«Αδέσποτο φώς» ονομάζεται το νέο μυθιστόρημα του Νίκου Σακκά και περιγράφει τις παράλληλες ιστορίες δύο συγκεκριμένων χαρακτήρων, πάνω στους οποίους χτίζεται ένας ολόκληρος κόσμος. Ένας κόσμος ενδόμυχος, παράξενος, σιωπηλός, γεμάτος περιπέτειες και ανατροπές. Μια όμορφη κοπέλα από τη Ρουμανία, που δραπετεύει από το καθεστώς της χώρας της για μια καλύτερη ζωή στην Ελλάδα και ένας Έλληνας που, μετά από μια ερωτική απογοήτευση, κρατάει μια σκληρή στάση απέναντι στην αγάπη και το συναίσθημα. Έννοιες που μοιάζει να τις έχει αποβάλει δια παντός απ’ τη ζωή του.  Το ίδιο αποστασιοποιημένη απ’ την αγάπη είναι ωστόσο και η νεαρή Ρουμάνα, η οποία ψάχνει διαρκώς τρόπους να προσδιορίσει και να κατανοήσει το νόημα της ζωή της, χωρίς όμως επιτυχία.  Αυτά τα δυο παράξενα “τρένα”, που ταξιδεύουν παράλληλα με τους δικούς τους αυτόνομους ρυθμούς, κάποια στιγμή η μοίρα τα αλλάζει πορεία και τα οδηγεί σε μια ολέθρια σύγκρουση…

Ο Νίκος Σακάς χτίζει ένα βιβλίο χαρακτήρων με τρόπο άκρως ρεαλιστικό. Η παράνομη ζωή, οι δολοπλοκίες και τα μυστικά πάθη, παίρνουν σάρκα και οστά στα μάτια του αναγνώστη. Εκεί που η “αναμάρτητη” κοινωνική συνείδηση δεν θέλει να κοιτάξει και αποστρέφει το πρόσωπό της, ο συγγραφέας διεισδύει σε βάθος και εξανθρωπίζει τους σχεδόν περιθωριακούς ήρωές του. Ναι, έχει αξία να μάθουμε κάτω από ποιες συνθήκες κορίτσια της Ανατολικής Ευρώπης καταφεύγουν στην πορνεία και την παράνομη ζωή. Ναι, έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον να μελετήσουμε τις κατά τόπους κοινωνικές συνθήκες των χωρών απ’ όπου προέρχονται, έτσι ώστε να μπορέσουμε κι εμείς να συγχωρέσουμε και να κατανοήσουμε.

Πίσω από το βιβλίο λοιπόν υπάρχει ένα ειδεχθές background πολιτικών αναταραχών και πολέμων. Οι Ανατολικές χώρες που παλεύουν για να ομαλοποιήσουν τα πολιτεύματά τους και η Βαλκανική χερσόνησος που μαστίζεται από συρράξεις και μετακινήσεις πληθυσμών. Μέσα από τους καπνούς, τα συρματοπλέγματα και τα παγωμένα νερά του Δούναβη, ο συγγραφέας εντοπίζει ήρωες και παρακολουθεί την πορεία τους, περισσότερο ως επίμονος παρατηρητής του έργου παρά ως σκηνοθέτης του. Πολλά είναι τα σημεία που δημιουργούν την εντύπωση στον αναγνώστη, πως οι ήρωες αφήνονται από τον συγγραφέα να ενεργούν αυτόβουλα και όχι καθοδηγούμενοι από μια πένα, αίσθηση που προσδίδει μια υπέροχη αληθοφάνεια στα τεκταινόμενα. Αυτό ίσως οφείλεται στη βιωματική σχέση που μπορεί να έχει ο συγγραφέας με τόπους και πρόσωπα που ενδεχομένως τον έχουν εμπνεύσει, καθώς φαίνεται να γνωρίζει άριστα τα ζητήματα με τα οποία καταπιάνεται.

Γνωρίζοντας όλα τα προηγούμενα έργα του Νίκου Σακά, θεωρώ πως η γραφή του χρόνο με το χρόνο ωριμάζει σαν το παλιό καλό κρασί. Είναι προφανές πως δεν επιδιώκει να προσδώσει μια ιδιαίτερη λογοτεχνική χροιά στον γραπτό του λόγο, γιατί πλέον αυτό γίνεται αυτόματα και υποσυνείδητα. Η γραφή του δηλαδή δεν επιχειρεί να γίνει σκόπιμα επιτηδευμένη ή κάτι ξένο προς τον ίδιο, όπως συχνά παρατηρούμε σε λογοτεχνικά έργα, καθώς έχει  πια αποκτήσει συγκεκριμένη μορφή και ταυτότητα. Ρέει σαν γάργαρο νερό και στολίζεται σαν γυναίκα που ξέρει να φροντίζει τον εαυτό της με ποιότητα και όχι με υπερβολή.

Η ιστορία της Ileana και των κατατρεγμένων συγγενών της, δεν μπορεί να αφήσει κανέναν ανάγνωση ανεπηρέαστο, με όλα τα αρνητικά και θετικά της. Η Ileana είναι η αδερφή μας, η γειτόνισσά μας, η κρυφή ερωμένη μας. Μα πάνω απ’ όλα είναι το σύμβολο της αγωνίστριας και ασυμβίβαστης γυναίκας.

Αλέξανδρος Ακριτίδης

Λογοτέχνης - Πτυχιούχος Ανθρωπιστικών Σπουδών