Λεπτομέρειες

Γράφτηκε από τον/την Super User

Κατηγορία: Σχολιασμοί Βιβλίων

Δημοσιεύθηκε : 07 Μαρτίου 2014

Εμφανίσεις: 3104

Ποίηση - Εκδόσεις Γαβριηλίδης

Η «Έρημος» του Γιάννη Πετράκη, που μας ήρθε από την όμορφη Κρήτη, είναι μια ποιητική συλλογή γραμμένη σε στυλ μικρών πεζών κειμένων. Μικρές ή μεγάλες παράγραφοι δηλαδή με ποιητική χροιά.

Ποίηση συμβολική, με καλαίσθητες μεταφορές, συχνές πινελιές διδακτισμού και σουρεαλιστικές παρενθέσεις. Σε γενικές γραμμές η θεματολογία του είναι πολυποίκιλη, που άλλοτε αφορά απόψεις του ίδιου του ποιητή και άλλοτε επεκτείνεται σε ευρύτερες παραμέτρους. Περνάει δηλαδή από το προσωπικό - ειδικό, στο κοινωνικό – οικουμενικό. Αυτό όμως που του αρέσει ιδιαίτερα είναι το παιχνίδι με τις έννοιες και τις διφορούμενες σημασίες τους. Τις φιλτράρει και τις εξετάζει με ένα δικό του ιδιαίτερο τρόπο. Τι είναι για παράδειγμα η φιλία και πόσο αντάξια είναι των προσδοκιών μας όταν την χρειαζόμαστε; Η φυλακή και τα ισόβια αφορούν μόνο τον πραγματικό ποινικό εγκλεισμό ή μπορούν να χαρακτηρίσουν και την ψυχή ενός «ελεύθερου» ανθρώπου; Ο εχθρός είναι πάντα αυτός που φαίνεται ή αυτός που υποχθόνια εργάζεται για το κακό; Μπορεί ο άνθρωπος να υπερβεί τα όρια που του επιβάλουν οι θρησκευτικές του πεποιθήσεις και να γίνει και αυτός πλάστης ανθρώπων; Όπως υποστηρίζει ο Γιάννης Πετράκης, τα αντιθετικά δίπολα βρίσκονται πολύ κοντά το ένα με το άλλο και συχνά εμείς ακροβατούμε ανάμεσά τους χωρίς να γνωρίζουμε αν υπάρχει δίχτυ ασφαλείας. Πράγματι έτσι απρόβλεπτη και συνάμα προβλέψιμη είναι η ζωή. Ακίνητη αλλά και ρευστή. Γλυκιά και πικρή…

Ο ποιητής αφιερώνει μεγάλο μέρος της συλλογής του στη σχέση του ανθρώπου με το φυσικό του περιβάλλον αλλά και με το κοινωνικό γίγνεσθαι. Η βιασμένη φύση, η φτώχεια του κόσμου, η αξία του φωτός, τα κατεστραμμένα δάση, οι παγκόσμιοι ηγέτες του κακού, το άπληστο τραπεζικό σύστημα, οι απάνθρωπες πόλεις – κλουβιά, το «άχρηστο» που σου πλασάρεται ως «άριστο». Ούτε το σκιάχτρο δεν θέλει να διατηρήσει την ανθρώπινή του μορφή, την οποία αποποιείται. Διότι ο άνθρωπος είναι από μόνος του αυτοκαταστροφικός και ισοπεδωτικός. Θα μου πείτε, δεν υπάρχουν κι εξαιρέσεις; Πράγματι για τον ποιητή οι άνθρωποι είναι απλά μαθηματικά. Άλλοι είναι αριθμοί με ειδική βαρύτητα και άλλοι είναι μηδενικά που δυστυχώς μπορούν και πολλαπλασιάζονται. Η λύση βρίσκεται στη φύση και στα απλά καθημερινά πράγματα, που τα προσπερνάμε αδιάφοροι. Στο γέλιο και στη “μίμηση” της ξέγνοιαστης παιδικής ηλικίας. Γιατί η ζωή είναι μια σταλιά, σαν μια βρύση που στάζει, σαν τον στιγμιαίο χτύπο της καρδιάς, σαν τους δείκτες του ρολογιού που τρέχουν...

