«Ο κύκλος με τη θάλασσα»

Μαρία Λιάσκα-Μαυράκη

Άνεμος Εκδοτική

Και να που ένα πραγματικό μαργαριτάρι της σύγχρονης Ελληνικής λογοτεχνίας ξεπρόβαλε μέσα από τις παγωμένες θάλασσες της Ιρλανδίας και της Βρετανίας. «Ο κύκλος με τη θάλασσα» ονομάζεται το νέο μυθιστόρημα της Μαρίας Λιάσκα-Μαυράκη με την έννοια ότι ένας ενιαίος νοητός κύκλος περικλείει τις χώρες που θα διαδραματιστεί αυτή η περιπετειώδης και δραματική υπόθεση. Την Κύπρο και την Ιρλανδία.

Μια χαροκαμένη Κύπρια μάνα με το παιδί της, ξενιτεύεται για να εγκατασταθεί σε μια άλλη διχασμένη πατρίδα, την Ιρλανδία, όπου εκεί θα βρεθεί κάτω από την ίδια στέγη με μια ταλαιπωρημένη Ιρλανδή μάνα, η οποία επίσης μεγαλώνει μόνη της το παιδί της. Οι ομοιότητες των δυο χωρών και το κοινό μοτίβο των δυο οικογενειών, έχουν τους σκοπούς τους για τη συγγραφέα. Η καθεμιά ζει το δικό της καθημερινό μαρτύριο μέσα σε μια κοινωνία, η οποία βρίσκεται σε πλήρη αναβρασμό. Η ροή της υπόθεσης εναλλάσσεται διαρκώς από το “τότε” στο “τώρα”, με τη γραφή επίσης να διαφοροποιείται ανάλογα με τη χρονική περίοδο. Στο “2012” αφηγείται η ηρωίδα Δήμητρα σε πρώτο πρόσωπο, ενώ στο μακρύτερο παρελθόν η ίδια η συγγραφέας ως παντογνώστης αφηγητής, σε τρίτο πρόσωπο. Το επίσης εντυπωσιακό όμως είναι πως και οι δυο αφηγήσεις, χρονικά μακριά μεταξύ τους, συγκλίνουν στο τέλος και σχεδόν ενώνονται, δημιουργώντας ένα εκρηκτικό κοκτέιλ εικόνων και συναισθημάτων.

«Ο κύκλος με τη θάλασσα» είναι κυρίως ένα πολιτικό θρίλερ. Ενσωματώνει μέσα του, εκτός από τα γνωστά ιστορικά γεγονότα, και μια ιδεολογία, που άλλοτε διακηρύττει τις πραγματικές αξίες των λαών και άλλοτε καταρρίπτεται μέσα από διάφορες εξτρεμιστικές διαδικασίες. Για τους σινεφίλ, όπως ο υποφαινόμενος, είναι εύκολο να αναγνωρίσεις μέσα στο κείμενο ορισμένες πασίγνωστες υποθέσεις, που έφτασαν στα σπίτια μας μέσω του κινηματογράφου. «Εις το όνομα του πατρός», «Ματωμένη Κυριακή» αλλά και το δραματικό «Hunger», που αναφέρονται στη διαμάχη Προτεσταντών και Καθολικών στην Ιρλανδία, στις άδικες φυλακίσεις, στις σκληρές παρεμβάσεις της Βρετανίας αλλά και στις λανθασμένες “τυφλές” επιθέσεις του ΙΡΑ. Κι εκεί είναι που η συγγραφέας τολμά περισσότερο. Όχι μόνο είναι γνωστής του ιστορικο-πολιτικού background, όχι μόνο περιγράφει σαν αυτόχθονη Ιρλανδή την αστική κοινωνική ζωή της εργατικής τάξης, αλλά πλάθει με προσοχή και ευφυΐα τα ιδεολογικά μανιφέστα των ανταρτών του ΙΡΑ. Μανιφέστα που, άλλοτε εκρηκτικά και άλλοτε μετριοπαθή, εξηγούν στους αναγνώστες πως πίσω από τις επαναστάσεις, πίσω από τους αγώνες, πίσω από τις θυσίες, πάντα θα κρύβονται ιδιοτέλειες, συμφέροντα και προσωπικές επιδιώξεις. Θα ελλοχεύει το παράλογο και το ύποπτο. Όχι πως δεν υπάρχει και η αγνή ιδεολογία, όχι πως δεν υφίστανται οι άδολες προσπάθειες για έναν καλύτερο κόσμο… Εξάλλου θύματα γίνονται όλοι – αυτό μας εξηγεί η συγγραφέας – και οι διώκτες και οι διωγμένοι. Γιατί απλά σε έναν πόλεμο οι απώλειες είναι σημαντικές για κάθε αντιμαχόμενη πλευρά.

