Ταξίδια Ψυχής

Ντιάνα Νασιοπούλου - Παπαγεωργίου

Με αφορμή το βιβλίο της «Κάνοντας τον κροκόδειλο να γελάσει»

(Εκδόσεις Πολύτροπον)

Από την Λέμυ Μανίκα 

Πτυχιούχο Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών 

Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας 

Υπάρχει κάποιο μυθιστόρημα που να ξεχωρίζετε;  

Από άλλο συγγραφέα; πρόσφατα διάβασα την ‘’Ξέφρενη πορεία’’ του Κριστιάν Μπομπέν και με εντυπωσίασε. Όταν ήμουν μικρή πίστευα πως οι συγγραφείς που μου άρεσαν και θαύμαζα ζούσαν σε άλλη διάσταση. Δεν είμαι περισσότερο ‘’προσγειωμένη’’ τώρα, μα για να ξεχωρίσω ένα μυθιστόρημα, πρέπει να μιλήσει στην καρδιά μου όσο κι ένας αληθινός- αφτιασίδωτος άνθρωπος. Και κάθε λίγο, άλλο είναι το ..ξεχωριστό μου. 

Από τα δικά μου μυθιστορήματα, το ‘’Κάνοντας τον κροκόδειλο να γελάσει’’ των εκδόσεων Πολύτροπον, θα έχει πάντα κυρίαρχη θέση στην καρδιά μου. Είναι δουλειά που συγκεντρώθηκε σε μια πορεία περίπου τριάντα χρόνων. Μία ιστορία αληθινή που θίγει πολλά ευαίσθητα σημεία της κοινωνίας μας –τόσο την εποχή που διαδραματιζόταν η ιστορία –όσο και τώρα. 

Τι σας οδήγησε στο να γράψετε ένα μυθιστόρημα;  

Γράφω όταν έχουν μαζευτεί στο μυαλό μου μέσα τόσα πολλά για κάποιο θέμα, που νιώθω ότι το κεφάλι μου θα εκραγεί. Γράφω όταν κάτι με συγκινεί, με πονάει, με πληγώνει, με ενθουσιάζει, με καταθλίβει. Γράφω όταν αναζητώ ‘’συνεργάτες’’ πρόθυμους να σκεφτούν λύσεις. Γράφω όταν θέλω να μιλήσω, να φωνάξω, να ζητήσω βοήθεια, γιατί μ αυτόν τον τρόπο είμαι αμεσότερη. Γράφω όταν περνώ μέσα από σκοτάδι, γιατί λατρεύω το φως. Έγραψα το συγκεκριμένο μυθιστόρημα γιατί δεν μπορούσα να κάνω αλλιώς. Σκοτάδι όλη η παιδική κι εφηβική ζωή της Μαρίας στον ‘’Κροκόδειλο’’, αλλά και η ενήλικη. Μια τόσο πολύπαθη και βασανισμένη ψυχή, δικαιούται λίγο φως, ένα τετράδιο, ένα βιβλίο, αγάπη. 

Πώς προέκυψε η ιδέα να γράψετε την ιστορία μιας πονεμένης κοπέλας σαν τη Μαρία; 

Η Μαρία ήταν πρόσωπο υπαρκτό. Δυστυχώς δεν ήταν η μοναδική περίπτωση μικρού κοριτσιού (τις δεκαετίες 1940-50) που στάλθηκε –με εγκληματική αδιαφορία, λες και ήταν το πλέον φυσικό στον κόσμο πράγμα- απ την ίδια την οικογένειά του- να ξενοδουλέψει, σε άγνωστα σπίτια. Σιωπηρός συνεργός στο έγκλημα μια χώρα που αργοπέθαινε αβοήθητη. Η παιδική εργασία- τότε ,τώρα, πάντα, παντού- είναι μια πολύ σοβαρή αφορμή για να γράψει κανείς όχι ένα αλλά πάρα πολλά μυθιστορήματα.. 

