Το αυτοβιογραφικό βιβλίο της Μίριαμ Φρανκ, «ΕΞΟΡΙΣΤΗ ΣΕ ΤΡΕΙΣ ΗΠΕΙΡΟΥΣ: Ιστορίες μιας νομαδικής ζωής», (μετάφραση: Καρίνα Λάμψα) δεν επιδιώκει απλά να μας παραθέσει την σχεδόν μυθιστορηματική ζωή της συγγραφέως, αλλά διεισδύει σε βαθύτερες έννοιες και προβληματισμούς που απασχολούν διαχρονικά τον παγκόσμιο πληθυσμό. Και αυτό είναι το βασικό στοιχείο που το μεταμορφώνει σε ένα σπουδαίο έργο. 

Στο πρώτο μισό του βιβλίου περιγράφονται τα παιδικά χρόνια της συγγραφέως, μέσα στην Ευρώπη των εμφύλιων συρράξεων και των πολέμων. Η φυγή της από τη γενέτειρά της Καταλονία, στη Νότια Γαλλία κι έπειτα στο μακρινό Μεξικό, ώστε να καταφέρει με τη μητέρα της να επιβιώσει από τον όλεθρο του Χίτλερ και της ανερχόμενης ακροδεξιάς. Ακολουθεί η νέα μετακίνησή της στη Νέα Ζηλανδία κατά την εφηβεία της, όπου μετά τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση θα σπουδάσει Ιατρική. 

Η επιστροφή στην Ευρώπη και τη Μεγάλη Βρετανία, καθώς και η συμβίωσή της με τον Γερμανό ζωγράφο Κόρτοκρακς αποτελεί, θεωρώ, το δεύτερο μέρος του βιβλίου, καθώς ο γάμος της με τον εκκεντρικό καλλιτέχνη είναι από τους πιο σημαντικούς σταθμούς της ζωής της, ο οποίος την επηρέασε βαθύτατα.  

Κατά το τρίτο και τελευταίο μέρος του βιβλίου, η Μίριαμ Φρανκ, περιγράφει την περιήγησή της σε διάφορα μέρη ώστε ν’ αναζητήσει πληροφορίες για τους προγόνους της και να κατανοήσει πράξεις και συμπεριφορές που της άφησαν αναπάντητα ερωτηματικά. Και αφού ολοκληρώνει την αναζήτηση, με έναν υπέροχο επίλογο εξηγεί τους λόγους που την ώθησαν να συγγράψει αυτό το έργο αλλά και το τι αποκόμισε μέσα από την περιπετειώδη ζωή της, για έννοιες όπως πατρίδα, καταγωγή, προσφυγιά, τέχνη, συγγένεια, ανθρωπισμός. 

Διάβαζα πρόσφατα σε κάποιο άλλο βιβλίο, τις αφηγήσεις μια Εβραίας από τη Θεσσαλονίκη που οδηγήθηκε στο Άουσβιτς. Άφηνε να εννοηθεί πως αυτή η πιστή εφαρμογή των θρησκευτικών πεποιθήσεων σε συνδυασμό με την αυστηρή προσήλωση στους οικογενειακούς δεσμούς, λειτούργησε αρνητικά στην περίπτωση των μαζικών τους διώξεων. Διότι συχνά νόμιζαν ότι θα είχαν καλύτερη τύχη αν παρέμεναν όλοι μαζί ενωμένοι, ενώ ουσιαστικά αν δεν υπήρχε αυτή η εσωστρέφεια και η κλειστή δομή της οικογένειας, ενδεχομένως κάποιοι να απέφευγαν τη σύλληψη από τους Ναζί. Απεναντίας, η οικογένεια της Μίριαμ Φρανκ, με πιο φιλελεύθερες θρησκευτικές και κοινωνικές αντιλήψεις και ακολουθώντας το Γερμανικό πρότυπο ζωής, είχε καταφανώς λιγότερες απώλειες. Πολλά μέλη της οικογένειας, διασκορπισμένα σε διάφορες χώρες ανά τον κόσμο, κατάφεραν να επιβιώσουν. 

Η πορεία ζωής της συγγραφέως μοιάζει με παραμύθι. Οι χώρες που έζησε ή ταξίδεψε πολλές και εντελώς διαφορετικές. Εντονότατο το κοντράστ ανάμεσα στον λαϊκό τρόπο ζωής του φτωχότερου Μεξικό, με την πιο αποστειρωμένη κοινωνία της οργανωμένης Νέας Ζηλανδίας. Η μετάβαση από τα χρώματα, τις γεύσεις, τις παραδόσεις των γηγενών Μεξικανών, στο αυστηρό εθιμοτυπικό ενός κόσμου ψυχρού και απομονωμένου. Καίριο επίσης το πέρασμά της από το Ισραήλ, στο οποίο προσπαθεί για πρώτη ίσως φορά να κατανοήσει την καταγωγή της, κρατώντας ωστόσο κριτική στάση απέναντι σε όσα θεωρεί αναχρονιστικά ή λανθασμένα. 

