καλό βιβλίο; 

Το βιβλίο αποτελεί πραγματική δημιουργία και μπορούμε να το έχουμε μαζί μας, όσο ζούμε. Το άγγιγμά του, η μυρωδιά του, το ξεφύλλισμα, οι σημειώσεις πάνω στο χαρτί, το μολύβι ή η πέννα γραφής άγουν τον εγκέφαλο και το νου. Δημιουργούν συναισθήματα και μνήμες. Υπάρχει μια διδακτορική διατριβή της συγχωριανής μου από την Φουρνή Λασιθίου της Κρήτης, σημαντικής ιέρειας των γραμμάτων, της Μαρίκας Αμαριώτου, δασκάλας την εποχή του 1930, πριν τον πόλεμο, η οποία είχε μεταφρασθεί στα Ελληνικά με τον τίτλο ‘Η αγωγή της γραφής’. Η συγγραφέας αναφερόταν στην αξία της γραφής και πώς ο εγκέφαλος δημιουργεί και εξελίσσει λειτουργίες τις οποίες μεταφέρει μέσω του νευρικού συστήματος, ως δεξιότητες στους μαθητές. Ο εγκέφαλος είναι ένα λειτουργικό αόρατο και απόλυτα οργανωμένο δίκτυο πληροφοριών υπέρτερο των σημερινών διαδικτυακών μέσων. Χρήσιμη η τεχνολογία και απαραίτητη. Βοηθάει να γίνει η ζωή μας καλύτερη, να σωθούν ανθρώπινες ζωές μέσω της τηλε-ιατρικής, της ρομποτικής χειρουργικής, της τεχνητής νοημοσύνης. Τα συστήματα επικοινωνίας και μεταφοράς της γνώσης και της βιβλιογραφίας αναδεικνύουν την ταχύτητα με την οποία οι νέες γενιές διδάσκονται, αποκτούν εργαλεία εκπαίδευσης και νέες δεξιότητες. Δεν υπάρχει καμία διαφωνία για την εξέλιξη αυτή και δουλεύουμε όλοι στο να γίνει καλύτερη. Σε μικρές ηλικίες κυρίως – και όχι μόνο - πιστεύω στη χρησιμότητα του ρόλου του βιβλίου, πιστεύω στον ρόλο της γραφής, στην επαφή των νεαρών μαθητών με τον φυσικό τους δάσκαλο, αλλά και με τις παραδοσιακές μεθόδους εκπαίδευσης και διαπαιδαγώγησης. Η βιβλιοθήκη, τα βιβλία, πρέπει να υπάρχουν σε κάθε σπίτι, μιας και το βιβλίο αποτελούσε πάντα τον σύντροφο του ανθρώπου. 

Θα σκεφτόσασταν ποτέ να γράψετε ένα λογοτεχνικό βιβλίο; Πιστεύω ότι έχετε όλα τα εχέγγυα να το κάνετε. 

Η συγγραφή ενός βιβλίου αποτελεί ένα πραγματικό ταξίδι στον χρόνο. Τελικά διαπιστώνεις ότι ο χρόνος δεν υπάρχει, όταν γράφεις ένα βιβλίο. Υπάρχουν μόνο οι μνήμες, οι ευαισθησίες, οι στιγμές που αποτυπώνουν τα συναισθήματα και που πρέπει να εξωτερικεύσεις, που πρέπει να μεταφέρεις με όχημα το βιβλίο. Είναι σπουδαίο το να γράφεις, είναι σπουδαιότερο το να αποτυπώνεις μνήμες και γεγονότα με λογοτεχνικό και ευαίσθητο τρόπο. Δε γνωρίζω αν θα γράψω κάποια στιγμή ένα καθαρά λογοτεχνικό βιβλίο. Γνωρίζω όμως με ποιο τρόπο θα το γράψω. Χρησιμοποιώντας, μνήμες, ευαισθησία και σεβασμό στους ανθρώπους που έζησα και αγάπησα. 

Σας ευχαριστούμε πολύ για τις απαντήσεις σας καθώς και για την αδιαμφισβήτητη προσφορά σας στο επιστημονικό γίγνεσθαι της χώρας μας. 

Αγαπητέ κ. Ακριτίδη, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για τη συνέντευξη και τη δυνατότητα που μου δώσατε να μεταφέρω μέσα από τις εύστοχες ερωτήσεις σας το περιεχόμενο του βιβλίου μου, με όσο μπορούσα καλύτερα, εύληπτο τρόπο. Καλή δύναμη στο έργο σας με υγεία. 