Τα ανεκπλήρωτα όνειρα, το απάνθρωπο φέρσιμο κάποιων ανθρώπων, η απουσία της αγάπης, οι λάθος προβολές, οδήγησαν τη Μαρία στην τρέλα. Ένας από τους σημαντικότερους λόγους που αποφάσισα να εκδώσω αυτό το μυθιστόρημα, είναι για να στείλω μήνυμα σε όποιο άνθρωπο- ή ομάδα –θα μπορούσε να βοηθήσει, ώστε οι συνάνθρωποι που βιώνουν την ψυχασθένεια να καταφέρουν κάποια στιγμή να επανενταχθούν στην κοινωνία και κυρίως στην οικογένειά τους. Να βρουν στόχους και λόγο ύπαρξης. Να νιώσουν χρήσιμοι και δημιουργικοί. 

Πώς επιλέξατε τον τίτλο του βιβλίου; Σημαίνει ή συμβολίζει κάτι για εσάς;  

Ένας κροκόδειλος στο φυσικό του περιβάλλον, ελεύθερος, έχει όρεξη για ζωή. Ένας κροκόδειλος αιχμάλωτος σε ενυδρείο, δεν έχει ενδιαφέροντα, πλήττει θανάσιμα, νυστάζει, όλη η ζωντάνια του εξαφανίζεται. Μετατρέπεται σ ένα καταθλιπτικό ον που κοιμάται συνέχεια. Για να ‘χουν οι επισκέπτες των ζωολογικών πάρκων ασφάλεια και την ησυχία τους, οι κροκόδειλοι αιχμαλωτίζονται, ναρκώνονται, καταδικάζονται σε μοναξιά, αλλαγή συμπεριφοράς και θανάσιμη θλίψη.. Για να χουν οι πολίτες την ησυχία τους, ο εισαγγελέας διατάζει ο σχιζοφρενής να κλειστεί σε ψυχιατρική κλινική και να πάρει χάπια. Στον φυλακισμένο-καταθλιπτικό κροκόδειλο του ενυδρείου, ο μικρός Φαίδων προβάλλει την εικόνα της μητέρας του. Η σχιζοφρένεια την είχε μετατρέψει σε επιθετικό κροκόδειλο. Είναι κι αυτή φυλακισμένη, πότε με βαριά αντικαταθλιπτικά που τη ναρκώνουν, πότε έγκλειστη σε ψυχιατρική κλινική. Κι όταν ο Φαίδων του πετάει το σημειωματάριο με τη ζωγραφιά του δυνάστη- όπως νομίζει- φύλακα, και λέει: ‘’Καλά έκανα και του το πέταξα! Τον έκανα να γελάσει. Τον ξύπνησα!!’’ Μας περνάει την αγωνία του παιδιού που θέλει να ‘’ζωντανέψει’’ τη μητέρα του, να την κάνει να συμμετέχει, να την κάνει –με κάθε τρόπο- να χαμογελάσει. 

Έχετε ασχοληθεί ποτέ με την επιστήμη της ψυχολογίας;  

Κατά τη διάρκεια της τριαντάχρονης υπηρεσίας μου ως εκπαιδευτικός καλλιτεχνικών μαθημάτων σε Δημόσια γυμνάσια, προβληματισμένη σοβαρά από συμπεριφορές κάποιων παιδιών, παρακολούθησα αρκετά σεμινάρια ψυχολογίας, κυρίως σε σχέση με συμβουλευτική, Α.Μ.ΕΑ, ψυχοπαθολογία εφηβικής ηλικίας, σεμινάρια Masterclass Arttherapy, ‘’βασικές δεξιότητες Επικοινωνίας και Συμβουλευτικής’’ από το Εργαστήριο Συμβουλευτικής Αθηνών στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών και το e learning πρόγραμμα του Καποδιστριακού: ‘’Ψυχοδυναμική ψυχιατρική στην Κλινική Πράξη’’. Η ψυχολογία μ ενδιέφερε πάντα – και θα μ ενδιαφέρει, καθώς μπορεί να βελτιώσει τη ζωή των ψυχικά πασχόντων, οδηγώντας τους στην ανάκτηση στόχων. 