Ο Γιάννης Πετράκης μας παρουσίασε με σοβαρότητα και πληρότητα την ίδια τη σύγχρονη ζωή, που όπως ισχυρίζεται, συχνά μοιάζει με τσίρκο. Με ενεργούς πρωταγωνιστές και απαθείς θεατές. Με θηριοδαμαστές που φοβούνται περισσότερο τα «έξω» θηρία, με κλόουν που ψυχαγωγούν όσους για χρόνια γελούσαν στην πλάτη τους, με φακίρηδες που προσφέρουν μια εναλλακτική πραγματικότητα. Αυτό είναι δυστυχώς το σύστημα και δύσκολα το αποφεύγεις. Ένα πλούσιο υπερθέαμα όπου το κακό φαίνεται να υπερισχύει του καλού… Και αν κάπου ο Γιάννης Πετράκης χαρακτηρίζει την ποίηση ως «ξυλουργική πλάνη», είναι γιατί πράγματι έχει την ικανότητα να ξύνει το σκληρό περίβλημα του κόσμου μας και να αποκαλύπτει τις κρυμμένες αλήθειες. Να διεισδύει στο εσωτερικό του και να διυλίζει τα πάντα. Όσοι πιστοί, προσέλθετε…

Δείγμα γραφής:

ΤΑ ΚΛΑΣΜΑΤΑ

Οι άνθρωποι είναι κλάσματα. Ακριβώς όπως εκείνα
της αριθμητικής. Υπάρχουν αυτά που επιθυμούν
απλώς να προστεθούν, οπότε ένας κοινός
παρονομαστής αρκεί. Υπάρχουν κι εκείνα που επιδιώκουν
να πολλαπλασιαστούν, οπότε ο παρονομαστής
είναι αδιάφορος. Αντιθέτως με όσα ισχυρίζονται
χρόνια τώρα οι δάσκαλοι, τελικά αποδεικνύεται
ότι υπάρχουν και κλάσματα με μηδέν στον
παρονομαστή. Και με κάποιο παράξενο τρόπο μάλιστα
καταφέρνουν και πολλαπλασιάζονται.

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ

Αλέξανδρος Ακριτίδης

Λογοτέχνης - Πτυχιούχος Ανθρωπιστικών Σπουδών

Λεπτομέρειες

Γράφτηκε από τον/την Super User

Κατηγορία: Σχολιασμοί Βιβλίων

Δημοσιεύθηκε : 13 Ιανουαρίου 2014

Εμφανίσεις: 3915

Ποίηση - Εκδόσεις Μανδραγόρας

Τα τελευταία χρόνια, ο ποιητής, Χάρης Μελιτάς, φαίνεται να έχει βρει το στοιχείο του. Γιατί ο τρόπος που επιλέγουμε να εκφραστούμε ή αυτό που μας ταιριάζει περισσότερο, συχνά καθρεπτίζει και την προσωπικότητά μας. Έτσι ο Χάρης Μελιτάς, προσθέτοντας μια ακόμη συλλογή Χαϊκού στα έργα του, αναδεικνύει μια ποιητική σταθερότητα. Επιλέγει δηλαδή την «συμπυκνωμένη» λεκτική αξία των Χαϊκού με τις απέραντες νοηματικές επεκτάσεις.

Το «Ποτάμι κόκκινο» έχει, κατά την άποψή μου, πολλαπλή σημασία. Παραπέμπει ενδεχομένως στο χρώμα που έχει ανάγκη η ζωή μας τελευταία, αλλά ίσως και στο αίμα που κυλάει στις φλέβες μας, το οποίο αποτελεί καίριο παράγοντα της ζωής μας. Αναφέρει ενδεικτικά το κόκκινο της παπαρούνας, που αψηφά το άρωμα και επιλέγει την εμφάνιση. Εννοώντας πιθανόν πως πρέπει να δίνουμε περισσότερη αξία στα απλά καθημερινά πράγματα που βρίσκονται μπροστά στα μάτια μας και να μην ψάχνουμε πάντα τα περεταίρω.