Η υπόθεση δομείται σαν αλυσίδα, κρίκο - κρίκο, κάνοντάς μας να διαπιστώνουμε σταδιακά πως τα πάντα συσχετίζονται μεταξύ τους με έναν περίεργο τρόπο. Οι φιλίες, οι αγάπες, οι προδοσίες, οι εξαφανίσεις, η ένοπλη βία. Οι ήρωες αποδομούνται και οι μεγαλόστομες διακηρύξεις καταρρίπτονται. Γιατί; Γιατί έτσι είναι η ζωή, φτιαγμένη από υλικά ευμετάβλητα και ασταθή. Ο κάθε άνθρωπος, κάτω από ορισμένες συνθήκες ή από ιδιαίτερες προϋποθέσεις, μπορεί ν’ αλλάξει ρότα στην πλεύση του ή να βάλει νερό στο κρασί του. Ακόμα κι αν αυτό του αλλοιώνει την προσωπικότητα και του βαραίνει τη συνείδηση. Τελικά μήπως τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται;

Είναι από τις λίγες φορές που βλέπω ένα βιβλίο να έχει από την αρχή ξεκάθαρο στόχο και να ξέρει που βαδίζει. Με ώριμο και προσεγμένο τρόπο η συγγραφέας σχηματίζει μια υπόθεση στεγανή από κάθε σημείο. Με σφιχτοδεμένη δομή, με σημασία στην  λεπτομέρεια, με άριστη προσαρμογή στα γεωγραφικά, κλιματικά και κοινωνικά δεδομένα. Ένα θρίλερ, πολιτικό, αστυνομικό, μα συνάμα ψυχολογικό.

Ποτέ δεν ήμουν υπέρ του happy end στα βιβλία. Κι αυτό γιατί είμαι από τη φύση μου ορθολογιστής και γνωρίζω πως η πραγματική ζωή μπορεί να ολοκληρώνει τους κύκλους της με ανατροπές αλλά και με πόνο. Η Μαρία Λιάσκα - Μαυράκη κλείνει το έργο της με έναν ανάμεικτο τρόπο. Αν και η τραγικότητα κυριαρχεί, στο φινάλε εμφανίζει ακτίνες φωτός εκεί που έχει πλακώσει το σκοτάδι. Έχοντας εκφράσει σε αρκετά σημεία την δική της άποψη για τα πράγματα και έχοντας θίξει τα εκατέρωθεν λάθη Βρετανών και Ιρλανδών, στο τέλος ενσωματώνει ένα μάλλον οικουμενικό μήνυμα στη γραφή της. Και δεν μπορώ παρά να κλείσω με τα δικά της λόγια αυτό το  άρτιο και εξαίσιο, από κάθε άποψη, έργο.

«…Και όλοι αυτοί, άγιοι, θρήσκοι, νοικοκυραίοι, αγαπούσαν τον ίδιο Θεό μα δεν αγαπούσαν τον άνθρωπο. Μάλωναν για το ποιος αγαπάει περισσότερο κάτι που δεν ξέρουμε αν υπάρχει και άφηναν να πεθαίνει κάτι πιο χειροπιαστό, δίπλα τους, το παιδί τους, το παιδί του γείτονα, η μάνα τους, η αδερφή τους…»

Αλέξανδρος Ακριτίδης

Συγγραφέας - Πτυχιούχος Ανθρωπιστικών Σπουδών

Σελίδα του βιβλίου:http://www.anemosekdotiki.gr/pezografia/kyklos.html

Η Μαρία Λιάσκα - Μαυράκη γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε οικονομικά, ενώ από πολύ μικρή ασχολήθηκε με την τέχνη της συγγραφής. Έζησε στο εξωτερικό, στην Αγγλία και τη Γαλλία. Τα τελευταία χρόνια τολμάει να ζει με την οικογένειά της στο αγαπημένο της νησί του βορείου Αιγαίου, τη Λήμνο.