«Η φαμέγια» 

Μυθιστόρημα - Εκδόσεις Γαβριηλίδης 

Με το που πρωτοπήρα στα χέρια το μυθιστόρημα «Η φαμέγια» της Αντωνίας Ζεβολή – Νταουντάκη, με παραξένεψε ιδιαίτερα ο τίτλος του. Λέξη περίεργη, αλλά ταυτόχρονα ελκυστική για τον αναγνώστη.

Η ηρωίδα, Ευτυχία, γεννημένη στις αρχές του 20ου αιώνα, στην υπόδουλη ακόμα Κρήτη, ορφανή από πατέρα και έχοντας άλλα επτά αδέρφια, προσπαθεί να επιβιώσει κάνοντας διάφορες δουλειές. Γίνεται λοιπόν «Φαμέγια», που στο Κρητικό ιδίωμα σημαίνει υπηρέτρια, αλλά που δεν έχει συγκεκριμένο αντικείμενο δουλειάς ούτε και συγκεκριμένο ωράριο. Οι “Φαμέγιες” άλλοτε είναι οικόσιτες και άλλοτε όχι, ενώ η μορφή της αμοιβής τους καθορίζεται από το εκάστοτε αφεντικό.

Παλεύοντας με τη φτώχεια η παντρεμένη  Ευτυχία, δεν περιορίζεται από τις στενοκέφαλες αντιλήψεις της εποχής της και κάνει τη δική της επανάσταση. Εγκαταλείπει μόνη της την Κρήτη και αναζητά μια καλύτερη τύχη στην προπολεμική Αθήνα, στην οποία θα ζήσει την υπόλοιπη ζωή της ως τα βαθιά γεράματα. Μόνο της μέλημα, να καταφέρει να φέρει όλη την οικογένειά της στην αφιλόξενη μεγαλούπολη. Η συγγραφέας μας παραθέτει περιστατικά που αγγίζουν τα όρια της επιστημονικής φαντασίας και που όμως είναι ολωσδιόλου αληθινά. Γιατί ο άνθρωπος για να επιβιώσει μπορεί να κάνει τα πάντα αλλά και να υπομένει τα πάνδεινα. Ο ρόλος της μάνας – Ευτυχίας βαρυσήμαντος, καθώς καλείται να γίνει η κινητήριος δύναμη της οικογένειάς της και να επιφέρει καλύτερα αποτελέσματα για εκείνη.

Αρχίζοντας την ανάγνωση αυτής της πραγματικά συγκλονιστικής ιστορίας, ένιωθα πως, κάθε λέξη, κάθε φράση, κάθε σελίδα, μου αποκάλυπτε και κάτι καινούργιο. Οι πληροφορίες που εσωκλείονται μέσα σ’ αυτό το βιβλίο είναι αναρίθμητες. Ιστορικά γεγονότα, λαογραφικά στοιχεία, νοοτροπίες, άγνωστοι παράμετροι μιας κοινωνίας δύσκολης και απαιτητικής.

Αν και τα γεγονότα που περιγράφονται, χρονικά δεν απέχουν και τόσο πολύ από την δική μας εποχή, ο τρόπος σκέψης και οι αντιλήψεις των ανθρώπων έχουν αλλάξει σημαντικά. Από τη μια, άνθρωποι με ηθικές αξίες που τις υπηρετούν με πίστη και όχι από συνήθεια. Άνθρωποι με ατσάλινη θέληση, υπερήφανοι, σκληραγωγημένοι, που δεν προδίδουν τα ιδανικά τους μπροστά στη φτώχεια, τη μιζέρια, τη λιμοκτονία. Από την άλλη, δύσκολες εποχές με στενοκέφαλες αντιλήψεις, που όσοι δεν ακολουθούσαν τα πρέπει που τους επέβαλε η κοινωνία, εύκολα στιγματίζονταν, αποκτούσαν κακή φήμη και απορρίπτονταν από το κοινωνικό σύνολο.

Η Αθήνα, ένα ατέλειωτο χωνευτήρι μετακινούμενων πληθυσμών. Σε μια περίοδο που η ανέχεια δημιουργούσε αψιμαχίες μεταξύ των κατοίκων και που συχνά η αντιμετώπιση των όσων είχαν εξασφαλίσει τα προς το ζην απέναντι στους αδυνάτους, διακρινόταν από σκληρότητα. Υπήρχαν όμως και εκείνοι που ήταν πάντα πρόθυμοι να φιλοξενήσουν, να βοηθήσουν, να συμπαρασταθούν, παρόλη την ένδειά τους, τον πλησίον τους, χωρίς να έχουν και οι ίδιοι τα απαραίτητα.

Ο τρόπος γραφής της συγγραφέως με γοήτευσε καθώς ήταν βαθιά ρεαλιστικός και διαπνεόταν από μια φιλοσοφική χροιά. Ενδελεχής έρευνα, πιστότητα, ζωντανός τρόπος απόδοσης των γεγονότων. Δεν ωραιοποιεί και δεν αποκρύβει καταστάσεις. Τονισμός των κοινωνικών αντιθέσεων και επιλογή πολλαπλών οπτικών γωνιών για τα ίδια περιστατικά, ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία και τα βιώματα των πρωταγωνιστών. Εσωτερικός προβληματισμός και πιστή απόδοση του ψυχισμού των ηρώων.

Εν κατακλείδι, θεωρώ ότι «Η Φαμέγια» ήταν από τα πιο καλογραμμένα και ολοκληρωμένα μυθιστορήματα που έχω διαβάσει το τελευταίο χρονικό διάστημα, με υπόθεση που συγκινεί και συγκλονίζει. Αφού συγχαρώ την συγγραφέα, θα κλείσω με μια παράγραφο που χαρακτηρίζει και διαπερνά από άκρη σ’ άκρη, όλο αυτό το υπέροχο έργο:

«Φαίνεται πως ό,τι έχει ο καθένας μέσα του, στις δύσκολες συνθήκες μεγαλώνει, πολλαπλασιάζεται. Και το καλό και το κακό. Έτσι, ο ανιδιοτελής θυσιάζεται, ο άπληστος γίνεται μαυραγορίτης, ο λιπόψυχος προδότης, ο θαρραλέος ήρωας, ο δραστήριος και οργανωτικός ηγέτης, ο πονηρός προβοκάτορας. Κανείς δεν ξέρει τελικά όταν βρεθεί σε τέτοιες στιγμές τι πρόσωπο θα βγάλει....» 

Παπακώστα Ελένη

Πτυχιούχος Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Α.Π.Θ. 

http://www.gavrielidesbooks.gr/showtitle.aspx?vid=1890