«Η νύχτα κοιμάται - μικρές ιστορίες»
Στέλλα Δέδε
Εκδόσεις Παράξενες Μέρες 

Πείτε μας λίγα λόγια για την επιλογή του τίτλου της ανθολογίας αυτών των μικρών ιστοριών. 

Η νύχτα και το μυστήριο που την καλύπτει ανέκαθεν με γοήτευε και αρκετές από τις μικρές ιστορίες μου πήραν μορφή και σχήμα στη διάρκεια της νύχτας. Τη νύχτα όλα  μεταμορφώνονται αλλά και αποκαλύπτονται. Επιτρέψτε μου να παραθέσω εδώ τα λόγια της πολύ καλής μου φίλης, συγγραφέα και φιλολόγου Λίνας Ζαμπετάκη σχετικά με την επιλογή του τίτλου γιατί είναι η πιο ακριβής ανάγνωση της δικής μου σκέψης: 

 ''-Τι γίνεται τη νύχτα που ο άνθρωπος κοιμάται; -Είναι η ώρα που λειτουργούμε σαν την 'Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων'- πέφτουμε σε μια λαγότρυπα και τα μεγέθη αλλάζουν- τη μια ονειροστιγμή μικροί και την άλλη μεγάλοι- και μας δικάζουν τα 52 τραπουλόχαρτα των εβδομάδων του χρόνου και μας καταδικάζουν σε θάνατο, που είναι η μοίρα μας, για να ξυπνήσουμε το πρωί καινούργιοι και σοφότεροι''. 

Υπάρχει κάποιο μήνυμα το οποίο επιδιώκετε να μεταφέρετε στο αναγνωστικό κοινό μέσα από τις διαφορετικές ιστορίες σας; 

Θα ήταν ευχής έργο έστω και μία ιστορία μου να αγγίξει τον κάθε αναγνώστη αφήνοντάς του ένα μικρό αποτύπωμα στη ψυχή. Ίσως το μήνυμα που θα ήθελα να μεταφέρω στο αναγνωστικό μου κοινό είναι πως το να βιώνεις  την πραγματικότητα στις σωστές της διαστάσεις και μέσα από το πρίσμα μιας φιλοσοφικής θεώρησης αποτελεί μια ανυπέρβλητη αίσθηση ελευθερίας, ακόμη και όταν η θλίψη και ο πόνος υπερτερούν. Μόνο τότε μπορείς να ζεις χωρίς περιορισμούς και συμβατικότητες που σε φυλακίζουν. Μόνο έτσι μπορείς να συνεχίσεις να ονειρεύεσαι και να ελπίζεις. 

Μπορείτε να ξεχωρίσετε κάποια από τις ιστορίες σας και γιατί; 

Όλες οι ιστορίες μου -δεν κρίνω τη λογοτεχνική τους αξία- έχουν για μένα μια ιδιαίτερη σημειολογία. Ωστόσο, αν έπρεπε να ξεχωρίσω κάποια, θα έλεγα το 'Αγόρι υπονόμου' διότι η συγγραφή της προέκυψε έντονα και ταυτόχρονα αβίαστα. Περικλείει την τραγικότητα του ανθρώπου που ζει στο περιθώριο και οδηγείται τελικά στην τρέλα. Παρά την κοινωνική του απομόνωση ο Cumil εξακολουθεί να αγαπάει τη ζωή και τους ανθρώπους, γι' αυτό και τους χαμογελάει μέσα από τον υπόνομο. 

Διαβάζοντας την ανθολογία αυτή διαπίστωσα μια ροπή προς τον συμβολισμό. Αποτελεί προσωπική προτίμηση ή θεωρείτε ότι ο αναγνώστης αποκτά την ελευθερία να αποκωδικοποιήσει κατά το δοκούν τα μηνύματα πίσω από τις λέξεις; 

Έχετε δίκιο. Υπάρχει μια ροπή προς τον συμβολισμό στις συγκεκριμένες ιστορίες. Θα έλεγα ότι είναι συνδυασμός των δύο. Θέλω να πω πως έκρινα σκόπιμο ο αναγνώστης να έχει την ελευθερία να αποκωδικοποιήσει, όπως εκείνος επιθυμεί, τα μηνύματα πίσω από τις λέξεις. Να του δοθεί η δυνατότητα να ανακαλύψει πτυχές της ζωής και της πραγματικότητας που δεν είναι πάντα ευχάριστες και να καταλήξει στα δικά του συμπεράσματα. Επιπλέον, θα με ευχαριστούσε αν αυτή την αναζήτηση πίσω από τα σύμβολα καταφέρει και τη βιώσει ως ένα ταξίδι που θα του προσφέρει ψυχική ανάταση. Ως αναγνώστρια, επιζητώ αυτό το ταξίδι.               

