"Η ζωή απέναντι" , Σοφία Δημοπούλου

Εκδόσεις Μεταίχμιο

«...πρέπει να βιώνουμε συνειδητά τη ζωή μας, σύμφωνα με τις ιδέες μας, τα όνειρα που κάναμε για τον κόσμο και τον εαυτό μας, το δικό μας αξιακό κώδικα, τα οράματά μας. Γιατί κανείς άλλος δεν μπορεί να το κάνει για μας και διαφορετικά θα καταλήξουμε να αναμετράμε τις ματαιώσεις μας....» 

Διαβάζοντας το μυθιστόρημά σας μου δημιουργήθηκε η αίσθηση πως ο τίτλος του έχει διττή έννοια. Τι ήταν αυτό που σας έκανε να επιλέξετε αυτό τον τίτλο; 

Ο τίτλος πράγματι είναι ένα είδος λογοπαίγνιου. Δεν αναφέρεται στη Ζωή, την απέναντι ηρωίδα του βιβλίου, όσο στη ζωή ως βίωμα, στην αβίωτη ζωή, αυτή που οι ήρωες δεν την έζησαν σύμφωνα με τα όνειρα και τις ιδέες τους μένοντας θεατές από μακριά. Αυτή εξάλλου είναι και η κεντρική ιδέα του βιβλίου. 

Ο Ευάγγελος, ένας συντηρητικός δάσκαλος, αντικατοπτρίζει έναν άνθρωπο που ζει κάτω από τη σκιά του φόβου και δεν τολμά να αντιδράσει στα δεδομένα της εποχής του (περίοδος της Χούντας). Πώς φαντάζεστε τον εαυτό σας, αν ζούσατε σε παρόμοιες πολιτικοκοινωνικές καταστάσεις; 

Δεν μπορώ να πω με σιγουριά, αφού τότε ήμουν πολύ μικρή και δεν είχα συναίσθηση των γεγονότων. Ως ιδιοσυγκρασία όμως πλησιάζω περισσότερο στο χαρακτήρα της Άννας και μάλλον θα συμπεριφερόμουν όπως αυτή. Είμαι από τη φύση μου λίγο αντιδραστική σε κάποια πράγματα, όπως αυτά που αγγίζουν τις δικές μου αξίες, αλλά πάλι δεν είμαι απόλυτη, γιατί είναι άδικο να κρίνω εκ του ασφαλούς.  

Ακόμα και στις μέρες μας συναντάμε σε άλλες χώρες απολυταρχικά καθεστώτα. Πώς είναι άραγε να ζει κανείς μέσα σε τέτοιες συνθήκες καταπίεσης και λογοκρισίας και ποιες οι συνέπειες για το γίγνεσθαι της κάθε χώρας;

Εύχομαι να μην το βιώσουμε, ώστε να μπορέσουμε να απαντήσουμε σ’ αυτή την ερώτηση. Η ελευθερία είναι ύψιστο αγαθό για τον άνθρωπο και η στέρηση αυτής, απ’ όπου κι αν προέρχεται, έγκλημα. Μονάχα στο περιβάλλον μιας ευνομούμενης κοινωνίας μπορεί η ανθρωπότητα να προοδεύσει πνευματικά και κοινωνικά, είναι αυτονόητο αυτό.

Αξίζει να υπερασπιζόμαστε τα πιστεύω μας και τα θέλω μας με ότι κόστος μπορεί να επιφέρει αυτό στη ζωή μας; 

Υπάρχουν όρια για τα πάντα, ακόμα και σ’ αυτό. Και τα όρια ασφαλώς και κάποιες φορές μπορούν και πρέπει να τα υπερβαίνει κανείς. Για μένα, η ζωή είναι πολύ σπουδαίο αγαθό- το μόνο που έχουμε στην πραγματικότητα-, γι’ αυτό και πρέπει να ρισκάρουμε μέχρι εκεί που δεν τη βάζουμε σε κίνδυνο. Πάνω απ’ όλα είναι η ζωή κι αυτή πρέπει να υπερασπιζόμαστε και δεν το λέω από θρησκευτική οπτική, αλλά από φιλοσοφική.  

