Κυρία Πλιάκου σας καλωσορίζουμε στο Αποστακτήριο και ξεκινάμε αυτήν την συζήτηση ρωτώντας σας, γιατί επιλέξατε το λογοτεχνικό είδος της ποίησης για να εκφραστείτε;  

Γεια σας, κύριε Ακριτίδη, και ευχαριστώ από καρδιάς για τη φιλοξενία. Η ποίηση, νομίζω, δίνει αυξημένες δυνατότητες στο δημιουργό. Αισθητικά ιδιαίτερα εύπλαστη και όμορφη (μουσικότητα, παρηχήσεις, συνηχήσεις, ομοιοκαταληξία). Νοηματικά συμπυκνωμένη, και με σημαντική ευχέρεια για υπαινιγμό, αμφισημία και σημειολογικά παιχνίδια. Και γλωσσικά, σε ένα μέρος της, αποδεσμευμένη από γραμματικούς, συντακτικούς ή άλλους κανόνες. Σα να λέμε, πολυεργαλείο. Πέρα όμως αυτών, προσωπικά, πάντα με αναστάτωνε με ένα τρόπο που καμία άλλη μορφή λόγου δεν το κάνει.  

Ποιο λογοτεχνικό είδος προτιμάτε και γιατί;  

Με τραβούν, γενικά, οι πυκνές συνθέσες. Έτσι, εκτός της ποίησης, μου αρέσουν πολύ τα δοκίμια και τα διηγήματα. Θαυμάζω (και απολαμβάνω) το αρχιτεκτονικό στοίχημά τους, να μεταφέρεις μία αλήθεια σύντομα και περιεκτικά. Και αγαπώ το θέατρο - τη δύναμη και τη ζωντάνια του διαλόγου. Τέλος, με εξιτάρει η ελευθερία νεότερων κειμενικών τύπων, υβριδικής μορφής, καθώς και η δύναμη της ποιητικής περφόρμανς και της σλαμ ποίησης.  

Θεωρείτε ότι ο λογοτέχνης μέσα από το έργο του εκφράζει απαραιτήτως τις δικές του πεποιθήσεις ή μπορεί, ως ηθοποιός, να υποδυθεί έναν εντελώς ανεξάρτητο ρόλο και να εκφραστεί διαφορετικά από τα πιστεύω του;  

Νομίζω, αυτό εξαρτάται από την πρόθεσή του, και μαζί από την ικανότητά του (σε ενσυναίσθηση και γνωστική επάρκεια των άλλων οπτικών). Νιώθω, γενικά, πως ένα καλό πολυφωνικό μυθιστόρημα σέβεται και προάγει τον αναγνώστη περισσότερο, σε σχέση με ένα αντίστοιχο μονολογικό. Αλλά αυτό είναι προσωπική αξιολόγηση.  

Ποια είναι τα μηνύματα που θέλετε να περάσετε μέσω των συγκεκριμένων ποιημάτων σας; Πείτε μας λίγα λόγια για το νέο βιβλίο σας.  

Το «2017» είναι μία συλλογή ποιημάτων που, στην πλειονότητά τους, έγραψα τη χρονιά εκείνη. Η σημασία του έτους έχει να κάνει με το θάνατο των γονιών μου και τη γέννηση του γιου μου τότε, σε απόσταση λίγων μηνών. Και είναι αυτή η βιωματική συμπύκνωση που τα συνδέει, και όχι κάτι άλλο. Τα μισά ποιήματα τα είχα γράψει στα νοσοκομεία που μπαινοβγαίναμε για τον πατέρα μου, κυρίως στο ΑΧΕΠΑ, τις ώρες που κοιμόταν. Έχουν να κάνουν με τη φθορά της αρρώστειας και των γηρατειών, αλλά και την αγάπη γι’ αυτόν που σε γέννησε και τώρα εξαφανίζεται μπροστά σου. Τα υπόλοιπα τα καταγράφω πιο πολύ ως στιγμιότυπα της μέσης ηλικίας  – ματαιώσεις, αναγνώριση και αποδοχή των ανακατασκευών της μνήμης και της επινόησης του εαυτού. 