Πιστεύετε πως η φτώχεια στερεί τον άνθρωπο από συναισθήματα; Τι κατά τη γνώμη σας, αφαιρεί από τους γονείς την αγάπη για τα παιδιά τους;  

Το χαμηλό βιοτικό επίπεδο, η έλλειψη παιδείας, η σύγκριση , η επιτακτική ανάγκη για επιβίωση, μετατρέπουν κάποιες φορές μερικούς ανθρώπους –αλλά και κοινωνίες ολόκληρες- σε απάνθρωπα, άσπλαχνα όντα οδηγώντας τους σε πράξεις κολάσιμες, ειδικά αν αφορούν καταπίεση, βία, στέρηση μόρφωσης, αγάπης σε παιδιά. Συνάντησα άτομα φυλής να σημαδεύουν με φωτιά τα παιδιά τους για να προκαλούν συμπόνια όταν ζητιάνευαν. Ευτυχώς μιλάμε για μικρά ποσοστά. Να ένας λόγος που το κράτος πρέπει να μεριμνά ουσιαστικά για να μην φτάνει ούτε ένας πολίτης –γονέας σε ακραίες καταστάσεις. 

Θεωρείτε πως όταν η έλλειψη αγάπης είναι ισχυρή, μπορεί να προκαλέσει σε κάποιον ψυχικές διαταραχές;  

Η αγάπη των γονιών είναι το καλύτερο βάλσαμο και ελιξίριο για την παιδική ψυχή. Παιδί που δεν πήρε όση αγάπη χρειαζόταν απ τους γονείς του, κινδυνεύει να αναπτύξει χαμηλή αυτοεκτίμηση και να παρουσιάσει –κάτω από ανάλογες συνθήκες- ψυχικές διαταραχές. Αυτό βέβαια δε θα συμβεί σε όλους όσους στερήθηκαν την γονεϊκή αγάπη. Πάντα όμως θα κάνουν προβολές σε άλλους ανθρώπους, προσπαθώντας –κατά βάθος- να γίνουν αρεστοί και αποδεκτοί στους ‘’γονείς’’ που δεν έδωσαν αγάπη και αποδοχή τότε που έπρεπε. 

Κατά τη γνώμη σας τι είναι προτιμότερο για έναν άνθρωπο, να μην τον αγαπάνε ή να δέχεται την αγάπη κι ας είναι με λάθος τρόπο;  

Αν κάποιος δεν αγαπήθηκε σαν παιδί , μοιραία θα οδηγηθεί να αναζητήσει την αγάπη- με τον οποιονδήποτε τρόπο. Αγάπη με λάθος τρόπο; Δεν ξέρω.. εξαρτάται τι αναζητά κάποιος τη συγκεκριμένη στιγμή, τι θέλει ή τι νομίζει ότι θέλει… 

Φαίνεται πως τα πρόσωπα που συναντάμε στο βιβλίο σας δεν είχαν περιθώρια επιλογής τρόπου ζωής. Εσείς πιστεύετε στη μοίρα;  

Η μοίρα αλλάζει όταν ενωμένοι παλεύουμε να την αλλάξουμε. Ένας ναυαγός, που δεν ξέρει κολύμπι, στη μέση του ωκεανού, χωρίς κάποιον να του ρίξει ένα σωσίβιο, δίχως κανένα να του πει δυο ενθαρρυντικά λόγια, πόσες πιθανότητες έχει; 

Τελικά ο έρωτας έχει τόση δύναμη ώστε να μπορεί να θεραπεύει ψυχικά διαταραγμένους ανθρώπους;  

Ο έρωτας δίνει φτερά για να πετάς. Πρέπει όμως να οδηγηθείς από ούριους ανέμους στην αρχή, να προσέξεις τα φτερά αυτά να μη καούν, και να συντηρείς τις κρύες νύχτες τη φωτιά του έρωτα.. 