Η περίοδος της Επταετίας ανήκει στην πρόσφατη Ιστορία των Ελλήνων. Πόσο δύσκολο είναι να αναφέρεται κανείς, σε ένα λογοτεχνικό βιβλίο, σ’ αυτή τη μαύρη περίοδο της Ιστορίας μας; 

Θέλει προσεκτικούς χειρισμούς αυτή η ιστορική περίοδος, διότι αυτοί που την έζησαν και συμμετείχαν στα ιστορικά γεγονότα είναι οι περισσότεροι εν ζωή και άρα οι μνήμες τους νωπές. Παρ’ όλα’ αυτά, πιστεύω πως η απόσταση των πενήντα σχεδόν χρόνων που μας χωρίζουν από τότε, είναι ικανή για να ανοίξουμε κι αυτό το βιβλίο της Ιστορίας, γιατί αλλιώς, κινδυνεύουμε να ξεχάσουμε. 

Τι θα θέλατε να μεταγγίσετε στους αναγνώστες σας μ’ αυτή τη θεματική σας επιλογή; 

Πως πρέπει να βιώνουμε συνειδητά τη ζωή μας, σύμφωνα με τις ιδέες μας, τα όνειρα που κάναμε για τον κόσμο και τον εαυτό μας, το δικό μας αξιακό κώδικα, τα οράματά μας. Γιατί κανείς άλλος δεν μπορεί να το κάνει για μας και διαφορετικά θα καταλήξουμε να αναμετράμε τις ματαιώσεις μας και θα νιώθουμε πως πέρασε η ζωή μέσα από τα χέρια μας χωρίς εμείς να κρατήσουμε κάτι.  

Στο κάθε κεφάλαιό σας έχετε σαν εισαγωγικό σημείωμα στίχους από τον «Μικρό Ναυτίλο» του Οδυσσέα Ελύτη. Γιατί έγινε αυτή η επιλογή; 

Ο «Μικρός Ναυτίλος» του αγαπημένου μου ποιητή Οδυσσέα Ελύτη, είναι γεμάτος από στίχους που συμπυκνώνουν αυτό που θέλω εγώ να πω σε κάθε κεφάλαιο. Επιπλέον, θεωρώ πως καθένας μας είναι, ή καλύτερα πρέπει να είναι, ένας μικρός ναυτίλος της ζωής του για να οδηγήσει στιβαρά το σκαρί του βίου του, απολαμβάνοντας συνάμα το ταξίδι.  

Η αφήγηση του βιβλίου άλλοτε γίνεται σε πρώτο πρόσωπο και άλλοτε σε τρίτο. Σε τι βοηθάει αυτή η εναλλαγή προσώπου; 

Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση της Δάφνης επιλέχθηκε γιατί η μικρή ηρωίδα είναι η δική μου φωνή και η δική μου ματιά μέσα στο μυθιστόρημα αυτό. Έχοντας περίπου την ίδια ηλικία μ’ εκείνη και παρόμοια ψυχοσύνθεση, μου ήταν πιο βολικό να ταυτιστώ μαζί της και να πω κάποια πράγματα δίχως να «λογοκριθώ». Κανείς εξάλλου δεν μπορεί να τα βάλει με ένα παιδί για όσα είδε ή άκουσε. Το τρίτο πρόσωπο χρησιμοποιήθηκε όπου ήθελα απλά να περιγράψω τα γεγονότα ως παντογνώστης αφηγητής, έχοντας εγώ το τιμόνι της ιστορίας και της πλοκής.  

