ΜΑΝΩΛΗΣ ΣΥΛΛΙΓΑΡΔΟΣ
ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ
ΣΜΥΡΝΗ-ΣΥΡΙΑ
Δυο κόσμοι με κοινή μοίρα
Εκδόσεις Πηγή 

«ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ, ΣΜΥΡΝΗ-ΣΥΡΙΑ, Δυο κόσμοι με κοινή μοίρα» ονομάζεται το νέο κοινωνικό – ιστορικό μυθιστόρημα του Μανώλη Συλλιγάρδου, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πηγή. 

Δυο διαφορετικές θρησκείες (χριστιανισμός-μωαμεθανισμός) και δυο οικογενειακές ιστορίες προερχόμενες από δυο διαφορετικούς κόσμους (Σμύρνη-Συρία), οι οποίες εκτυλίσσονται σε δυο διαφορετικές εποχές (1922-2011). Ανεξαρτήτως αυτών των διαφορών υπάρχει κάτι κοινό που τους ενώνει: ο ξεριζωμός από τον τόπο που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν, εφόσον η δίνη του πολέμου τούς εξαναγκάζει να γίνουν πρόσφυγες. 

Από τη μια η οικογένεια του έμπορου, Θόδωρου Αμπατζόγλου, από τη Σμύρνη και από την άλλη αυτή του δασκάλου Χασάν από τη Συρία. Και οι δυο αυτές οικογένειες θα περάσουν τα ίδια δεινά, κακουχίες, αγωνίες, δοκιμασίες και θα διασχίσουν τις ίδιες θάλασσες, διατρέχοντας τους ίδιους κινδύνους, που ελλοχεύουν σε κάθε τους βήμα, με κυρίαρχο αυτόν του πολέμου. Θα υπάρξουν φορές που, λόγω των συνθηκών, τα μέλη των δυο οικογενειών θα χάσουν ο ένας τα ίχνη του άλλου. Άραγε, θα μπορέσουν τελικά να ξαναϊδωθούν; Υπάρχει κάτι κοινό από το παρελθόν που τους ενώνει; 

Ένα μυθιστόρημα δυνατό, ανατρεπτικό, που παρουσιάζει τα γεγονότα από διαφορετικές οπτικές γωνίες, καθώς καταφέρνει να διεισδύσει στον ψυχισμό και στην ενδόμυχη σκέψη του κάθε πρωταγωνιστή (είτε θύτη είτε θύματος). Ο Μανώλης Συλλιγάρδος πετυχαίνει να παρασύρει τους αναγνώστες του σε ένα ταξίδι επώδυνο, γεμάτο περιπέτεια, προβληματισμούς, εναλλαγή συναισθημάτων, ανατροπή, σεβόμενος όμως πάντα τα ιστορικά γεγονότα. Με οδηγό το ιστορικό πλαίσιο κάθε εποχής, παραδίδει στα χέρια του αναγνώστη ένα άρτια δομημένο κείμενο, “παντρεύοντάς” το με μυθοπλαστικά στοιχεία απαραίτητα για την εξέλιξη της υπόθεσης. 

Όπως καταδεικνύει και ο τίτλος του μυθιστορήματος, το κεντρικό ζήτημα στο οποίο αναφέρεται είναι η προσφυγιά, φωτίζοντάς την κάθε φορά από διαφορετικό πρίσμα. Περιγράφεται η δεινή κατάσταση των προσφύγων, η αντιμετώπιση που συναντούν από τους γηγενείς κατοίκους των εκάστοτε περιοχών, στις οποίες καταφθάνουν (άλλοτε θετική και άλλοτε αρνητική) και τέλος γίνεται τομή στην ψυχοσύνθεση των ανθρώπων που προκαλούν τις πολεμικές συρράξεις. Στην συγκεκριμένη περίπτωση σε αυτή των Νεότουρκων στη Σμύρνη του 1922 και των Τζιχαντιστών στη Συρία των νεότερων χρόνων. 

Στους «Πρόσφυγες» του Μανώλη Συλλιγάρδου οι αντιθέσεις είναι έντονες. Στη μια πλευρά του νομίσματος έχουμε ανθρώπους που λόγω της οργής και του μίσους, που τους καλλιεργούν, φανατίζονται και προβαίνουν σε αποτρόπαια εγκλήματα, οδυνηρά για την ανθρωπότητα (σφαγές, τρομοκρατικές επιθέσεις). Από την άλλη έχουμε ανθρώπους με τεράστια ψυχικά αποθέματα αγάπης, που ανοίγουν την αγκαλιά τους σε συνανθρώπους τους και τους βοηθούν, χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα. Καλοσυνάτες οντότητες που είναι έτοιμες να συγχωρήσουν ακόμα και τα χειρότερα εγκλήματα. 