Τι σημαίνει για εσάς η συγγραφή; 

Όταν αγαπάς κάτι υπερβολικά, δυσκολεύεσαι να το ορίσεις διότι υπάρχει ο ενδόμυχος φόβος να το αδικήσεις. Με απλά λόγια, για μένα η συγγραφή είναι πάθος και ανάγκη που νοηματοδοτεί την ύπαρξή μου. Είναι η άμυνά μου στο 'θόρυβο' που ενίοτε καθίσταται ανυπόφορος. Είναι το ωραιότερο και πιο λυτρωτικό ταξίδι που πραγματοποιώ με όχημα τη φαντασία μου. Είναι τέλος η κάθαρση που επέρχεται μετά το πέρασμα από τον 'έλεο και τον φόβο'. 

Πεζογραφία ή ποίηση; 

Στα εφηβικά μου χρόνια ονειρευόμουν να γράψω μυθιστόρημα ή διήγημα. Πολύ αργότερα, όταν αποφάσισα να ασχοληθώ με τη γραφή και πολύ πριν αποφασίσω να εκτεθώ στο αναγνωστικό κοινό, με  κέρδισε η ποίηση, η κατεξοχήν τέχνη της μεταφοράς. Το να εκφράζω με λίγες λέξεις όσα θέλω να πω είναι άκρως ενδιαφέρον για μένα. Με οριοθετεί. Με τη συλλογή ''Η νύχτα κοιμάται'', επιχείρησα να περάσω από τον ποιητικό στον πεζό λόγο με μια έντονη ποιητική διάθεση, όπως εύστοχα επισημαίνει ο επιμελητής της έκδοσης κ. Γρηγόρης Παπαδογιάννης. Η συνέχεια ήταν το μυθιστόρημά μου ''Ένας άλλος ξένος''. Στη διάρκεια αυτής της πορείας, η ποίηση είναι διαρκώς παρούσα. Πλέον για μένα το δίλημμα δεν είναι ''πεζογραφία ή ποίηση''. Είναι γραφή με διαφορετική προσέγγιση που- όπως και να' χει- στο τέλος επιφέρει ανυπολόγιστη τέρψη. Κύριο μέλημά μου είναι να παραμείνω πιστή στις αξίες μου και στην αλήθεια μου είτε γράφοντας ποίηση είτε πεζογραφία. 

Με ποιους συγγραφείς μεγαλώσατε και ποιο στοιχείο κρατήσατε από τον καθένα; 

Μεγάλωσα με πολλούς συγγραφείς, Έλληνες και ξένους. Διάβαζα αρκετά και διαφορετικά είδη γραφής - κυρίως ξένη λογοτεχνία- και χρειάζομαι ώρες να παριθμώ τι πήρα από τον καθένα. Από τα χρόνια του Δημοτικού θα θυμηθώ τον Κάρολο Ντίκενς, την Μπέτυ Σμιθ, την Άλκη Ζέη και τη Ζωρζ Σαρή.  Τον Νίκο Καζαντζάκη και τον Παπαδιαμάντη στα εφηβικά χρόνια, την Περλ Μπακ, τον Καμύ, τον Μπέκετ, τον Μπουκόφσκι, τον Τόμας Έλιοτ. Πολύ αργότερα, τον Σώντερς, τον Καλβίνο, τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες. Στο χώρο της ποίησης την Έμιλυ Ντίκινσον και τη Σύλβια Πλαθ, τον Νίκο Καρούζο, τον Ε. Ε. Κάμινγκς, τον Σαραντάρη και την Κατερίνα Γώγου. Ακόμη, τον Γιάννη Παλαβό, την Κάλλια Παπαδάκη και ασφαλώς τον Σαίξπηρ, τον Τολστόι, τον Κοκτώ, τον Φιτζέραλντ, τον Ρόμπινς. Σταματώ εδώ γιατί νιώθω πως αδικώ άλλους. Δεν θα σας πω τι κράτησα από τον καθένα χωριστά... θα σας πω συνολικά πως φυλάω μέσα μου τη μαγεία των λέξεων, την εκφραστική δεινότητα, τη περιγραφική δεξιότητα και τη ψυχολογική προσέγγιση των ηρώων, τη φιλοσοφική θεώρηση καταστάσεων, την αχαλίνωτη φαντασία, τον λυρισμό αλλά και την ωμή καταγραφή, την αλήθεια, την πίστη στη μοναδικότητα του κάθε συγγραφέα και την αποφυγή της μίμησης. Ως γνωστό, κανείς και τίποτα δεν συγκρίνεται με το πρωτότυπο. 