Για το apostaktirio.gr
Αλέξανδρος Ακριτίδης
Συγγραφέας – Πτυχιούχος Ανθρωπιστικών Σπουδών    

Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ Η ΣΙΩΠΗ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ
Κωνσταντίνος Ν. Δεμέτζος 
 Εκδόσεις Παρισιάνου

ISBN 9789605834579
Σελίδες 256
Έτος έκδοσης 2019 

Σελίδα του βιβλίου: https://www.parisianou.gr/en/products/η-φωνη-τησ-επιστημησ-και-η-σιωπη-τησ-φυσησ-1η-εκδ?option_variant_id=0 

Ο Κωνσταντίνος Ν. Δεμέτζος είναι Καθηγητής της Φαρμακευτικής Τεχνολογίας και Νανο-τεχνολογίας του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (www.demetzoslab.gr). 

Οι μετεκπαιδεύσεις του αφορούσαν σε ερευνητική δραστηριότητα στον τομέα της υγείας σε Πανεπιστήμια στης Ευρώπης και της Αμερικής. Η πρωτοτυπία της έρευνάς του οδήγησε στην απονομή Διεθνών αλλά και Εθνικών διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, με κύριο αντικείμενο τα νανοτεχνολογικά φάρμακα κατά του καρκίνου. 

Το ερευνητικό έργο του έχει διεθνή αναγνωρισιμότητα και υπάρχουν περισσότερες από 6000 αναφορές που αφορούν σε αυτό. Ο συνολικός αριθμός των δημοσιεύσεων σε Διεθνή επιστημονικά περιοδικά είναι μεγαλύτερος από 250, ενώ οι ανακοινώσεις σε Διεθνή και Ελληνικά Συνέδρια υπερβαίνουν τις 400. 

Υπό την άμεση επίβλεψή του έχουν εκπονηθεί δεκάδες Διδακτορικές Διατριβές, Διπλώματα Μεταπτυχιακής Ειδίκευσης και Πτυχιακές εργασίες, ενώ έχει διδάξει σε θερινά ευρωπαϊκά σχολεία.  

Έχει βραβευτεί σε επιστημονικά συνέδρια κι έχουν βραβευθεί τα βιβλία του (μονογραφίες) που αφορούν στην φαρμακευτική νανοτεχνολογία. 

Συμμετέχει ως μέλος Οργανωτικών Επιτροπών αλλά και ως Πρόεδρος Διεθνών και Ευρωπαϊκών επιστημονικών Συνεδρίων, ενώ είναι αξιολογητής σε πολλές επιτροπές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και έχει συμμετοχή ως κριτής επιστημονικών εργασιών σε περισσότερα από 40 επιστημονικά περιοδικά. 

Είναι Διευθυντής του εργαστηρίου της Φαρμακευτικής Τεχνολογίας του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Πρόεδρος της Ελληνικής Φαρμακευτικής Εταιρείας (ΕΦΕ), Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Νανοτεχνολογίας (ΕΛΕΝΕΠΥ) και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου (ExCo) στην European Federation for Pharmaceutical Sciences (EUFEPS), αναλαμβάνοντας το χαρτοφυλάκιο του συντονισμού των επιστημονικών δικτύων (Network coordinator) (2014-2016). 

Επίσης έχει συν-οργανώσει Διατμηματικό Μεταπτυχιακό πρόγραμμα “NANOMEDICINE” στο οποίο είναι Αν. Διευθυντής. Εκτός των μονογραφιών του, έχει συμμετάσχει στην μετάφραση κι έχει επιμεληθεί διεθνή επιστημονικά διδακτικά συγγράμματα, τα οποία δίνονται στους φοιτητές των Πανεπιστημίων της Ελλάδος. 

Το 2018 η Ακαδημία Αθηνών του απένειμε Βραβείο για το επιστημονικό του έργο στην Φαρμακευτική Νανοτεχνολογία και για το βιβλίο του «Pharmaceutical Nanotechnology. Fundamentals and Practical Applications; Φαρμακευτική Νανοτεχνολογία. Βασικές αρχές και πρακτικές εφαρμογές». Το σκεπτικό της βράβευσης ήταν: ‘ Το έργο του τιμώμενου έχει την αρετή του νέου και πρωτοτύπου και παρέχει διεπιστημονικές προσεγγίσεις που αφορούν τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη καινοτόμων νανοσυστημάτων μεταφοράς φαρμάκων και θεραπευτικών βιομορίων για την θεραπεία των νόσων».