Ως συγγραφέας, πού δίνετε μεγαλύτερη βαρύτητα; Στο προσωπικό βίωμα ή στη μυθοπλασία; 

Όταν γράφω μια ιστορία γύρω από ένα φανταστικό γεγονός, εισχωρούν σ’ αυτή πολλά βιώματά μου, πράγματα που έχω ζήσει ή που μου έχουν διηγηθεί, ενσωματώνονται με τα φανταστικά στοιχεία, τόσο, που στο τέλος δυσκολεύομαι κι εγώ να ξεχωρίσω το βίωμα από το επινοημένο γεγονός. Όπως και να είναι, καθένας γράφει με ό,τι έχει, με ό,τι είναι, γι’ αυτό θεωρώ το βίωμα πολύ σημαντικό για ένα συγγραφέα.  

Αξίζει κάποια μυστικά να μην αποκαλύπτονται ποτέ; Μήπως το ψέμα βολεύει καλύτερα όταν η αλήθεια είναι σκληρή; 

Εξαρτάται από το ψέμα. Αν μιλάμε για τα κατά συνθήκη ψεύδη, ναι, νομίζω πως είναι αποδεκτά κάποιες φορές. Αλλιώς κινδυνεύουμε να πέσουμε σε κυνικές συμπεριφορές. Εγώ πάντως σε τέτοιες περιπτώσεις προτιμώ την αποσιώπηση της αλήθειας, από την μεταστροφή της σε ένα «κατά συνθήκη» ψέμα. 

Θεωρείτε πως το είδος του πολιτεύματος μπορεί να επηρεάσει τον μικρόκοσμο μιας οικογένειας; 

Στις περισσότερες περιπτώσεις οι άνθρωποι κοιτάμε το σπίτι μας, την οικογένειά μας, τη δουλειά μας, την ζωή μας. Αυτή είναι η μικροαστική αντίληψη για την οποία κάνω λόγο στο βιβλίο. Η πλειοψηφία των ανθρώπων είμαστε έτσι. Ευτυχώς υπάρχουν περιπτώσεις που αναπτύσσεται συλλογική συνείδηση και οι άνθρωποι νιώθουμε μέρος ενός ιδεολογικού συνόλου που πρέπει να υπερασπιστούμε. Η συνειδητοποίηση αυτή και η δράση που προκαλεί, μπορεί να επηρεάσει τα εμπλεκόμενα άτομα και ασφαλώς τις οικογένειές τους. Επιπλέον, το πολίτευμα καθορίζει συνήθως και το δείκτη ευφορίας των πολιτών, αν δηλαδή αναπτύσσονται και αν ευημερούν. Αυτό έχει άμεσο αντίκτυπο στον μικρόκοσμο της οικογένειας. 

Τι μας ετοιμάζετε για το μέλλον; Είστε από τους συγγραφείς που γράφουν μόνο όταν έχουν κάτι να πουν; 

Έχω ήδη ξεκινήσει ένα ιστορικό μυθιστόρημα που αναφέρεται στην περίοδο της Μπελ Επόκ στην Αθήνα. Πιστεύω πως ένας συγγραφέας πρέπει να εκφράζεται όποτε και όπως εκείνος θέλει, πέρα από χρονοδιαγράμματα και κανόνες. Προσωπικά γράφω όταν θέλω να πω κάτι, αλλά συνήθως, η σύγχρονη ζωή μου δίνει πολλά ερεθίσματα κι έτσι υποφέρω όχι από έλλειψη ιδεών, αλλά χρόνου. 

Σας ευχαριστώ πολύ για την γόνιμη συζήτηση και σας εύχομαι κάθε επιτυχία στο συγγραφικό σας έργο. 

H Σοφία Δημοπούλου γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα, η καταγωγή της όμως είναι από τα Λουσικά, ένα χωριό λίγα χιλιόμετρα έξω από την Πάτρα. Σπούδασε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στον περιβαλλοντικό σχεδιασμό. Εργάστηκε ως μηχανικός στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα. Έχει γράψει τα μυθιστορήματα: Lapis lazuli, η πέτρα που λείπει (2012), Άλμα θα πει ψυχή (2013) και Σε σωστή ώρα νυχτώνει (2014).