Είμαστε μια χώρα όπου διαβάζουν λίγοι και γράφουν πολλοί. Αυτό πώς το εξηγείτε και πώς είναι τα πράγματα στη Μεγάλη Βρετανία όπου ζείτε;  

Αναρωτιέμαι αν η κακή σχέση του Έλληνα με το βιβλίο είναι αλήθεια ή γνωστική προκατάληψη. Σίγουρα εδώ που είμαι, είναι συνηθέστερη η εικόνα του αναγνώστη στα μέσα μαζικής μεταφοράς. Από την άλλη, η γενική παιδεία εδώ φαίνεται κάπως απαξιωμένη, και παραγκωνισμένη από ένα τεχνικό και πρακτικό προσανατολισμό. Οπότε, δεν είμαι σίγουρη πού θα κατέληγε μία οργανωμένη σύγκριση. 

Σε κάθε περίπτωση (και τόπο), η ικανότητα της τηλεόρασης και του διαδικτύου να παράγουν ευχαρίστηση χωρίς κόπο, μάλλον βάζει τρικλοποδιά στη σχέση με την ανάγνωση. Το ίδιο κάνει η κούραση και ο εθισμός (και η κοινωνικότητα) των σόσιαλ μίντια. Στα δικά μας, ο διδακτισμός της ελληνικής παιδείας και η αποστροφή της στην κριτική σκέψη, έκανε πολύ κακό. Επίσης, νομίζω, το βιωματικό μοντέλο μετά την μεταπολίτευση, που προέκρινε τον εαυτό και ένα ηδονιστικό ήθος, λειτούργησε διπλα. Έβλαψε τη σχέση μας με το διάβασμα και μαζί ενίσχυσε την πίστη της αξίας του «δικού μας» λόγου, ως λόγου που έχει δικαίωμα αλλά και «υποχρέωση» να ακουστεί. Ίσως γι’ αυτό γράφουμε τόσοι πολλοί. Και σ’ αυτή την πληθώρα, συχνά, μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά.  

Η ποίηση είναι ένα πολύ απαιτητικό λογοτεχνικό είδος με διαφορετικές μορφές. Εσείς με ποιο είδος ποίησης μπορείτε να εκφραστείτε καλύτερα;  

Κατά βάση γράφω σε ελεύθερο στίχο, αλλά μου αρέσει η ομοιοκαταληξία και το μέτρο, και, όπου μπορώ, τα χρησιμοποιώ. Τον τελευταίο καιρό, προσπαθώ να δουλέψω δανειζόμενη συντακτικό και κανόνες από άλλα είδη λόγου.  

Ποια είναι η θεματική που προτιμάτε στην ποίηση και γιατί; 

Ως δημιουργό, με απασχολούν περισσότερο θέματα που αφορούν την ύπαρξη – τα προσωπικά αδιέξοδα, τα ψέμματα που λέμε στον εαυτό μας και τους άλλους, το πως επιλέγουμε τι μας χωρίζει και τι μας ενώνει, η απώλεια, η αγάπη. Μαζί, με καίνε ζητήματα της κοινωνικής (και πολιτικής) πραγματικότητας, ειδικά η βία και ο πόλεμος των αφηγημάτων. Ως αναγνώστρια, διαβάζω τα πάντα.  

Θεωρείτε ότι η ποίηση αντικατοπτρίζει το γενικότερο κοινωνικό γίγνεσθαι της εποχής της;  

Οπωσδήποτε. Στην κοινωνική και πολιτική ποίηση, η πρόθεση είναι ολοφάνερη. Αλλά και στις άλλες θεματολογίες φαίνεται αναπόφευκτο - οι δημιουργοί αναπνέουν και αναπαράγουν (έστω ακούσια) την εποχή τους. Όλη η τέχνη το κάνει, γι’ αυτό και είναι εργαλείο έρευνας και αναπαράστασης του παρελθόντος. Νομίζω, το πολύ ενδιαφέρον είναι όταν (στην ποίηση, τη λογοτεχνία, όλες τις τέχνες) δημιουργοί και έργα προβλέπουν και παράγουν αυτό που έρχεται, το μέλλον. Ας πούμε, ο Καβάφης και ο Καρυωτάκης το έκαναν.  

Ποιοι μεγάλοι ποιητές έχουν αγγίξει την ψυχή σας ή αν υπάρχει κάποιος της σύγχρονης εποχής που θεωρείτε ότι αξίζει να αναφέρετε.   