Αυτή τη φορά ο ποιητής μοιάζει να αναμετριέται περισσότερο με τον εαυτό του. Με την πορεία του στη ζωή, στην Τέχνη, στην κοινωνία γενικότερα. Αυτοσαρκάζεται, προειδοποιεί, στοχάζεται, συμπεραίνει. Αναπολεί τις χαμένες αξίες, αναζητά τη δικαιοσύνη, κατακρίνει την αδιαφορία και τον υπερκαταναλωτισμό. Φαίνεται να μην βλέπει ελπίδα στο πολιτικό σύστημα που κωφεύει επιδεικτικά μπροστά στον ανθρώπινο πόνο. Πού βρίσκει ελπίδα; Στο να μην προσκολλάμε ούτε στο παρελθόν ούτε στο μέλλον, ζώντας απλά το “τώρα” ή αφήνοντας τις έγνοιές μας σε μια στοργική αγκαλιά.

Την ποίηση του Χάρη Μελιτά, την διαπερνούν δυο βασικές συνισταμένες. Η μοναξιά του καλλιτέχνη και η ίδια η ποιητική Τέχνη. Η πρώτη είναι αλληλένδετη σχεδόν με κάθε άνθρωπο που ταξιδεύει στον κόσμο της γραφής. Αγαπάμε τη μοναξιά μας, την έχουμε ανάγκη, την διευθετούμε ανάμεσα σε άλλες σημαντικές υποχρεώσεις. Την δεύτερη, την ποιητική Τέχνη, την αποκαλεί σαρκαστικά «καμένο χαρτί» ή αλλού ως τη μόνη πατρίδα. Γεγονός είναι πάντως πως ένας ποιητής ή ένας καλλιτέχνης γενικότερα έχει διαφορετικό τρόπο να προσεγγίζει την πραγματικότητα. Έχει μια εναλλακτική θέαση της ζωής…

Θα κλείσω με ένα πανέξυπνο και συνάμα τόσο αληθινό Χαϊκού, που λέει πως αν πεις την αλήθεια σε φίλους ίσως να τους κάνεις εχθρούς. Και είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε το βαθύ νόημα αυτής της παραμέτρου. Μα η μόνη αλήθεια στην προκειμένη περίπτωση είναι πως το ποτάμι του Χάρη Μελιτά δεν χρειάζεται να γίνει ορμητικό για να πνίξει κάθε αρνητικό που μας περιβάλει. Έχει τους δικούς του μηχανισμούς και κανάλια για να διεισδύει στις καρδιές μας.

Δείγμα γραφής:

ΔΙΚΑΙΩΜΑ

Γιατί μου ρίχνεις

κι άλλη ντάμα, μοναξιά;

Πάλι μπλοφάρεις;

ΛΕΙΨΥΔΡΙΑ

Λίμνες, ποτάμια

θάλασσες, ωκεανοί.

Κι όμως, διψάω.

ΠΟΤΑΜΙ ΚΟΚΚΙΝΟ

Οι παπαρούνες

αψηφούν το άρωμα

Ψηφίζουν χρώμα.

Η ΒΡΟΧΗ

Χιλιάδες χρόνια

πέφτω απ' τα σύννεφα.

Ίδιος ο κόσμος.

ΕΠΙΣΤΡΑΤΕΥΣΗ

Είπαν. Στα όπλα.

Πατήρ πάντων πόλεμος.

Είπα. Ορφανός.