Είναι εμφανές ότι καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής της, η Μίριαμ Φρανκ, έστω υποσυνείδητα, καταδιώκεται από την ερμηνεία της έννοιας πατρίδα και προσπαθεί να την αποσαφηνίσει. Γρήγορα όμως αντιλαμβάνεται πως είναι μια «πολίτης του κόσμου» και πως η αξία του κάθε ανθρώπου δεν καθορίζεται από ταμπέλες και ιστορικά πλαίσια, αλλά από την ίδια τη στάση ζωής που κρατάει απέναντι στη δυστυχία, τους πολέμους, τον ανθρώπινο πόνο. Τη στάση ζωής ανάμεσα στο ψέμα και την αλήθεια, τον σεβασμό και τον εξευτελισμό. Το γεγονός πως και μόνο λόγω της καταγωγής της, κάποιοι θα την οδηγούσαν στα κρεματόρια, δεν μπορεί να το συνειδητοποιήσει με τη λογική. Και πράγματι, μια επίσκεψη στο Άουσβιτς και στο Μπιργκενάου θα  μπορούσε να πείσει και τους πιο αδαείς που εμμένουν ακόμα και σήμερα σε ακραίες απόψεις. Αρκούν τα σακιά με τα ανθρώπινα μαλλιά, τα χιλιάδες παιδικά παπουτσάκια και οι γρατζουνιές στους τοίχους των κρεματορίων τη στιγμή που το Zyklon B διαχεόταν στους θαλάμους του θανάτου… 

Εξαιρετικό ενδιαφέρον ωστόσο παρουσιάζει και ο γάμος της με τον ζωγράφο Κόρτοκρακς. Ο αναγνώστης αδημονεί και εξοργίζεται καμιά φορά με την παθητικότητα της συγγραφέως να υπομένει δύσκολες καταστάσεις από έναν άνθρωπο κυκλοθυμικό, ψυχρό συναισθηματικά και με συχνές εξάρσεις. Και μέσα σε όλα αυτά, η κουραστική εργασία, μια Ακαδημαϊκή καριέρα στην αναισθησιολογία και το μεγάλωμα δυο κοριτσιών. Με μοναδική εγκράτεια η Μίριαμ Φρανκ ξεδιπλώνει την δύσκολη συμβίωσή τους αλλά και την βοήθεια που προσέφερε στον σύζυγό της για την περαιτέρω ανέλιξή του. Δεν μένει όμως εκεί. Σε κάθε βήμα, σε κάθε σελίδα, περιγράφει την Τέχνη ως διαδικασία ζύμωσης ιδεών, απόψεων, ιστορικών και πολιτικών γεγονότων. Αναγνωρίζει τις ασυμβίβαστες ή και ακραίες πολλές φορές συμπεριφορές ενός γνήσιου καλλιτέχνη, ο οποίος πάντα αντιμετωπίζει τη ζωή με τα δικά του ξεχωριστά μάτια. Θα μπορούσα να παραθέσω δεκάδες παρόμοιες περιπτώσεις, αλλά θα ήταν μάλλον περιττή μια ακόμα αναφορά σε γνωστούς “εκκεντρικούς” καλλιτέχνες. Είναι άλλωστε γεγονός πως ακόμα και οι πίνακές τους αντικατοπτρίζουν πολλές φορές τον ιδιόρρυθμο ψυχισμό τους ή τις εξάρσεις του χαρακτήρα τους. 

Η Μίριαμ Φρανκ ξέρει να υπομένει και να συγχωρεί. Δεν θέλει να αφήσει απωθημένα και μελανά σημεία στις σχέσεις της με τους γονείς της, τον άντρα της, τους ανθρώπους που την στοίχειωσαν. Αναζητά την εξήγηση των συμπεριφορών και των ανθρώπινων ενεργειών, βάσει του χαρακτήρα ή των βιωμάτων τους, άλλοτε ευχάριστων και άλλοτε δυσάρεστων. 

Η γλώσσα της Μίριαμ Φρανκ, διαθέτοντας χρώμα, συναίσθημα και λογοτεχνική χροιά, καθηλώνει και προβληματίζει. Ζωγραφίζει έναν καλύτερο κόσμο, πάνω σε έναν άλλον, γεμάτο πληγές και λάθη. Διδάσκει την καλοσύνη και αποδεσμεύει τον βαθυστόχαστο αναγνώστη από αστείες γενετικές ταμπέλες. Διότι δεν είναι οι λαοί αυτοί που διαμορφώνουν το μέλλον του κόσμου. Είναι οι άνθρωποι που δεν μπορούν να διαχειριστούν το υπέρμετρο “εγώ” τους ή αντιθέτως εκείνοι που αγωνίζονται με σθένος για τα πιστεύω τους. 