Αν η ηρωίδα σας είχε μορφωθεί, θα είχε περισσότερες πιθανότητες να ζήσει μια ευτυχισμένη ζωή; Είναι πράγματι η μόρφωση καθοριστικός παράγοντας για την ευτυχία;  

Η μόρφωση δίνει δυνατότητες επιλογών. Αν η συγκεκριμένη ηρωίδα είχε την ελευθερία και τη δυνατότητα να μορφωθεί, δεν θα την κατέτρωγε αυτός ο καϋμός, και θα είχε ένα λόγο λιγότερο να οδηγηθεί στην τρέλα. 

Αναφέρεστε σε παιδιά που στιγματίζονται κοινωνικά. Η σημαντικότερη παράμετρος του προβλήματος είναι η απουσία του γονέα ή η ύπαρξη ενός γονέα με ψυχολογικά προβλήματα;  

Και οι δύο περιπτώσεις είναι σοβαρές. Νομίζω ότι την απουσία κάποιου-ειδικά αν μεσολάβησε θάνατος- κάποια στιγμή θα την αποδεχόμουν. Την παρουσία όμως που δε μπορείς να την ‘’έχεις’’, να έχεις την προσοχή και την αγάπη της, νομίζω ότι δεν είναι εύκολο για ένα παιδί να την καταλάβει. 

Υπάρχουν και σήμερα παιδιά με προβλήματα στο οικογενειακό τους περιβάλλον. Ποια πιστεύετε πως θα πρέπει να είναι η μέριμνα της κοινωνίας γι’ αυτά;  

Να τα ‘’αγκαλιάσει’’, να μη τους στερήσει τη μόρφωση, να έχει ειδικούς να τα προσεγγίζουν, να προσπαθήσει να τα κάνει να διαλέξουν στόχους, να τα αγαπά και να μην τα απογοητεύει. Κι ακόμα, να προσεγγίσει εθελοντές. Υπάρχουν άνθρωποι, που έχουν, θέλουν και μπορούν να δώσουν - φτάνει κάποιος να τους δείξει ότι τους χρειάζεται. 

Πείτε μας δυο λόγια για τα μελλοντικά σας συγγραφικά σχέδια;  

Γράφω σημαίνει για μένα ανασαίνω. Συνεπώς, το να γράφω μου είναι άκρως αναγκαίο. Πάντα γράφω κάτι, οι πιο πολλές ιστορίες μου, αφορούν μικρούς και μεγάλους.. Ετοιμάζω ένα εφηβικό μυθιστόρημα, που πάλι έχει κεντρική ιδέα του την αγάπη.. – τον ‘’Τοίχο του Μαντολίνου’’ !! 

Σας ευχαριστούμε πολύ.  

Κι εγώ σας ευχαριστώ για τις πολύ όμορφες ερωτήσεις που μου κάνατε, δίνοντάς μου την ευκαιρία να παρουσιάσω το μυθιστόρημά μου ‘’Κάνοντας τον Κροκόδειλο να γελάσει’’ από τις εκδόσεις του εκδοτικού οίκου ‘’Πολύτροπον’’ 

Βιογραφικό

Η Ντιάνα Νασιοπούλου - Παπαγεωργίου γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε ζωγραφική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών. Εργάστηκε ως καθηγήτρια καλλιτεχνικών μαθημάτων σε σχολεία της Αθήνας. "Ταξιδεύει" ζωγραφίζοντας και ονειρεύεται γράφοντας. Έχουν κυκλοφορήσει τρία παιδικά βιβλία της: "Το στοίχημα ζωής" ήταν η πρώτη της συγγραφική δουλειά, που εκδόθηκε από τις εκδόσεις Οσελότος, το 2011. Το "Κάνοντας τον κροκόδειλο να γελάσει" είναι το πρώτο μυθιστόρημά της.