Αλέξανδρος Ακριτίδης

Λογοτέχνης - Πτυχιούχος Ανθρωπιστικών Σπουδών

Λεπτομέρειες

Γράφτηκε από τον/την Super User

Κατηγορία: Σχολιασμοί Βιβλίων

Δημοσιεύθηκε : 14 Ιανουαρίου 2014

Εμφανίσεις: 2481

Διηγήματα - Εκδόσεις Φίλντισι

Η Αγγελική Πλουμά, συγγραφέας του βιβλίου «Η φωνή της πεταλούδας», το περιγράφει ως ένα έργο που αποτελείται από επτά μυθιστορήματα τσέπης. Πρόκειται ωστόσο για μια καλοδουλεμένη συλλογή διηγημάτων, που διαφέρουν μεταξύ τους θεματικά αλλά και ορισμένες φορές λεκτικά. Η ποιότητα της γραφής βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα όσο και ο βαθμός διεισδυτικότητας στην ψυχή του αναγνώστη.

Αν και σε καμία συλλογή διηγημάτων δεν μπορούμε να πούμε πως όλα τα διηγήματα έχουν την ίδια βαρύτητα, ωστόσο στο βιβλίο που εξετάζουμε, κάθε ιστορία έχει να μας προσφέρει τα δικά της δυνατά μηνύματα.  Σίγουρα κάθε μια από αυτές τις ιστορίες, έπειτα από μεγαλύτερη επεξεργασία, θα μπορούσε άνετα να μετατραπεί σε μυθιστόρημα, αλλά καμιά φορά η μεγάλη έκταση μιας υπόθεσης ίσως να μην σου προσφέρει τη μικρή γλυκόπικρη γουλιά, ενός καλογραμμένου διηγήματος. Ποιες είναι λοιπόν οι πεταλούδες που παίρνουν φωνή; Είναι άνθρωποι που θα κρατούσαν για πάντα κλειδωμένα τα μυστικά τους στην καρδιά τους. Άνθρωποι που δεν έβρισκαν «φωνή» να πούνε όσα τους πονάνε εγκλωβισμένοι στα κοινωνικά ταμπού ή περιθωριοποιημένοι από κοινωνικά σύνολα. Η συγγραφέας όμως τους δίνει την ευκαιρία και την ώθηση να ξεδιπλώσουν τους πόνους τους και τις εμπειρίες τους. Τους δίνει έναυσμα να απελευθερωθούν…

Θα μπορούσα να αναφερθώ σε κάθε διήγημα ξεχωριστά, αλλά έχω διαλέξει ορισμένα από αυτά για συγκεκριμένους λόγους, που θα αναλύσω. Κατ’ αρχάς θα σταθώ στο πρώτο διήγημα που φανερώνει και τη νησιωτική ταυτότητα της συγγραφέως. Ο «Ξέμπαρκος» είναι ένα καθηλωτικό διήγημα, γεμάτο ιδιωματισμούς και ναυτικές ορολογίες, σε ταξιδεύει στο χρόνο μέσα από την απίστευτη ιστορία ενός μεσήλικα ναυτικού. Περιγραφές παρόμοιες με εκείνες του Καρκαβίτσα στα «λόγια της πλώρης» περνούν από τη σκέψη του αναγνώστη, που τελικά αντιλαμβάνεται πως η ελληνική συγγραφική ικανότητα περνά γονιδιακά από γενιά σε γενιά. Ελληνική ψυχή, οικογενειακές αξίες, αποτύπωση ηθών και συνηθειών, συγκίνηση. Αν και η υπόθεση πιθανόν να είναι αληθινή, δεν θα υπήρχε καλύτερος τρόπος να αποδοθεί λογοτεχνικά από κάποιον τρίτο. Και για να πετύχει αυτό θα πρέπει αυτός ο τρίτος να έχει στις φλέβες του τη θάλασσα και το αλάτι. Τις φουρτούνες και τους ανέμους…