Κυρία Φρανκ, σας ευχαριστούμε…

Αλέξανδρος Ακριτίδης 

Συγγραφέας - Πτυχιούχος Ανθρωπιστικών Σπουδών 

Miriam Frank’s biography (My Innocent Absence-Tales from a Nomadic Life / Translated by Karina Lampsa) doesn’t simply talk of her life which unfolded like a novel, but entrenches into deeper concepts and issues of which the majority of world people have wondered over the eons. And this results into turning her biographical note into a valuable piece of art. 

Her childhood unfolds in the first part of the book in the Europe of civil upheavals and wars. Her departure from her native land of Catalonia to Southern France and after that to the far away Mexico took her and her family away from the danger of Europe and helped her survive the havoc and uprising of Hitler and the far right. From Mexico during her teenage years she moved to New Zealand where she after her high school graduation she studied medicine. 

The second part of the book consists of her return to Great Britain in Europe where she met and got married to the eccentric German painter Rudolf Kortokraks who influenced her life in an unprecedented way. 

In the third and last part of the book Miriam Frank describes her travelling to various parts of the globe where she searched for information regarding her ancestral roots and also acts and deeds of relatives which left her with a lot of unanswered questions. After she gathered what she thought was crucial to her she carries on with the final part of the book in which she reports on what prompted her to write it but also to what she took from her adventurous life, and for the concepts of motherland, race, refugees, art, relatives and humanism. 

Lately I’ve read the narration of another Hebrew woman from Thessaloniki who was also led to Auschwitz. In her writings she implied that such religious devotion in conjunction with the serious dedication to family values resulted in their most severe prosecution. They believed that a tight family connection would serve as a defense mechanism for them though it worked exactly the opposite way, since if they had a looser family unit perhaps some of them would have avoided their arrest by the German Nazis. Opposite that experience Miriam Frank’s family with their liberated points of view and with a number of its family members being separated and lived in different parts of the globe, a few managed to avoid being arrested and therefore survived. 

The life of Miriam Frank developed as in a fairy tale. She lived in many and different countries. There is a strange and obvious contrast between the simple poor way of life in Mexico and the well maintained sterilized always proper way of life in New Zealand. The transition from the colors, the tastes and culture of the Mexicans to the dutiful and traditional way of life of the New Zealanders touched her in various ways. Also very important for her was the passing through Israel and her search for identity and assimilation with the ancestral roots although that never stopped her from expressing her opposing opinions when it came to out of tune and out of time elements that existed in the life of contemporary life of the Israelites. 

It is also obvious that all her life, Miriam Frank questioned the meaning of terms such as motherland, a concept she tried to explain, soon to discover that she is a world citizen and that the value of each human being depends on the stance the person takes opposite the misfortune, the wars, and the human pain most people live through because of the acts of others. Her life’s wedged between her stance regarding truth and lying, between respect for the other and degradation. The idea that someone would have led her to the crematorium because of her family roots is a concept she could never understand. Indeed a simple visit to Auschwitz would convince each and everybody of the doubters. The sacks of human hair found there and the thousands of children shoes, and the scratches on the walls from people convicted and kept prisoners without due process is the only proof of evidence one needs to see. 

Of equal importance is her wedding to the eccentric painter Rudolf Kortokraks. The reader discovers a strange submissiveness on the part of Miriam Frank who endures difficult times and situations next to a cyclothymic man, the cold emotionally person with a more than normal excitements. Among all these of course she endured her Academic carrier in anesthesiology and the raising of their two daughters. With endurance and patience she stayed next to her husband and helped in the evolvement of his creative life. But Miriam Frank doesn’t stay only on this she also explains and takes in each moment of her life at this stage as a form of Art and a blending of ideas, of divergent views always influenced by the political and historical events. She recognizes the strange and off the wall at times behaviour of the artist husband who always sees life from his own perspective and none else’s. We could refer to numerous other situations of eccentric artists in the works of whom we reflect their special glance, always different than the everyday person’s. 

Miriam Frank knows how to endure and forgive. She never allows any wound to scar her internal self whether it related to her parents, her husband or all other people who constituted her life relationships. On the contrary she always searches for the secret meaning in everything she experiences by analyzing the people’s views and their positive or negative reactions to events and life situations. 

The language Mariam uses with all its color, emotion and literary complexion stills the reader and leaves him in wonderment. Miriam paints a better world over the stratum of the contemporary world which is scarred by wounds and mistakes. She teaches benevolence and frees the good thinker from the moronic branding based on race. She truly believes that people such as the ones creating the evil and pain for the majority of people aren’t the ones who morph the future but rather the ones who stand even against their own ego in order to shape the future based on truth, benevolence and justice. 

Miriam Frank we thank you. 

Alexander Akritidis - Writer, University Graduate with a Diploma in Humanities

~Translated from the Greek by Manolis Aligizakis - Greek Canadian Author

https://authormanolis.wordpress.com/