Αγαπώ πολύ τον Σαχτούρη, τον Χιόνη, τη Ρουκ, τον Καβάφη, τη Δημουλά, τον Σεφέρη. Σύγχρονοι είναι πολλοί που διαβάζω με όρεξη. Ελάχιστα ονόματα - ο Βασίλης Αμανατίδης, ο Θωμάς Τσαλαπάτης, ο Γιάννης Στίγκας, η Βάγια Κάλφα. Εκτός χώρας, αγαπώ ιδιαίτερα την ποίηση της Idra Novey, της Fatimah Asghar, της Carol Ann Duffy, του Simon Armitage.  

Απευθυνόμενη σε κάθε πολίτη όλων των ηλικιών, θέλετε να του πείτε γιατί θα πρέπει να διαβάζει και τι θα κερδίσει από τη διαδικασία της ανάγνωσης;  

Επειδή έχουμε εκπαιδευτεί να σκεφτόμαστε με όρους ευχαρίστησης, περιορίζομαι στο εξής: γιατί θα νιώσει ευφορία. Όχι αυτή που έρχεται και τελειώνει εύκολα, αλλά εκείνη που παίρνει το χρόνο της να έρθει αλλά δε σε αφήνει ποτέ. 

Και, με συνθηματικούς όρους, γιατί μπορούμε να επιλέξουμε να γίνουμε καλύτεροι.  

Σας ευχαριστούμε για τις απαντήσεις σας και για τον χρόνο σας και σας ευχόμαστε καλή  - δημιουργική συνέχεια.  

Σας ευχαριστώ εγώ θερμά. Οι επεξεργασμένες ερωτήσεις σας και το βήμα που δίνετε στην δουλειά μου, είναι τιμή για εμένα. Και καλή δύναμη στο Αποστακτήριο.  

Για το Αποστακτήριο,
Αλέξανδρος Ακριτίδης
Συγγραφέας – Πτυχιούχος Ανθρωπιστικών Σπουδών 

Δείγμα γραφής:  

*Μη*μνη* 

Συχνά λέω την ιστορία αυτή.

Είμαστε δημοτικό, καλοκαίρι,
και παίζουμε εξερεύνηση.
Μπαίνουμε στο ερείπιο,
που περιμένει να πεθάνει
(αργότερα ένας κληρονόμος θα του κάνει την χάρη
και θα το σκοτώσει).
Περνάμε το τροπικό δάσος.
Σκαρφαλώνουμε τον τοίχο κι μπαίνουμε
στο κομματιασμένο δωμάτιο.
Στις ενενήντα μοίρες, ο ουρανός.
Στις εβδομήντα, τα μπαλκόνια της γειτονιάς
(σκαλωμένοι στο ένα οι φόβοι μου).
Πρωταγωνιστές στο φαντ-αστικό μας αμφιθέατρο,
με χαρτονένια σπαθιά και τα μπλουζάκια μας ανάποδα
– ο κωδικός μας, εμείς-ενάντια-στον-κόσμο
(ποιος είπε ότι πρωτοτυπήσαμε;).

Συχνά λέω πως έτσι έγιναν τα πράγματα.
Τόσο που το πιστεύω.
Βλέπεις,
δεν ήμουνα εκεί μαζί σου.
Έμενα.
Στο μπαλκόνι.
Με τους φόβους μου.

Να μετρώ την απόσταση
απ’ το στήθος μου στο σπαθί σου.

(σελ. 13, Μαριάννα Πλιάκου, «2017», Εκδόσεις Κύφαντα, 2019) 

Μαριάννα Πλιάκου,
«2017»
Εκδόσεις Κύφαντα  

Η Μαριάννα Πλιάκου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1976. Σπούδασε Ιστορία και Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία στο Α.Π.Θ., και Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ. Ζει κι εργάζεται στο νησί  Guesnsey της Μεγάλης Βρετανίας.

Ποιήματά της βρίσκονται σε λογοτεχνικά ιστολόγια, στα ελληνικά και τα αγγλικά, ενώ κάποια έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά κι ανθολογίες στο Guernsey και τη Μεγάλη Βρετανία. Το βιβλίο "Σιωπή" ήταν η πρώτη της ποιητική συλλογή.