Το διήγημα όμως που κάνει τη διαφορά στο βιβλίο είναι «Η γραμμή της ζωής». Ο εγγονός μαθαίνει για πρώτη φορά τα μυστικά του παππού του και πέφτει από τα σύννεφα. Κατευθείαν μου ήρθε στο νου το διήγημα του Βιζυηνού «Το μόνον της ζωής του ταξείδιον».  Ένας άντρας που μετατρέπεται σκιά του εαυτού του, λόγω της ισχυρής προσωπικότητας της γυναίκας του, που τελικά γίνεται ο γενικός αρχηγός όλων και επιβάλει τα δικά της θέλω στην οικογένεια. Όπως ακριβώς και ο παππούς του Βιζυηνού που κάτω από την κυριαρχία της γυναίκας του όχι μόνο δεν ταξίδεψε ποτέ αλλά και κατέπνιξε κάθε του όνειρο. Έτσι και ο “παππούς” της Αγγελικής Πλουμά, άφησε τη γυναίκα του να παίρνει τις κρίσιμες αποφάσεις ώσπου έγινε τελικά ανεξέλεγκτη και οδηγήθηκε ακόμα και στο φόνο. Διήγημα ηθογραφικό, γεμάτο από τις αγκυλώσεις των παλαιών νοοτροπιών και κοινωνικούς στιγματισμούς, με βάση την προίκα, το επάγγελμα ή γενικά την περιουσία.

Αν προσεγγίζαμε το διήγημα φιλολογικά, θα λέγαμε πως πραγματοποιείται ολική ανατροπή των προσδοκιών του ήρωα – αφηγητή, με ταυτόχρονη «παγίδευση» και του αναγνώστη. Η ιστορία που αφηγείται η συγγραφέας βασίζεται κυρίως στις ανατροπές ή καλύτερα στη συστηματική πάλη των αντιθέτων. Ο σπουδαίος καθηγητής Σύγχρονης Ελληνικής και Βυζαντινής Ιστορίας, Γλώσσας και Λογοτεχνίας, Roderick Beaton, γράφει για το ελληνικό διήγημα πως «τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται» κι αυτό διότι πολύ συχνά, οι χαρακτήρες που συμμετέχουν στα διηγήματα λαμβάνουν μια διπλή υπόσταση. Η καλή – κακή γιαγιά, η τρελή – λογική θεία, ο σθεναρός – ευνουχισμένος παππούς. Οι ανατροπές, μικρές ή μεγάλες, βρίσκονται σχεδόν παντού. Στην αλλαγή του σκηνικού, στην προσωπικότητα. Μήπως δεν είναι ανατροπή η κατάρριψη της όμορφης και γλυκιάς εικόνας που έχει ο καθένας για τις γιαγιάδες; Με μια γιαγιά να γίνεται πιότερο αρσενική απ’ τον άνδρα της; Η τελική αποκρυπτογράφηση της αλήθειας συμβολίζει και τη μετάβαση από το μύθο στη σκληρή πραγματικότητα. Σε έναν ρεαλισμό που κρύβεται παντού. Στη ζωή μας, στο διπλανό σπίτι, στα παιδικά μας όνειρα.

Φυσικά και τα υπόλοιπα διηγήματα δεν στερούνται ποιότητας και σημασίας. Διηγήματα που έχουν να κάνουν με τη φυγή του χρόνου, την σύγχυση της εθνικής ταυτότητας, την αναζήτηση της χαμένης σεξουαλικότητας, τα ταμπού της ομοφυλοφιλίας. Άνθρωποι που τολμάνε να πάνε κόντρα στο σύστημα ή που αναμετριούνται με τα πάθη τους. Ας τους ακολουθήσουμε λοιπόν στο ταξίδι τους και δεν θα χάσουμε. Η Αγγελική Πλουμά κρατά στιβαρά το τιμόνι του «καραβιού» της και μας οδηγεί στον κόσμο που έχει πλάσει. Σε έναν κόσμο που οι πεταλούδες απέκτησαν τη δική τους φωνή και μας μίλησαν…