Θα ήθελα ακόμη να σταθώ και στον τρόπο που δομείται το συγκεκριμένο μυθιστόρημα. Αρχικά, θα αναφερθώ στο σκηνοθετικό ταλέντο του Μανώλη Συλλιγάρδου, καθώς η περιγραφή των γεγονότων δεν είναι γραμμική, εφόσον υπάρχει εναλλαγή εικόνων, χωρών, εποχών, έτσι ώστε η πλοκή του έργου να γίνεται πιο ενδιαφέρουσα. Διαβάζοντάς το, σου δημιουργείται η αίσθηση πως όλα αυτά συμβαίνουν μπροστά σου, ενώ το μεταφυσικό “πρωταγωνιστεί ” κι αυτό στις σελίδες του βιβλίου μέσα από προφητικά όνειρα ή οράματα. 

Αυτό όμως που μου έκανε περισσότερη εντύπωση είναι τα μηνύματα που θα ήθελε να περάσει έμμεσα ο ίδιος ο συγγραφέας στο αναγνωστικό του κοινό. Κατά καιρούς έχουν γραφτεί διάφορα μυθιστορήματα αναφερόμενα σε οδυνηρά για τον ελληνισμό ιστορικά γεγονότα ή στην προσφυγιά, τα οποία προκαλούν νοσταλγία, συγκίνηση ή οποιοδήποτε άλλο συναίσθημα. Ο Μανώλης Συλλιγάρδος όμως, κατά την ταπεινή μου άποψη, δεν στέκεται μόνο σε αυτό. Θα έλεγα ότι προσεγγίζει το θέμα περισσότερο κοινωνικά. Είναι αλήθεια ότι για πολλούς Έλληνες - ή κατ’ επέκταση Ευρωπαίους - η έννοια “προσφυγιά” εκλαμβάνεται ως ένας εφιάλτης που έχει τελειώσει και ανήκει στο παρελθόν. Κι όμως η πρόσφατη παγκόσμια ιστορία άλλα μας διδάσκει, καθώς η προσφυγιά είναι πάντα υπαρκτή και οδυνηρή. Μήπως είναι ψέματα ότι συχνά η ξενοφοβία ωθεί τους ανθρώπους να φερθούν απέναντι στο “ξένο” ρατσιστικά ή εγωιστικά; Είναι πράγματι έτοιμη η ανθρωπότητα να αφήσει πίσω της τα λάθη του παρελθόντος και να αγωνιστεί για ένα καλύτερο αύριο, χωρίς βία, φανατισμό και διακρίσεις; 

Συνοψίζοντας, ομολογώ πως προβληματίστηκα αρκετά και ένιωσα αμήχανα για όσες καταστάσεις ως άνθρωποι “εθελοτυφλούμε” και, ίσως, αυτή είναι η μαγεία της Λογοτεχνίας. Να σε κάνει να σκέπτεσαι και να σου δείχνει νέα μονοπάτια προς εξερεύνηση. Θα ήθελα να εκφράσω στον κύριο Μανώλη Συλλιγάρδο τις ευχαριστίες μου, διότι με την όμορφη και μεστή γραφή του μάς βοήθησε να αντιληφθούμε διαφορετικά όσα συμβαίνουν στην καθημερινότητά μας, σε εθνικό ή παγκόσμιο επίπεδο. Του εύχομαι να συνεχίσει να μας προσφέρει ανάλογης σημασίας έργα. 

Παπακώστα Ελένη - Πτυχιούχος Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Α.Π.Θ. 

Σελίδα του βιβλίου: https://www.pigi.gr/?product=prosfiges 

O Mανώλης Συλλιγάρδος, με καταγωγή από τη Βουλισμένη της Νεάπολης Κρήτης, γεννήθηκε στον Άγιο Νικόλαο της επαρχίας Μεραμπέλλου Λασιθίου. Ο πατέρας του Νίκος Συλλιγάρδος ή “Κόκκινος”, αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης και μέλος του ΕΑΜ, έφυγε πολύ νωρίς από την ζωή, όταν ο γιός του ήταν δέκα χρόνων. Οι γονείς του, βαθιά Δημοκράτες με πίστη στο Θεό αλλά και στην αξία της ελευθερίας, του έδωσαν τα πρώτα σκιρτήματα πατριωτικής συνείδησης.

Είναι πτυχιούχος του τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος της σχολής Γεωτεχνικών Επιστημών του Α.Π.Θ. Υπηρετεί στη Δασική Υπηρεσία ως Δασολόγος από το 1985 και σήμερα προσφέρει τις υπηρεσίες του ως Δ/ντής Δασών Νομού Λασιθίου.

Έχει γράψει το ιστορικό μυθιστόρημα «Η ΚΡΑΥΓΗ ΤΟΥ ΛΥΚΟΥ», το οποίο έχει εκδοθεί από τη «Συλλεκτική Πένα» το 2016. Αρθρογραφεί σε τοπικές εφημερίδες με θέματα επιστημονικού, περιβαλλοντικού και κοινωνικού περιεχομένου και συμμετέχει ως ομιλητής σε θέματα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης μαθητών.

Είναι παντρεμένος και έχει δύο κόρες.

Είναι πνεύμα ανήσυχο με κοινωνικές, περιβαλλοντικές και πολιτικές ευαισθησίες. Ευελπιστεί να συνεχίσει το γράψιμο που αποτελεί ένα ανοικτό παράθυρο, για να ελευθερώνει αυτά που τόσα χρόνια έκρυβε μέσα του.