«ΒΡΩΜΟΘΗΛΥΚΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ»

ΕΛΕΝΗ ΣΤΑΣΙΝΟΥ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΓΚΟΒΟΣΤΗ

Στις 20 Ιουνίου κυκλοφόρησε το νέο πόνημα της, αναγνωρισμένης στους λογοτεχνικούς κύκλους, Ελένης Στασινού τα «ΒΡΩΜΟΘΗΛΥΚΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ». Αξιοποιώντας την επίσημη ή ανεπίσημη ιστορική πραγματικότητα, η οποία εκτεινόμενη μέσα στον χρόνο - από την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης του ’21 στην Πελοπόννησο, τον αγώνα των Επτανήσιων για την απελευθέρωση από τον Άγγλο «προστάτη» και την ανέχεια που βίωσαν στην Πάτρα λόγω της σταφιδικής κρίσης μέχρι την τραγική πορεία του ελληνικού στρατού στην ενδοχώρα της Μικράς Ασίας και τα χρόνια της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών στην Αθήνα - νοηματοδοτεί ποικιλοτρόπως τον κεντρικό μύθο με τα παρακλάδια του.

Όλα ξεκινούν και καταλήγουν σε ένα ανήλικο μπεόπουλο της αλβανικής φυλής των Λαλαίων, χαρακτηριστικό γνώρισμα της οποίας είναι η ωμότητα και η βιαιότητα. Ο νεαρός μπέης ερωτεύεται παράφορα την κόρη ενός Έλληνα προύχοντα για χάρη της οποίας πρέπει να απαρνηθεί πολλά. Όμως, ο έρωτας αυτός, που ανθίζει εν μέσω μοιραίων συγκυριών, είναι καρμικός, με αποτέλεσμα οι απόγονοι αυτών να άγονται και να φέρονται μέσα στο χρόνο και στο χώρο με πυξίδα ένα πολύτιμο κόσμημα, το οποίο κινεί τα νήματα.

Το εν λόγω μυθιστόρημα αποκτά ιδιαίτερη ταυτότητα χάρη στη γυναικεία μορφή, η οποία σχεδόν πάντοτε είναι η χαμένη της επίσημης Ιστορίας. Όμως, αυτό το στερεότυπο έρχεται να ανατραπεί καθώς η συγγραφέας δημιουργεί τόσο δυναμικές ηρωίδες που δεν διστάζουν να διεκδικήσουν με θεμιτά ή αθέμιτα μέσα τον ρόλο και τη θέση τους, να ερωτευτούν δίχως δεύτερες σκέψεις, να μισήσουν υπέρ το δέον, να δολοφονήσουν στυγνά. Επ’ ουδενί, δεν πλήττουν τον αναγνώστη, αλλά είναι τέτοιο το ξάφνιασμα που προκαλούν, που αναλογίζεται κανείς «Βρε, το βρωμοθήλυκο!» Χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει πως η γυναίκα-ηρωίδα της Στασινού αμαυρώνεται, εκχυδαΐζεται, αντιθέτως, όλες τοποθετούνται σε ένα βάθρο όπου από άλλους θα λατρευτούν κι από άλλους θα αμφισβητηθούν.

Ο αναγνώστης γίνεται κοινωνός της αγάπης που τρέφει η συγγραφέας για το ιστορικό παρελθόν και τους λαϊκούς μύθους που εντυπώνονται ασυνείδητα στο ανθρώπινο θυμικό. Σύντομα διαπιστώνει κανείς πως αυτή η αγάπη μετατρέπεται σε ανάγκη, γιατί αυτοί οι τόποι και ό,τι φέρουν μαζί τους, στιγματίζουν τις επιλογές των ηρώων.

Επίσης, θα ήθελα να αναφερθώ - κυρίως ως γυναίκα αναγνώστης - στον τρόπο με τον οποίο η συγγραφέας διαχειρίστηκε τις σκηνές σεξουαλικής κακοποίησης, οι οποίες εξ ορισμού είναι σκληρές και σοκαριστικές. Συγκεκριμένα, η Ελένη Στασινού χωρίς να θέτει σε κίνδυνο την αληθοφάνεια αυτών των σκηνών, δεν επιδιώκει να σοκάρει το κοινό. Χάρη στο προσεγμένο λεξιλόγιο και την μεταφορική διατύπωση οι σκηνές αυτές αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι στην προσπάθεια να έρθουν στο φως στοιχεία για την ανθρώπινη φύση και ψυχοσύνθεση.

Εντέλει, αν προσπαθήσουμε να εστιάσουμε στα τεχνικά ζητήματα αυτού του αξιόλογου έργου, φοβούμαι πως θα φανούμε γραφικοί. Σαφέστατα, πρόκειται για ένα καλογραμμένο έργο με την αφήγηση να ρέει σαν γάργαρο νερό μέσα σ’ αυτό το ιδιαίτερο χωροχρονικό συνονθύλευμα. Διατηρώντας η γράφουσα μια απόλυτη ισορροπία ανάμεσα στον ρεαλισμό και τον λυρισμό, ο αναγνώστης συλλαμβάνει το βαθύτερο νόημα που κρύβεται πίσω από τις λέξεις. Άλλωστε, μόνο ρεαλιστικά μπορεί να ιδωθεί ο αγώνας της γυναίκας για το δικαίωμα αυτοδιάθεσης της ύπαρξης της. Από την άλλη πώς ο αναγνώστης θα επάλλετο από την έντονη ψυχική φόρτιση των ηρώων δίχως τη δίοδο του λυρισμού; Ακόμη, ο γλωσσικός πλούτος είναι πολυσχιδής λόγω των τοπικών ιδιωμάτων, άλλοτε ψηλώνει άλλοτε χαμηλώνει. Ο αναγνώστης διεγείρεται πνευματικά και συναισθηματικά καθώς συμμερίζεται τους ενδόμυχους φόβους και συμπάσχει με τα προβλήματα των ηρώων. Το διάχυτο πέπλο μυστηρίου σε συνδυασμό με τις ακριβείς ιστορικές αναφορές ολοκληρώνουν τον θησαυρό αυτού του έργου.

Εύχομαι το συγκεκριμένο έργο να βρει εκείνη την εξέχουσα θέση στην ψυχή (κι όχι μόνο σε κάποια βιβλιοθήκη) του κάθε αναγνώστη και στην ίδια τη συγγραφέα να συνεχίζει να ανεβάζει τον πήχυ της φιλαναγνωσίας όλο πιο ψηλά.

Γούτση Δήμητρα

Φιλόλογος