Αλέξανδρος Ακριτίδης

Λογοτέχνης - Πτυχιούχος Ανθρωπιστικών Σπουδών

Λεπτομέρειες

Γράφτηκε από τον/την Super User

Κατηγορία: Σχολιασμοί Βιβλίων

Δημοσιεύθηκε : 13 Ιανουαρίου 2014

Εμφανίσεις: 3347

Poetry - Ekstasis Editions

Εργαζόμενος για πάνω από 20 χρόνια απέναντι από τα καπνομάγαζα της Δυτικής Θεσσαλονίκης δεν σας κρύβω ότι πολλές φορές ήρθε στο νου μου ο Γιάννης Ρίτσος. Και αυτό γιατί τον Μάιο του 1936 η απεργία και διαδήλωση των εργατών στο καπνεργοστάσιο «Κομέρσιας» στη Θεσσαλονίκη, καταπνίγηκε στο αίμα και τη βία. Τότε ήταν που ο μεγάλος μας ποιητής έγραψε τον «Επιτάφιο», ένα λυπητερό μοιρολόι μιας μάνας, πάνω από το σώμα του νεκρού της γιού. Εμπνευσμένο από μια αληθινή φωτογραφία, που δημοσιεύτηκε σε μια εφημερίδα και συγκλόνισε τον μεγάλο ποιητή. Ο «Επιτάφιος» μετατράπηκε σε «φωνή λαού» και διαμαρτυρία κατά της Μεταξικής Δικτατορίας της 4ης Αυγούστου του 1936 και μετέτρεψε το σπουδαίο έργο του Ρίτσου σε κάτι «επικίνδυνο» που έπρεπε να ριχτεί στην πυρά.

Γιατί τα λέω όλα αυτά… Αυτές τις μέρες έλαβα από τον Καναδά ένα απρόσμενο δώρο. Ένα ακόμη σπουδαίο έργο του Έλληνα Λογοτέχνη Μανώλη Αλυγιζάκη. Μεταφρασμένα από εκείνον στα αγγλικά περίπου 140 επιλεγμένα ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου από διάφορες περιόδους της ποιητικής του πορείας. Η χρησιμότητα του εγχειρήματος δεδομένη, καθώς κάθε αγγλόφωνος στον Καναδά, και όχι μόνο, θα έχει άμεση πρόσβαση σε ένα σημαντικό τμήμα από το έργο του μεγάλου Έλληνα ποιητή. Και φυσικά δεν είναι εύκολη υπόθεση να καταφέρει κανείς να αποδώσει αυτό το ιδιαίτερο ποιητικό ύφος του Ρίτσου σε μια ξένη γλώσσα. Ένα σημαντικό επίσης στοιχείο για τον ερευνητή, που θα πάρει στα χέρια του το έργο του κύριου Αλυγιζάκη, είναι πως μέσα από τα ποιήματα αυτά θα μπορέσει να δει μια ευκρινή εικόνα της τότε ελληνικής κοινωνίας. Θα δει να αποτυπώνονται στο χαρτί ήθη και συνήθειες, πράξεις και συμπεριφορές. Σκηνές από την ελληνική επαρχία και την πατροπαράδοτη οικογένεια, από τη θαλασσινή ζωή των ανθρώπων, σκηνές με ναυτικούς και στρατιώτες μιας άλλης εποχής. Ποιήματα, όπως ο «Παλιός εξαγνισμός», η «Αποφυγή απάντησης» ή η «Ανακομιδή», που είναι πραγματικοί καθρέπτες της ζωής της χώρας μας. Εικόνες που θυμίζουν στον Έλληνα μετανάστη, την Ελλάδα που άφησε πίσω του, με τα θετικά και τα αρνητικά της. Και ίσως αυτό να είναι το μεγαλύτερο επίτευγμα της αξιέπαινης και δύσκολης εργασίας του Μανώλη Αλυγιζάκη. Μέσα από τον Ρίτσο να καταφέρει να υπενθυμίσει, να αναδείξει, να ταξιδέψει την ελληνική ποίηση στα πέρατα του κόσμου…

Εμείς απλά τον ευχαριστούμε και τον συγχαίρουμε για την προσπάθεια.

Αλέξανδρος Ακριτίδης

Λογοτέχνης - Πτυχιούχος Ανθρωπιστικών Σπουδών