Υπάρχει κάποια πηγή έμπνευσης; 

Η αγάπη μου για τη λογοτεχνία από τα πρώτα σχολικά χρόνια, το κάθε είδους ταξίδι, πραγματικό ή φανταστικό, η καθημερινότητά μου, οι άνθρωποι που συναναστρέφομαι, μια ωραία ταινία, το πέταγμα ενός γλάρου, ένα τραγούδι, τα παιδιά, η ίδια η ζωή είναι ανεξάντλητες πηγές έμπνευσης. Με επισκέπτονται την κατάλληλη στιγμή και γεμίζουν τις λευκές σελίδες του τετραδίου ή του υπολογιστή.  Χρειάζεται μόνο να ξεφύγω από το 'κάδρο' και να δω τα πράγματα με διαφορετική ματιά. Στις αληθινές τους διαστάσεις αλλά με διαφορετική ματιά. 

Γιατί είναι καλό να μυηθούμε στην συνήθεια της φιλαναγνωσίας; Τι έχει να μας προσφέρει, κατά τη γνώμη σας, ειδικά σε κρίσιμες περιόδους όπως αυτή που διανύουμε; 

Κατά την ταπεινή μου γνώμη, η φιλαναγνωσία είναι μεγάλη δύναμη και η έλλειψή  της στερεί τον κόσμο από άπειρες πιθανότητες. Το προνόμιο του να μπορείς να εντρυφήσεις σε όλες τις πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης και της ζωής, να δεις τον κόσμο μέσα από τα μάτια άλλων ανθρώπων από όλα τα μήκη και πλάτη της Γης, να σκεφτείς, να διαφωνήσεις, να ονειρευτείς, να αναθεωρήσεις... σου προσφέρει μια καθαρή και ανοιχτή ματιά απέναντι σε όλους και όλα. Το να ζεις χίλιες ζωές μέσα από τους ήρωες των βιβλίων σε οδηγεί στο να ανακαλύψεις την εσωτερική σου φωνή και να την αφουγκραστείς. Σε βοηθά να μεταπλάσεις το μέσα σου και να αφουγκραστείς τελικά και τις φωνές των συνανθρώπων σου. Έτσι εξελίσσεσαι και έτσι γεννιέται η ελπίδα για να αντιμετωπίσεις το οτιδήποτε και να τολμήσεις, ειδικά σε κρίσιμες περιόδους όπως αυτή που διανύουμε. Είναι, πιστεύω, μια μαγική διαδικασία που από μόνη της ωστόσο δεν αρκεί. Τελειώνοντας και αφού σας ευχαριστήσω από καρδιάς γι' αυτή τη συνέντευξη, θα έλεγα πως η  μύηση στη φιλαναγνωσία δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Απαιτεί τέχνη, επιμονή, υπομονή, μεράκι και γνώση, ειδικά στην τρέχουσα πραγματικότητα. 

Σας ευχαριστώ για τον χρόνο σας.
Καλή συνέχεια στο δημιουργικό σας έργο. 

Για το apostaktirio.gr,
Δήμητρα Γούτση, φιλόλογος 

Η Στέλλα Δέδε γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε Αγγλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ασχολήθηκε με τη διδασκαλία της αγγλικής και της γαλλικής γλώσσας και τη μετάφραση. Παρακολούθησε μεταπτυχιακά προγράμματα στη Διδακτική Μεθοδολογία. Εργάζεται ως καθηγήτρια αγγλικών -ενίοτε και Ιστορίας- στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και εκπονεί διάφορα εκπαιδευτικά. Η ποιητική της συλλογή "Εντροπία" κέρδισε το 3ο βραβείο σε Πανελλήνιο Διαγωνισμό Ποίησης το 2018 και το ποίημά της ''Ενέδρα'' κέρδισε το 3ο βραβείο σε Παγκόσμιο Διαγωνισμό Ποίησης την ίδια χρονιά. Το ποίημά της ''Ανοιξιάτικα ρετάλια'' βραβεύτηκε επίσης το 2018. Άλλα ποιήματα και διηγήματά της έχουν διακριθεί σε διαγωνισμούς και έχουν δημοσιευτεί σε ανθολογίες και στα περιοδικά Diastixo. gr, Εποχή κ. ά. 

Εργογραφία:

Η νύχτα κοιμάται, Παράξενες Μέρες (2019)  

Ένας άλλος ξένος, Παράξενες Μέρες (2020)